Αθανάσιος Τσαυτάρης. : Παρουσίασε τις εθνικές επιλογές για το πλαίσιο που αφορά τις άμεσες ενισχύσεις από τη νέα ΚΑΠ για τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2014 - 2020

Tην Εθνική Πρόταση με τα δέκα βασικά σημεία – τομές για την εφαρμογή της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και τις προϋποθέσεις για την καταβολή των άμεσων ενισχύσεων (Πυλώνας Ι) για τη νέα Προγραμματική Περίοδο 2014- 2020, παρουσίασε χθες, Τρίτη 3 Ιουνίου, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε  ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης.Η διαμόρφωση και παρουσίαση της Εθνικής Πρότασης για τη  νέα ΚΑΠ εντάσσεται, όπως επεσήμανε
ο κ. Τσαυτάρης, στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασμού για τη Γεωργία και την Ανάπτυξη της Υπαίθρου, για τα επόμενα 12 χρόνια, στον οποίο θα υπάρχουν ολοκληρωμένα και εξειδικευμένα προγράμματα στήριξης των κορυφαίων Εθνικών Προϊόντων Εθνικής Προτεραιότητας.

Ο  Εθνικός Στρατηγικός Σχεδιασμός, όπως  είπε ο Υπουργός,  περιλαμβάνει ανά προϊόν Εθνικής Προτεραιότητας τη δημιουργία και στελέχωση του Εθνικού Σημείου Συντονισμού (Ε.Σ.ΣΥ.) και Ομάδων Συντονισμού (Task Force) με στόχο  την εφαρμογή μακροχρόνιας εθνικής στρατηγικής για κάθε Εθνικό Προϊόν.

Ο κ. Τσαυτάρης αναφέρθηκε  επίσης τη σημασία που δίνει το ΥπΑΑΤ  στον κλάδο των Υδατοκαλλιεργειών στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασμού για τη Γεωργία και την Ανάπτυξη της Υπαίθρου και επεσήμανε ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο που έχει στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου και την ενίσχυση της απασχόλησης  συζητείται σήμερα, Τετάρτη 4 Ιουνίου, στη Διαρκή  Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής.

Παράλληλα,  ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ανακοίνωσε ότι σύντομα αναμένεται να δοθεί σε διαβούλευση το  Σχέδιο Νόμου για τον ΕΛΓΟ  - ΔΗΜΗΤΡΑ στον οποίο έχουν ανατεθεί οι αρμοδιότητες για την υποστήριξη της έρευνας, της επιστήμης και της καινοτομίας στον πρωτογενή τομέα, προκειμένου να  εξυπηρετηθούν  οι ερευνητικές ανάγκες για την ικανοποίηση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδιασμού για τη Γεωργία και την Ανάπτυξη της Υπαίθρου.

Σε ό,τι αφορά στην παρουσίαση της Εθνικής Πρότασης με τα 10 βασικά σημεία για την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ  ο κ. Τσαυτάρης τόνισε ότι η χώρα μας - μετά την ψήφιση των κανονισμών του Συμβουλίου και του Κοινοβουλίου και των εφαρμοστικών μέτρων -  θα παρουσιάσει την Εθνική Πρόταση με τις εθνικές επιλογές για το πλαίσιο που αφορά τις  άμεσες ενισχύσεις από τη νέα ΚΑΠ για τη νέα περίοδο 2014 - 2020,  στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας – Αλιείας της Ε.Ε., που θα πραγματοποιηθεί στις 16 Ιουνίου στο Λουξεμβούργο.

Στο Συμβούλιο αυτό, όπως επεσήμανε,  ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης όλα τα κράτη μέλη  θα παρουσιάσουν τις δικές τους προτάσεις, παράλληλα δε η Επιτροπή θα παρουσιάσει και τις δικές της προτάσεις όσον αφορά την υλοποίηση της νέας ΚΑΠ.

Στη συνέχεια, αμέσως μετά τις 16 Ιουνίου, το ΥπΑΑΤ θα θέσει τις προτάσεις αυτές σε διαβούλευση, προκειμένου στη συνέχεια να οριστικοποιηθούν και να προχωρήσει η υλοποίησή τους. Στόχος, όπως διευκρίνισε ο κ. Τσαυτάρης, είναι  όλες οι αποφάσεις που αφορούν την νέα ΚΑΠ να ληφθούν μέσα στις προβλεπόμενες προθεσμίες.

Ακολουθούν τα Βασικά Σημεία της Διαμόρφωσης της Εθνικής Πρότασης για τη νέα ΚΑΠ:

1.         Ενεργός Γεωργός

•           Ενεργοί γεωργοί, βάσει του Κανονισμού, θεωρούνται τα φυσικά και νομικά πρόσωπα που ασκούν γεωργική δραστηριότητα στην εκμετάλλευσή τους εφόσον οι άμεσες ενισχύσεις αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 5% των συνολικών εσόδων τους.

•           Τα νομικά πρόσωπα των οποίων η γεωργία δεν αποτελεί την κύρια δραστηριότητα θα θεωρούνται ενεργοί γεωργοί εφόσον αντλούν τουλάχιστον το 1/3 των εσόδων τους από τη γεωργική δραστηριότητα.

•           Όσοι λαμβάνουν άμεσες ενισχύσεις έως 4.000 € ετησίως θεωρούνται ενεργοί γεωργοί και για το λόγο αυτό δεν απαιτείται να πληρούνται οι  παραπάνω προϋποθέσεις.

•           Δεν καταβάλλονται άμεσες ενισχύσεις κάτω των 250€ ετησίως ανά εκμετάλλευση για λόγους που έχουν σχέση με το κόστος λειτουργίας των εκμεταλλεύσεων και το δημοσιονομικό κόστος για τους ελέγχους και τις πληρωμές.

2. Διαίρεση Περιφερειών Βασικής Ενίσχυσης (ΠΕ.Β.Ε)

Το πρώτο βήμα της αρχιτεκτονικής είναι διαίρεση της χώρας σε περιφέρειες και η κατανομή του εθνικού φακέλου σε αυτές τις περιφέρειες. Λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη κατάσταση αλλά και τις μελλοντικές εξελίξεις προτείνεται η διαίρεση σε τρεις Περιφέρειες με βάση τον κύριο τύπο των  αγροτικών συστημάτων.

I.          Βοσκότοπους

II.        Γεωργικές εκτάσεις πολυετών καλλιεργειών

III.       Γεωργικές εκτάσεις ετησίων καλλιεργειών

Ο διαχωρισμός αυτός είναι συμβατός τόσο με το παραγωγικό δυναμικό των εκτάσεων όσο και με την αξία της γης. Οι αξίες και η παραγωγικότητα των γαιών διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους. Οι βοσκότοποι της Ελλάδας είναι στην πλειοψηφία τους (95%) φτωχά μη παραγωγικά εδάφη, δημόσιες εκτάσεις που ενοικιάζονται στους κτηνοτρόφους προς χαμηλό αντίτιμο. Αντίθετα οι αρόσιμες εκτάσεις των μονοετών καλλιεργειών και των πολυετών καλλιεργειών  είναι ιδιόκτητες μεγαλύτερης παραγωγικότητας και με υψηλότερη αξία ενοικίου

3. Εσωτερική Σύγκλιση

Προτείνεται η εφαρμογή της εσωτερικής σύγκλισης με σταδιακή γραμμική προσαρμογή της αξίας των δικαιωμάτων των γεωργών. Οι ενισχύσεις των γεωργών συγκλίνουν προοδευτικά προς μία ενιαία τιμή εντός κάθε περιφέρειας που θα επιτευχθεί στο έτος 2019. Επισημαίνεται ότι η πράσινη ενίσχυση δεν υπόκειται σε σύγκλιση και αντιστοιχεί σε 30% του εθνικού φακέλου.  Με αυτό το σενάριο, η  αρχική αξία δικαιώματος του 2015 υπολογίζεται αφού προσαρμοστούν οι αξίες δικαιωμάτων του 2014 στο νέο εθνικό φάκελο, την αρχιτεκτονική και την κατανομή των κονδυλίων στις περιφέρειες.

Έτσι οι αρχικές μεταβολές για τους γεωργούς είναι σχετικά μικρές. Η τελική αξία του 2019 υπολογίζεται απλά διαιρώντας το σύνολο του φακέλου της περιφέρειας με τις εκτάσεις της περιφέρειας. Το πηλίκο που προκύπτει είναι η αξία ανά εκτάριο του δικαιώματος για κάθε μία από τις τρεις ΠΕ.Β.Ε. αφού έχει υπολογιστεί η αρχική αξία, και η τελική του 2019.

Η ετήσια προσαρμογή γίνεται γραμμικά, ισόποσα ανά έτος.

Αυτός ο τρόπος σύγκλισης είναι αφενός διαφανής, κατανοητός, ήπιος, χωρίς να διαιωνίζει αδικίες του παρελθόντος και αφετέρου αναπτυξιακός, αν αξιοποιηθεί σωστά από τους γεωργούς, διότι δίνει κίνητρο για τη βελτιστοποίηση των οικονομικών αποτελεσμάτων μέσω της πώλησης των προϊόντων. Η ήπια σταδιακή μεταβολή των ενισχύσεων θα βοηθήσει τους γεωργούς που έχουν απώλεια ενισχύσεων να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να κάνουν πιο δυναμικές επιλογές στην πορεία των χρόνων. Τέλος θα διατηρηθεί ένα αξιοπρεπές επίπεδο στήριξης ώστε να αποφευχθεί η εγκατάλειψη.

4. Εθνικό απόθεμα

Προτείνεται η δέσμευση ποσοστού 2% του εθνικού μας φακέλου (προβλεπόμενο ανώτατο 3% από τον Κανονισμό) για τη δημιουργία εθνικού αποθέματος δικαιωμάτων. Τα δικαιώματα αυτά θα καλύπτουν τους νεοεισερχόμενους στη γεωργική δραστηριότητα.

5. Ανώτατο όριο ενισχύσεων (μείωση) & Αναδιανεμητική Ενίσχυση

•           Η μείωση των ενισχύσεων των μεγάλων εκμεταλλεύσεων θεωρείται λογική για την Ελλάδα που διαθέτει πολλούς μικρούς δικαιούχους, οι οποίοι έχουν ανάγκη τις ενισχύσεις για την επιβίωση τους.

•           Το άρθρο 11 του κανονισμού 1307/13 δίνει τη δυνατότητα στο Κ-Μ να μειώσει τις ενισχύσεις άνω των 150.000 ευρώ ανά εκμετάλλευση κατά 5% το ελάχιστο. Προτείνεται η μείωση του  100% των ενισχύσεων πάνω από 150.000 € των εκμεταλλεύσεων (πχ. Μια εκμετάλλευση που θα της υπολογισθούν δικαιώματα 157.000 € θα λάβει τελικά 150.000 €)

•           Τα ποσά που θα προκύψουν από αυτή την διαδικασία θα αναδιανεμηθούν στις μικρές εκμεταλλεύσεις. 

6. «Πρασίνισμα»

Το πρασίνισμα αποτελείται από μια δέσμη τριών υποχρεωτικών μέτρων (προϋποθέσεων) αναλόγως του τύπου των εκτάσεων. Τυπικά, ο κανονισμός αναφέρει ότι το 30% του εθνικού φακέλου αφιερώνεται σε αυτή την ενίσχυση. Πρακτικά  η ενίσχυση αυτή θα αθροίζεται επί της βασικής ενίσχυσης και θα είναι ενσωματωμένη στα δικαιώματα της ενίσχυσης.

Τα μέτρα αυτά θα είναι υποχρεωτικά και αν δεν εφαρμόζονται τα πρόστιμα για τους γεωργούς θα υπερβαίνουν το 50% της συνολικής ενίσχυσης και θα φτάνουν μέχρι και το σύνολο της ενίσχυσης. Τα μέτρα είναι:

I.          Διαφοροποίηση καλλιεργειών στις αρόσιμες εκτάσεις, όπου οι παραγωγοί με εκμεταλλεύσεις άνω των 100 στρεμμάτων θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον δυο διαφορετικές καλλιέργειες και η κύρια να μην υπερβαίνει το 75% της έκτασης,

II.         Διατήρηση περιοχής οικολογικής εστίασης 5%, για εκμεταλλεύσεις μεγαλύτερες των 150 στρεμμάτων. Οι περιοχές αυτές θα είναι αγροτεμάχια με φυσικά στοιχεία (θάμνους δένδρα, λίμνες, αναβαθμίδες, φυσική βλάστηση, κλπ) ή ακαλλιέργητη γη.

III.       Διατήρηση μονίμων βοσκοτόπων. Σύμφωνα με αυτό το μέτρο οι γεωργοί που δηλώνουν βοσκότοπο ή λιβάδι δεν μπορούν να το μετατρέψουν σε αρόσιμη ή άλλου είδους έκταση.

7. Συνδεδεμένες ενισχύσεις

Οι συνδεδεμένες ενισχύσεις που προβλέπονται από τον κανονισμό για μια σειρά τομείς είναι πολύ σημαντικές για τη διάρθρωση της αρχιτεκτονικής των ενισχύσεων για 3 λόγους:

•           θα καλύψουν τους κτηνοτρόφους οι οποίοι έχουν ειδικά δικαιώματα με αναφορά στο ζωικό κεφάλαιο και δε δηλώνουν βοσκότοπο

•           συμβάλλουν στην κάλυψη του ελλείμματος ζωοτροφών στην Ελλάδα και στην εκπλήρωση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων της νέας ΚΑΠ (ψυχανθή)

•           δημιουργούν ένα επιπλέον κίνητρο αλλά και ένα επιπλέον εγγυημένο εισόδημα για τους γεωργούς που θα επιλέξουν τα συγκεκριμένα προϊόντα

•           συμβάλουν είτε στη διατήρηση της βιωσιμότητας κάποιων τομέων είτε στη δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών που θα οδηγήσουν στη βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου γεωργικών προϊόντων.

Συνεπώς προτείνεται οι συνδεδεμένες ενισχύσεις να ανέλθουν στο 7% του εθνικού φακέλου και  για τα ψυχανθή επί πλέον 2% (προβλεπόμενα μέγιστα από τον κανονισμό 8% και 2%)

8. Μικροί Γεωργοί

Προτείνεται οι γεωργοί με ποσό ενίσχυσης (2015) έως 1.250 € ως ανώτατο όριο που προβλέπει ο κανονισμός να ενταχθούν αυτόματα στο καθεστώς των Μικρών Γεωργών, αφού υπολογιστεί η συνολική αξία των ενισχύσεων τους κατά το πρώτο έτος εφαρμογής της νέας ΚΑΠ. Οι εν λόγω γεωργοί θα μπορούν να απενταχθούν (με αίτηση τους) χωρίς όμως κατόπιν να έχουν δικαίωμα επανένταξης στο καθεστώς.

Οι γεωργοί που συμμετέχουν στο καθεστώς εξαιρούνται από τις απαιτήσεις  του πρασινίσματος και τους δειγματοληπτικούς ελέγχους πολλαπλής συμμόρφωσης. Υποχρεούνται όμως να τηρούν τις υποχρεώσεις της πολλαπλής συμμόρφωσης.

9. Γεωργοί νεαρής ηλικίας

Η δράση των νέων γεωργών ηλικίας κάτω των 40 ετών, στοχεύει στην ανανέωση του γεωργικού πληθυσμού που έχει ανάγκη η ελληνική ύπαιθρος. Προτείνεται η εφαρμογή με προσαύξηση 25% επί της αξίας των δικαιωμάτων ενισχύσεων για μια πενταετία και για γεωργούς κάτω των 40 ετών. Προϋπολογίζουμε 2% του εθνικού φακέλου για το συμπλήρωμα αυτό το οποίο θα καλύψει περίπου 88.000 εκτάρια.

10. Ενισχύσεις σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς

Η ενίσχυση αυτή αποσκοπεί στη διατήρηση της βιωσιμότητας κάποιων οριακών γεωργικών εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς. Προτείνεται η ενίσχυση αυτή να χρησιμοποιηθεί για την αναπλήρωση του εισοδήματος των εκμεταλλεύσεων που βρίσκονται σε τέτοιες περιοχές και καταγράφουν απώλειες μεγαλύτερες από 40% των άμεσων ενισχύσεων το 2015 σε σχέση με το 2010. Επίσης προτείνεται η πλήρης αξιοποίηση της συμπληρωματικότητας με το πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης και η μεταφορά τμήματος των πόρων (40εκ. € ετησίως) για την πρώην εξισωτική αποζημίωση από το δεύτερο στον πρώτο πυλώνα με σκοπό την ενιαία και καλύτερη αξιοποίησή τους.

Με αυτό τον τρόπο καλύπτονται με δίχτυ ασφαλείας οι γεωργοί οι οποίοι έχουν σημαντικές απώλειες στις άμεσες ενισχύσεις τους και οι οποίοι λόγω των περιοχών που διαβιούν και δραστηριοποιούνται επαγγελματικά δεν έχουν άλλες επιλογές πλην της γεωργίας.

Αρχιτεκτονική Ενισχύσεων

Σύμφωνα με τα παραπάνω το πλαίσιο των άμεσων ενισχύσεων διαμορφώνεται όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Πίνακας 1. Αρχιτεκτονική των ενισχύσεων από το 2015

Ύψος Εθνικού Ανώτατου Ορίου (Μ.Ο.  2015-2019)	%
Ποσοστό για Νέους Γεωργούς	2%
Ποσοστό για Φυσικούς Περιορισμούς	3% + μεταφορά από ΙΙ Πυλώνα
Ποσοστό για Συνδεδεμένες Ενισχύσεις	7%
Συνδεδεμένη για τα Ψυχανθή	2%
Ποσοστό για Εθνικό Απόθεμα Δικαιωμάτων	2%
Βασική Ενίσχυση + Πρασίνισμα	56% + 30%