Ο αγροδιατροφικός τομέας στην ΕΕ βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι. Βάλλεται από σειρά κρίσεων, μια δεκαετή στασιμότητα των εισοδημάτων, μια εφοδιαστική αλυσίδα χωρίς ισορροπία, ενώ η κοινωνία αναμένει περισσότερες πρωτοβουλίες για την προστασία του περιβάλλοντος και την παροχή θρεπτικών
Ο τομέας πρέπει να οικοδομήσει ένα όραμα για το μέλλον, αν θέλει να ξεπεράσει τις τρέχουσες δυσκολίες, να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας και να ευδοκιμήσει.
Αυτό το όραμα θα πρέπει να βασίζεται σε όσα έχουν ήδη επιτευχθεί, σε μια διεξοδική εξέταση των σημερινών προκλήσεων και στη δημιουργία των θεμελίων για ένα μέλλον που να συνδυάζει ανάπτυξη και οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Ο τρόπος αποτελεσματικής και βιώσιμης χρήσης των πόρων και των σύγχρονων τεχνολογιών για τον αγροδιατροφικό τομέα είναι ανάγκη να διέπεται από μια αντίληψη που θα βλέπει μπροστά.
Οι σωστές λύσεις πρέπει να δοθούν με τρόπους που θα συντελέσουν στην αύξηση των επενδύσεων για τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης του τομέα και του περιβαλλοντικού του αποτυπώματος. Τρόπους που θα μας επιτρέψουν να κάνουμε περισσότερα πράγματα με λιγότερους πόρους.
Οι σωστές λύσεις δεν θα βρεθούν σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν, στις γεωργικές πρακτικές και δομές του περασμένου αιώνα. Ο στόχος θα πρέπει πάντα να είναι η δημιουργία περισσότερου πλούτου, ο οποίος θα αποφέρει οφέλη για την κοινωνία και όχι να συντελούμε στην εξασθένιση του τομέα.
Μια εκσυγχρονισμένη γεωργία αποτελεί το δομικό στοιχείο μιας διευρυμένης αγοράς, η οποία ανταποκρίνεται σε αυτό που αναζητούν σε μεγάλο βαθμό οι καταναλωτές ανά την ΕΕ και τον κόσμο. Ο αγροδιατροφικός τομέας στην ΕΕ θα πρέπει να ακμάζει σε όλα τα τμήματα της αγοράς –βασικά, μεσαία και υψηλής ποιότητας– και να μην αφήνει στους ανταγωνιστές κανένα από αυτά.
Στην ΕΕ, τον τελευταίο μισό αιώνα, η γεωργία διαμορφώθηκε και υποστηρίχθηκε από την Κοινή Αγροτική Πολιτική. Το πεπρωμένο του τομέα συνδέεται με την κατεύθυνση και την ισχύ της ΚΑΠ. Η συζήτηση για το μέλλον της ΚΑΠ θα πρέπει, συνεπώς, να είναι στενά συνδεδεμένη με τη συζήτηση σχετικά με το μέλλον που θέλουμε για τον τομέα. Αυτός είναι ο σωστός τρόπος να οδηγήσουμε τη συζήτηση για το μέλλον της ΚΑΠ, εξετάζοντας τα σημερινά επιτεύγματα και τις ελλείψεις και καθορίζοντας μια πορεία προς τα εμπρός.
Το σημείο εκκίνησης πρέπει να τεθεί λαμβάνοντας υπόψη τι περιμένει η κοινωνία από τον τομέα και τι θα πρέπει εκείνος να επιτύχει. Στη συνέχεια, θα πρέπει να γίνει μια διάγνωση των σημερινών δυνατών και αδύνατων σημείων υπό το πρίσμα του τι θέλουμε να χτίσουμε. Ακολούθως, εφοδιασμένοι με μια ισχυρή ανάλυση του παρόντος και ένα σαφές όραμα για το μέλλον, θα πρέπει να σχεδιάσουμε ένα κατάλληλο σύνολο μέτρων πολιτικής για την εκπλήρωση των στόχων μας.
Ο τομέας χρειάζεται επειγόντως συνεκτικό όραμα και πολιτική. Χωρίς αυτό το όραμα, χωρίς μια συνεκτική δέσμη πολιτικών που ενσωματώνονται στην ΚΑΠ, δεν θα υπάρξει αναστροφή των σημερινών δυσκολιών.
Η επιδίωξη του κατεστημένου θα καταστήσει τη γεωργία όλο και λιγότερο ελκυστική για τις μελλοντικές γενιές και, κατά συνέπεια, μικρότερη ανανέωση των εκμεταλλεύσεων και χαμηλότερο επίπεδο επιχειρηματικότητας. Οι διαφαινόμενες μελλοντικές προοπτικές θα επιφέρουν, επίσης, λιγότερες επενδύσεις, λιγότερες εξαγωγές και περισσότερες εισαγωγές, χαμηλότερη ανάπτυξη και λιγότερες θέσεις εργασίας. Η υποβάθμιση του περιβάλλοντος θα αυξηθεί με την εγκατάλειψη των αγροτικών περιοχών και τη μικρότερη ικανότητα των αγροτών να επενδύουν τόσο στις γεωργικές παραγωγές όσο και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Αυτό το αρνητικό σενάριο μπορεί και πρέπει να αποφευχθεί. Άλλωστε, μια εκσυγχρονισμένη ΚΑΠ μπορεί και πρέπει να έχει τα μέσα για να οικοδομήσει ένα καλύτερο μέλλον. Οι χρονικές συνθήκες έχουν ωριμάσει, ώστε όλοι οι εμπλεκόμενοι να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να παρουσιάσουν στην κοινωνία ένα στερεό όραμα για το μέλλον.
Η ΚΑΠ παρέχει εδώ και δεκαετίες ένα κοινό πλαίσιο, ένα κοινό σύνολο κανόνων και πόρων, που έχουν βοηθήσει σημαντικά στην ανάπτυξη της γεωργίας της ΕΕ. Οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ καθιστούν την ευρωπαϊκή γεωργία πιο ανταγωνιστική παγκοσμίως. Η αποσύνδεση της στήριξης από τις τιμές έχει αποκαταστήσει τον προσανατολισμό προς την αγορά, οι άμεσες πληρωμές αποτελούν σημαντική πηγή εισοδηματικής σταθερότητας, οι πολιτικές αγροτικής ανάπτυξης έχουν βοηθήσει τις εύθραυστες περιοχές και η εν γένει πολιτική συμβαδίζει περισσότερο με άλλες σημαντικές προτεραιότητες: την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια των τροφίμων και την καλή μεταχείριση των ζώων.
Επομένως, το ζήτημα δεν είναι κατά πόσον η ΚΑΠ αποτελεί πολιτική που πρέπει να επιδιωχθεί προς όφελος του αγροδιατροφικού τομέα και της κοινωνίας της ΕΕ, αλλά εάν χρειάζεται αλλαγές που την καθιστούν έναν καλύτερο συνδυασμό πολιτικών για την αντιμετώπιση των σημερινών και των μελλοντικών αναγκών.
Όταν εξετάζουμε τη σημερινή κατάσταση της γεωργίας στην ΕΕ, πολλά προβλήματα και ελλείψεις έρχονται στο προσκήνιο. Η αστάθεια των τιμών έχει αυξηθεί, ως αποτέλεσμα του ανοίγματος και της ολοκλήρωσης με τις παγκόσμιες αγορές. Η αλλαγή του κλίματος έχει οδηγήσει, επίσης, σε μεγαλύτερη συχνότητα ακραίων γεγονότων, τα οποία επηρεάζουν την παραγωγή και τις αγορές και συμβάλλουν στην αύξηση της μεταβλητότητας.
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τα εισοδήματα των αγροτών έχουν βρεθεί σε τέλμα. Τα τελευταία δέκα χρόνια, τα έσοδα συνολικής παραγωγικότητας έχουν λιμνάσει. Επίσης, τα έσοδα κεφαλαίου και εισροών έχουν μειωθεί σημαντικά, πάνω από 10%.
Ο τομέας παρουσιάζει έλλειψη παραγωγικών επενδύσεων, περιορισμένη υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών και καθυστέρηση στην καινοτομία. Αν και οι εξαγωγές της ΕΕ έχουν αυξηθεί, η ΕΕ χάνει μερίδιο αγοράς, καθώς οι άλλοι ανταγωνιστές έχουν υψηλότερη αύξηση των εξαγωγών.
Η αγροδιατροφική αλυσίδα λειτουργεί εις βάρος των αγροτών. Οι κανονισμοί της ΚΑΠ έχουν γίνει πολύ περίπλοκοι, καθιστώντας την απλούστευση των κανόνων έναν κοινό στόχο, ο οποίος είναι ευρέως διαδεδομένος, πλην όμως άπιαστος. Αυτές είναι οι μεγάλες ασθένειες της ευρωπαϊκής γεωργίας που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Το να μη δράσουμε δεν αποτελεί επιλογή. Εάν ο τομέας δεν αναλάβει την πρωτοβουλία να διαμορφώσει το μέλλον του, θα το κάνουν οι άλλοι για αυτόν.
Άρθρο του Luc Vernet, συνιδρυτή της Δεξαμενής Σκέψης Farm Europe, για την «ΥΧ»
Επιμέλεια – Μετάφραση: Νίκος Γαργαλάκος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου