Τα παραδείγματα είναι αρκετά και εύγλωττα, γι’ αυτό και ανησυχητικά. Δεν αναφέρομαι σε αυταρχικά καθεστώτα, τα οποία έτσι και αλλιώς δεν χρειάζονται οποιαδήποτε αφορμή για την εξαφάνιση ατομικών ελευθεριών και δημοκρατικών δικαιωμάτων.
Σε ορισμένες χώρες είτε ανεστάλη η λειτουργία του Κοινοβουλίου τους, με ταυτόχρονη εκχώρηση έκτακτων εξουσιών σε μονοπρόσωπα όργανα είτε τα Κοινοβούλια νομοθέτησαν την ενίσχυση κρατικών αρχών με ανέλεγκτες εξουσίες, με σκοπό τον έλεγχο των πληροφοριών. Στην πρώτη κατηγορία ανήκει η Ουγγαρία του Όρμπαν. Στη δεύτερη, η Βουλγαρία και η Ρουμανία.
Δημοσιογραφικές ενώσεις και Ινστιτούτα στην Ευρώπη κατήγγειλαν σοβαρούς περιορισμούς στην ελευθερία του τύπου. Κατονομάζουν, μεταξύ άλλων, με επιστολή τους σε κορυφαίους ευρωπαϊκούς θεσμούς, περιορισμούς και δυσκολίες των δημοσιογράφων του υγειονομικού ρεπορτάζ κατά την άσκηση των καθηκόντων τους ( Ισπανία ) ή και απειλές κατά της ζωής δημοσιογράφων που ερευνούσαν συγκεκριμένα θέματα ( Ιταλία ).
Το θέμα είναι, αν και στην Ελλάδα παρατηρήθηκαν ανησυχητικά φαινόμενα και, γενικότερα, αν η πανδημία αντιμετωπίσθηκε με πλήρη σεβασμό στη δημοκρατική νομιμότητα.
Πολύ νωρίς τέθηκε το ερώτημα, αν οι αυστηρές απαγορεύσεις στην κίνηση των πολιτών και στη λειτουργία της αγοράςείναι σύμφωνες με τη συνταγματική τάξη. Επ’ αυτού δεν χωρεί αμφιβολία. Η υγεία είναι προστατευόμενο από το Σύνταγμα αγαθό (άρθρο 5) και, συνεπώς, αποτελεί υποχρέωση της πολιτείας να χρησιμοποιεί κάθε πρόσφορο μέσο για την προαγωγή και την προστασία της. Εξάλλου, η ερμηνευτική δήλωση του ίδιου άρθρου του Συντάγματος καθιστά σαφές ότι δεν απαγορεύεται η λήψη ατομικών διοικητικών μέτρων για την προστασία της δημόσιας υγείας και της υγείας των ασθενών. Είναι άλλο θέμα το γεγονός, ότι στην έκταση ορισμένων περιοριστικών μέτρωνπου επέβαλε η κυβέρνηση, δεν τηρείται η προβλεπόμενη από το άρθρο 25 του Συντάγματος αρχή της αναλογικότητας.
Ιδιαίτερο, ωστόσο, ενδιαφέρον παρουσιάζουν αρνητικές πρακτικές και συμπεριφορές της κυβέρνησης και άλλων μηχανισμών εξουσίας, που παρέμειναν στο σκοτάδι του δημόσιου διαλόγου και αντιμετωπίσθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης σαν να μην υπάρχουν.
Η κυβέρνηση ανήγαγε σε μοναδική αυθεντική πληροφορία κάθε πληροφορία που προέρχεται από τους ειδικούς. Στάθηκε, δε, εχθρική σε κάθε άλλη άποψη και πηγή πληροφοριών. Αλλά, ο κόσμος των ειδικών έχει τον ίδιο πλουραλισμό που διαθέτουν η κοινωνία, η πολιτική και οι ιδέες. Και τι είναι αυθεντικό, άρα πιστευτό; Οι επίσημες στατιστικές για τα θύματα της πανδημίας, πουκαταγράφουν αριθμούς μόνο στα δημόσια συστήματα υγείας ή ο πολλαπλάσιος αριθμός των θανάτων, όπως υποστηρίζουν σε δημοσιεύματά τους οι Financial Timesκαι ο Economist; Και τα δύο, δηλαδή και τα επίσημα στατιστικά στοιχεία και ο διαφορετικός υπολογισμός των θυμάτων αποτελούν διαφορετικές εκδοχές της ίδιας κοινότητας των ειδικών επιστημόνων.
Πίσω από την ανάδειξη της μοναδικότητας των πηγών αυθεντικής πληροφόρησης και γνώσης, κρυβόταν η αφανής στρατηγική της κυβέρνησης να υποδείξει ως μόνες αυθεντικά ορθές πολιτικές τις δικές της πολιτικές, αφού στηριζόταν στις προτάσεις των ειδικών. Κάθε άλλη άποψη εξοστρακίσθηκε από τα μέσα ενημέρωσης, εξαιτίας της συμπαγούς κυριαρχίας του κυβερνητικού λόγου σε αυτά. Υποθέτω ότι στους μηχανισμούς ενημέρωσης δεν υπάρχει κάποια ιδιοτέλεια. Ακόμη και η γκροτέσκα εικόνα υπουργών και λειτουργών της ενημέρωσης να υποστηρίζουν με το ίδιο πάθος τα κυβερνητικά voucher, λίγα λεπτά της ώρας πριν από την ακύρωσή τους από τον πρωθυπουργό, μπορεί να οφείλεται στην κοινή πίστη ότι η αυθεντική γνώση και ενημέρωση γεννά και τις αυθεντικά ορθές πολιτικές.
Η κυβέρνηση δυσκόλεψε, επίσης, την πρόσβαση των δημοσιογράφων που καλύπτουν το υγειονομικό ρεπορτάζ στην επίσημη κυβερνητική ενημέρωση και τον έλεγχό της. Η καθημερινή ενημέρωση της 6ης απογευματινής, γίνεται χωρίς την παρουσία δημοσιογράφων στο κέντρο τύπου ή, έστω, χωρίς την εξ’ αποστάσεως συμμετοχή τους με τηλεδιάσκεψη.
Όσα λέγονται δεν υπόκεινται στη βάσανο του ζωντανού διαλόγου, οι δε ερωτήσεις έχουν προ υποβληθεί και επιλέγονται οι προς ανάγνωση.
Εξαιρετικό δείγμα δημοκρατικής κανονικότητας αποτελεί η λειτουργία της Βουλής των Ελλήνων. Σε όλη την περίοδο των μέτρων «κοινωνικής αποστασιοποίησης», η Βουλή λειτουργεί δι’ εκπροσώπων της. Το νομοθετικό της έργο στις κοινοβουλευτικές επιτροπές και την ολομέλεια διεκπεραιώνεται από τους εισηγητές των κομμάτων και τους κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους μόνον.
Μέχρι τώρα, κυρώθηκαν οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένουπου αφορούσαν την αντιμετώπιση του Covid-19, εμπλουτισμένων με σωρεία κυβερνητικών τροπολογιών για θέματα που δεν αποτελούσαν αντικείμενο των Πράξεων. Η ψήφιση των νομοθετημάτων γίνεται με δήλωση του παρόντος μοναδικού βουλευτή, για λογαριασμό ολόκληρου του κόμματός του.
Είναι αμφίβολο, αν αυτή η κοινοβουλευτική πρακτική είναι συνταγματικά ανεκτή, ενόψει και της ισχύος του άρθρου 60 του Συντάγματος, σχετικά με το απεριόριστο δικαίωμα των βουλευτών της γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση. Πέραν του γεγονότος, ότι ένα αντιπροσωπευτικό σώμα δεν μπορεί να χάνει την αντιπροσωπευτικότητά του ακόμη και σε έκτακτες συνθήκες, πολύ περισσότερο όταν η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα συμμετοχής, χωρίς να παραβιάζονται οι κανόνες προστασίας.
Η σταδιακή άρση των μέτρων δεν πρέπει να μας οδηγήσει στο να λησμονήσουμε τις αρνητικές αυτές πλευρές του τρέχοντος δημόσιου βίου. Τα μέτραμπορεί να επανέλθουν στη ζωή μας, αν οι υγειονομικές συνθήκες, όπως ένα δεύτερο επιδημιολογικό κύμα, το επιβάλλουν. Στην περίπτωση αυτή, οφείλουμε να μην επιτρέψουμε την επανάληψη των ίδιων παρεκτροπών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου