Tου Λευτέρη Καρχιμάκη : Το κόμμα, οι μεταλλάξεις, η αποτυχία ;

Ιστορικά, παράλληλα με το βάθεμα της όποιας κρίσης (πολιτικής,οικονομικής, κοινωνικής)  παρατηρείται, η διεύρυνση ενός πολιτικού κενού και η βίαιη διακοπή της "κανονικότητας" πράγμα που δίνει την δυνατότητα στα αριστερά κόμματα να παρακάμψουν τους ιδεολογικούς συσχετισμούς στην κοινωνία και να κατακτήσουν την κυβέρνηση.

Την ίδια στιγμή η ηγεμονική τάξη ή μερίδα της που κυριαρχεί στο κράτος
θα ενεργοποιήσει δικλείδες ασφαλείας και θα εκμεταλλευτεί ατέλειες στον κορμό οργάνωσης ενός αριστερού αντιπαραδείγματος άσκησης πολιτικής που κατά βάσει είναι το κόμμα. Αυτό παλαιότερα όταν δεν υπήρχε ορατή εναλλακτική που να προσφέρει την διέξοδο της αστικής διακυβέρνησης γινόταν με την βίαιη κατάπνιξη αριστερών κυβερνητικών εγχειρημάτων.

Σήμερα στον "Δυτικό κόσμο" κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν, εξαιτίας μια ευρύτατης επίπλαστης αίσθησης σταθερότητας που δεν μπορεί να διαταραχθεί αλλά και κυρίως λόγω των σχετικά πρόσφατων ιστορικών μνημών του ψυχρού πολέμου αλλά και των δύο παγκοσμίων πολέμων που δημιούργησαν την ηθική υποχρέωση ακόμα και στις κυβερνητικές ελίτ της, κεντρικοπολιτικά τουλάχιστον, ειρηνικής επίλυσης των όποιων αντισυστημικών παραφωνιών.

Έτσι οι μηχανισμοί ασφαλείας άλλαξαν και έγιναν πιο αποτελεσματική με στόχο πλέον όχι την φυσική εξόντωση αλλά την μετατροπή του ριζοσπαστικού φορέα από εκφραστή "των από κάτω" σε κύριο εκφραστή του αστικού μπλοκ. 

Το κράτος δεν είναι μια ουδέτερη δομή εντός της οποίας απλά αντανακλώνται διαταξιακές συγκρούσεις, αντίθετα είναι μια δομή οργάνωσης του γενικού συμφέροντος της ηγεμονικής τάξης (αστικής κατά κανόνα αφού ιστορικά, συνήθως είναι σχεδιασμένο από αυτήν) υπό την κυριαρχία μιας από της μερίδες της. 

Για να το καταφέρει αυτό εξακτινώνει μια ενιαία στρατηγική η οποία δεν μπορεί να δια διακινδυνέψει να αλλάξει. Έτσι όταν υπάρχει πιθανότητα ανατροπής της χρησιμοποιεί όλους τους μηχανισμούς που διαθέτει για να αλώσει όλους εκείνους τους μηχανισμούς που ενδέχεται να κρατήσουν τον ανατρεπτικό πολιτικό φορέα σε ριζοσπαστική τροχιά. Βασικός τέτοιος μηχανισμός είναι το κόμμα. 

Σε πρώτη φάση βιώνουμε την αποφιλελευθεροποίηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας, η οποία, σε ένα γενικευμένο καθεστώς εξαίρεσης που συνοδεύει την όποια κρίση, συνήθως αποτελεί αίτημα του ριζοσπαστικού πολιτικού φορέα πριν αναλάβει την διακυβέρνηση και ίσως να επανήλθε στιγμιαία με την κατάκτηση της κυβέρνησης αλλά όχι για πολύ. 

Έτσι συντελείται μια σαφής μετατόπιση του πεδίου πολιτικής έκφρασης, απόφασης και διεκδίκησης από τους δημοκρατικούς θεσμούς στις κορυφές της εκτελεστικής εξουσίας, έτσι που αυτή να αποκτά αυξημένη ανεξαρτησία από τα εκλεγμένα κόμματα και την νομοθετική εξουσία για να γίνει πιο ελεύθερη να δρα ως μοναδικός και ανεξέλεγκτος διαχειριστής της όποιας κρίσης. 

Η εν λόγω μετατόπιση επιδρά κατά βάσει στους κατεξοχήν θεσμούς αντιπροσώπευσης που είναι το κοινοβούλιο και τα πολιτικά κόμματα. Το κυρίαρχο ριζοσπαστικό κόμμα απεμπολεί την βασική του λειτουργία που είναι η οριζόντια ροή αλληλεπιδράσεων και καθίσταται ένας απλός δίαυλος εκλαΐκευσης των στρατηγικών του κράτους. 

Αυτό πρακτικά σημαίνει δύο πράγματα, πρώτον ότι η παραγωγή ιδεολογίας και σχεδίου μετατοπίζεται από την πλατιά βάση του κόμματος στην στενή της κυβέρνησης και δεύτερον ότι η άντληση πολιτικής συναίνεσης δεν προκύπτει    από τυποποιημένες διαδικασίες στο εσωτερικό του κόμματος που διασφαλίζουν την συνδιαμόρφωση, την πολιτική-ιδεολογική όσμωση και το ότι οι όποιες αποφάσεις θα περάσουν από την δημοκρατική "βάσανο" αλλά αντιθέτως από δημοψηφισματικού τύπου διαδικασίες αξιοποιώντας τις μιντιακές ελίτ που παρακάμπτουν κάθε πολιτική διαδικασία ενοποιώντας και εκλαϊκεύοντας τα πολιτικά διακυβεύματα.

Άμεσα αποτελέσματα των παραπάνω είναι η βαθμιαία προσωποποίηση και συγκέντρωση  στα χέρια των ηγετικών ελίτ και η ουσιαστική ατροφία όλων των θεσμοποιημένων κομματικών οργάνων και διαδικασιών έλεγχου.

Όπως γίνεται αντιληπτό το πεδίο λήψης αποφάσεων μετατοπίζεται στις κορυφές της κρατικής διοίκησης και υπόκειται σε τεχνοκρατική διαχείριση με το πρόσχημα της αποτελεσματικότητας. Η δυνατότητα δημοσίου έλεγχου εξαϋλώνεται και η κομματική οργάνωση που θα μπορούσε ως ένα βαθμό να εκπληρώσει τον ρόλο αυτό ουδετεροποιήται. Το κόμμα βέβαια ως δομή διατηρείται έστω και προσχηματικά ώστε να παρέχει στον θεσμικά  κυρίαρχο ηγέτη στιγμές μαζικής νομιμοποίησης.

Το νέο πλέον κόμμα είναι πλήρως εναρμονισμένο με τις πολιτικές επιταγές του αστικού μπλοκ εξουσίας. Η μετάλλαξη αυτή, επιβάλει στο πρώην ριζοσπαστικό κόμμα να απαλλαγεί από στοιχεία  που αναπτύσσουν αντισυστημικές τάσεις στο εσωτερικό του.

Έτσι επιτυγχάνεται ο στόχος των συστημικών δυνάμεων που διέπονται από ένα βαθύ συντηρητισμό. Η δημοκρατία καταλήγει ένα μέσο επίτευξης μιας επιβεβλημένης κοινωνικής σταθερότητας παρά μιας αναγκαίας κοινωνικής αλλαγής.

Αυτή η τάση πολιτικής και ιδεολογικής μετατόπισης είναι μέρος μιας γενικότερης μετατόπισης από τον στόχο για μία αγωνιστική-συγκρουσιακή δημοκρατία σε μια μετα-δημοκρατική εποχή που εδράζεται στην αγρά αποτελεσματικότητας και σε έναν ξεκάθαρο πολιτικό μονισμό καθώς οι κομματικές διαφορές δεν είναι παρά τυπικές. Το πολιτικό διακύβευμα παύει να είναι η αλλαγή ενός φαύλου συστήματος, η ανατροπή μιας χυδαίας ταξικής εκμετάλλευσης και ηγεμονίας, πολύ σχηματικά, των "λίγων" πάνω στους "πολλούς", αλλά η καλύτερη διαχείριση του υπάρχοντος συστήματος.

Η ανάπτυξη λοιπόν των δικών μας ασφαλιστικών δικλείδων απέναντι σε αυτών του συστήματος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να εκπονήσουμε ένα σχέδιο για έναν δημοκρατικό δρόμο προς τον Σοσιαλισμό, όπως απαραίτητη είναι και η εφεύρεση ενός νέου κομματικού μοντέλου που θα μπορεί να αντεπεξέλθει στις σύγχρονες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η αριστερά.