Του Μιχάλη Καρχιμάκη : Η Αλήθεια για τις Off-shore

Στη συνείδηση των Ελλήνων πολιτών είναι χαραγμένη η στιγμή, όπου κορυφαίος υπουργός των κυβερνήσεων του Κώστα Καραμανλή ομολόγησε από τηλεοράσεως μετά από καταγγελία μου, με περισσή αλαζονεία, ότι είχε στην ιδιοκτησία του offshore εταιρείες. Αυτό, όπως διατεινόταν με αρκετές δόσεις θράσους ο υπουργός, ήταν νόμιμο. Και ό,τι είναι νόμιμο, είναι και ηθικό!

Το κοινό περί δικαίου αίσθημα, ακόμη και η κοινή λογική, προσβάλλονταν βάναυσα από τέτοιες διανοητικές ακροβασίες, με τις οποίες γινόταν προσπάθεια να δικαιολογηθεί το καταφανώς αδικαιολόγητο:

Ένας πολιτικός που έχει ταχθεί να υπερασπίζεται τη διαφάνεια στο δημόσιο βίο να κρύβει τα περιουσιακά του στοιχεία εκεί όπου είναι δύσκολο να αποκαλυφθούν.

Ένας πολιτικός που αποφασίζει για τους φόρους που πληρώνουν όλοι να εξαιρεί τον εαυτό του, βρίσκοντας καταφύγιο σε φορολογικούς παραδείσους.

Η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου έδωσε τέλος με τον πιο καθαρό τρόπο σε αυτά τα ύποπτα πολιτικάντικα παιχνίδια, που τραυμάτισαν σοβαρά το κύρος του πολιτικού κόσμου. Το 2010, με μια ρύθμιση που έτυχε ευρύτατης κοινοβουλευτικής αποδοχής, απαγόρευσε σε όλα τα πολιτικά στελέχη να συμμετέχουν στη διοίκηση ή στη μετοχική σύνθεση εξωχώριων (offshore) εταιρειών, χωρίς να αφήνει «παράθυρα» για εξαιρέσεις ή άλλους περίεργους χειρισμούς.

Όσοι όψιμα ανακάλυψαν ότι ήταν δήθεν ασαφής ο ορισμός της «εξωχώριας εταιρείας» και αυτό καθιστούσε προβληματική την εφαρμογή της ρύθμισης μάλλον ασκούν κριτική εκ του πονηρού.

Όφειλαν να γνωρίζουν ότι από το 1994, με τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου, είχε δοθεί ένας επαρκής και σαφέστατος ορισμός της εξωχώριας εταιρείας:

«ως εξωχώρια εταιρεία εννοείται η εταιρεία που έχει την έδρα της σε αλλοδαπή χώρα και με βάση την νομοθεσία της δραστηριοποιείται αποκλειστικά σε άλλες χώρες και απολαμβάνει ιδιαίτερα ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης».

Τα πράγματα, λοιπόν, ήταν απλά, για όσους ήθελαν να το αντιληφθούν:

Απαγορευόταν στα πολιτικά πρόσωπα να κρατούν περιουσιακά στοιχεία σε φορολογικούς παραδείσους, «συνεργάσιμους» και μη.

Αυτή την απλή και διαφανή ρύθμιση, που θα την προσυπέγραφε κάθε Έλληνας πολίτης, ήλθε να θέσει λανθασμένα υπό αμφισβήτηση η κυβέρνηση που εκλέχθηκε κάνοντας, σωστά, «σημαία» τις υποσχέσεις για αποκατάσταση της διαφάνειας στην πολιτική ζωή και για αμείλικτη πάταξη της διαφθοράς.

Όποιος αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για τη διαφάνεια, όμως, δεν νοείται, να  κινείται στο ημίφως της «μνημονιακού τύπου» νομοθέτησης με πολυνομοσχέδια χιλιάδων σελίδων.

Αν η κυβέρνηση ήθελε να νομοθετήσει για το θέμα των offshore, θα έπρεπε να φώτιζε επαρκώς τη σχετική διάταξη κατά τη συζήτησή της στη Βουλή και θα ζητούσε ευρύτερη συναίνεση, όπως έκανε ο Γιώργος Παπανδρέου το 2010, εξασφαλίζοντας την υποστήριξη της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ.

Δεν έπρεπε να  «χώνευε» τη διάταξη μέσα σε χιλιάδες σελίδες ετερόκλητων διατάξεων, που συζητήθηκαν σε συνθήκες πίεσης με κατεπείγουσες διαδικασίες, για να φθάσουμε στο σημείο να πληροφορηθούν την ύπαρξή της από τις εφημερίδες, μια εβδομάδα μετά την ψήφισή της (!), ακόμη και οι βουλευτές της πλειοψηφίας.

Όταν όλοι κατάλαβαν ότι μέσα σε μια νύχτα η κυβέρνηση είχε επιτρέψει στα πολιτικά πρόσωπα να έχουν εξωχώριες εταιρείες, αρκεί αυτές να εδρεύουν σε «συνεργάσιμους» παραδείσους, προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι δήθεν τη διάταξη είχαν επιβάλει οι ξένοι πιστωτές και η ψήφισή της ήταν μέρος της συμφωνίας για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης από τους θεσμούς.

Το αληθές είναι ότι η κυβέρνηση ανέλαβε, πράγματι, την υποχρέωση, με το μνημόνιο του περασμένου καλοκαιριού, να «εφαρμόζει πλήρως και εγκαίρως τις συστάσεις της GRECO», δηλαδή της Ομάδας Κρατών κατά της Διαφθοράς, που μετέχουν στο Συμβούλιο της Ευρώπης.

Όμως, παρότι η GRECO είχε διατυπώσει, στην τελευταία έκθεσή της (Ιούνιος 2015) μια γενική σύσταση να αναθεωρηθεί η διάταξη για τις offshore, αυτό δεν σήμαινε κατ’ ανάγκη ότι η κυβέρνηση είχε την υποχρέωση να νομιμοποιήσει τη συμμετοχή σε εξωχώριες εταιρείες, εφόσον έδρευαν σε «συνεργάσιμους» φορολογικούς παραδείσους.

Αυτό ήταν δική της απόφαση, όπως δική της απόφαση ήταν, μετά τη γενική κατακραυγή για την αρχική ρύθμιση, να νομοθετήσει την ακραία γενική απαγόρευση συμμετοχής πολιτικών προσώπων σε οποιαδήποτε ξένη εταιρεία.

Όπως δική της απόφαση ήταν από τις συνολικά 19 σοβαρές συστάσεις που είχε απευθύνει η GRECO, πολλές από τις οποίες ήταν ιδιαιτέρως σοβαρές, να επιλέξει να μετουσιώσει σε νομοθετική ρύθμιση μόνο μία.

Ανεξάρτητα από το αν το επιδίωξε, ή απλώς υπέπεσε σε άλλο ένα σφάλμα, η κυβέρνηση κατάφερε με τη «διάταξη» για τις offshore, που τέθηκε σε ισχύ για μια ημέρα, να δοθεί άφεση αμαρτιών σε όσα πολιτικά πρόσωπα είχαν συμμετοχή σε τέτοιες εταιρείες και θα κινδύνευαν να υποστούν τις ποινικές συνέπειες του νόμου (ποινή φυλάκισης, πρόστιμα). Και ο τελευταίος φοιτητής του υπουργού Δικαιοσύνης γνωρίζει το αξίωμα του Ποινικού Δικαίου: ευνοϊκότερη διάταξη υπερισχύει κάθε άλλης.

Στο μέλλον θα δούμε αν και ποια πολιτικά πρόσωπα θα επωφεληθούν από αυτό το «συγχωροχάρτι».

Η στάση της Νέας Δημοκρατίας σε αυτή την υπόθεση μόνο ως ομολογία ενοχής μπορεί να ερμηνευθεί.

Η παράταξη με τους υπουργούς των «νόμιμων και ηθικών» offshore και με τον κορυφαίο σύμβουλο τέως πρωθυπουργού και αρχηγού της να θεωρείται «πρύτανης» στην ίδρυση και διαχείριση offshore εταιρειών, ακόμη και στους λιγότερο «συνεργάσιμους» πολιτικούς παραδείσους, έκανε πως δεν κατάλαβε τι ακριβώς ανέφερε η αρχική διάταξη του πολυνομοσχεδίου και «ξύπνησε» μόνο από τα δημοσιεύματα του Τύπου.

Άσκησε για λίγο θορυβώδη αντιπολίτευση αλλά τελικά... εξαφανίσθηκε από τη Βουλή, όταν συζητήθηκε η αναθεωρημένη διάταξη. Ορθά αντιλήφθηκε η ηγεσία της ΝΔ ότι στο σπίτι του κρεμασμένου καλό είναι να αποφεύγονται οι συζητήσεις για σκοινιά.

Όσα και αν έχουν ειπωθεί για να σπιλωθούν οι κυβερνήσεις του Γιώργου Παπανδρέου, κυρίως από όσους δεν αισθάνονταν άνετα με ένα πρωθυπουργό που είχε το θάρρος να θίγει συμφέροντα και να υπερασπίζεται τη διαφάνεια με απλά και δραστικά μέτρα, γίνεται σαφές πλέον ποιος νομοθετούσε στο φως της ημέρας με γνώμονα την προστασία της Δημοκρατίας από τις «σκιές» της διαφθοράς και ποιοι απαλλάσσουν τους πολιτικούς των φορολογικών παραδείσων,ποιοι ψήφιζαν την διάταξη ή δήλωναν παρών, εκ των υστέρων διαμαρτυρόμενοι ή εγκατέλειπαν ατάκτως το πεδίο της κοινοβουλευτικής αντιπαράθεσης με τον φόβο ότι θα βρεθούν μπροστά στα αμαρτήματα του παρελθόντος τους...

*Ο Μιχάλης Καρχιμάκης είναι πρώην υφυπουργός αγροτικής ανάπτυξης, π. Βουλευτής και στέλεχος του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών.