Χρήστος Παπαστέργιου : «Οι επισημάνσεις της επιστημονικής κοινότητας … αγνοήθηκαν με χαρακτηριστική άνεση».

Είναι κοινή πεποίθηση ότι η χώρα μας, στην πρώτη φάση της πανδημίας, την άνοιξη, τα κατάφερε εξαιρετικά. Αυτό αποτυπώνεται στον πλέον αξιόπιστο δείκτη, την αναλογία θανάτων/πληθυσμού. Είτε συνειδητά, είτε ως υποχρεωτικός μονόδρομος, η επιλογή του έγκαιρου εγκλεισμού, τότε, αποδείχθηκε επιτυχής. Ο συνδυασμός της δε, με στοχευμένα τεστ, που οδήγησαν και σε τοπικούς εγκλεισμούς, διεύρυνε την αποτελεσματικότητά της και μείωσε στον μέγιστο βαθμό την επιβάρυνση του συστήματος υγείας. 

Η πρόσληψη της επιτυχίας αυτής όμως από τους ιθύνοντες, ως γεγονότος μόνιμου και ενδεικτικού εξαιρετικών δικών τους ικανοτήτων, διαχειριστικών και πολιτικών, οδήγησε στην αυτοπαγίδευση των ίδιων, αλλά και στον εφησυχασμό και την αμεριμνησία της πλειονότητας των πολιτών και των εκπροσώπων τους, που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης. Οι επισημάνσεις της επιστημονικής κοινότητας ότι το φθινόπωρο επίκειται το δεύτερο, βαρύτερο κύμα της πανδημίας, αγνοήθηκαν με χαρακτηριστική άνεση. 

Έτσι, η χώρα προσπέρασε επιπόλαια τον αυταπόδεικτο κανόνα ότι η επιτυχής επαναλειτουργία της αγοράς και η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που προσέθεσε η πανδημία, προϋποθέτουν την οριστική αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης. «Γλίστρησε» στην εύηχη ψευδαίσθηση, ότι το τέλος της άνοιξης έφερε και το τέλος του κορωνοιού και, επομένως, ξεκινούμε το άνοιγμα, υποβαθμίζοντας τις συνέπειές του, σε σύντομο χρόνο, στο υγειονομικό πεδίο. Συνέπειες που μας οδήγησαν στην θλιβερή κορυφή του πιο ραγδαίου ρυθμού αύξησης θανάτων, το τελευταίο διάστημα.

Αυτή η λαθεμένη αντίληψη καθόρισε και μια σειρά επιλογών:

- Δεν καταρτίστηκε κανένα ουσιαστικό σχέδιο ενίσχυσης του Ε.Σ.Υ. Σχέδιο σημαίνει, σε αδρές γραμμές, ότι κατ΄ αρχήν εκτιμούμε την φέρουσα ικανότητα του συστήματος για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά και των υπόλοιπων νοσημάτων, με τους ασφαλείς και μόνον περιορισμούς και αναβολές. Εν συνεχεία, αναζητούνται οι επιπλέον χώροι, υποδομές και προσωπικό που απαιτούνται, αναλόγως της κλιμάκωσης της πανδημίας και προετοιμάζονται εγκαίρως. 

Παράδειγμα: αν υποτεθεί ότι σε μια υγειονομική περιφέρεια οι τοπικές συνθήκες επιτρέπουν την διάθεση χ κλινών και προσωπικού για την πανδημία, χωρίς να διαταράζεται η ασφάλεια του συστήματος για τις υπόλοιπες ανάγκες, θα έπρεπε να ξέρουμε, από τα τέλη Αυγούστου, που θα νοσηλευτούν οι πέραν των χ ασθενείς, αν τυχόν χρειαστεί, αλλά και ποιο προσωπικό θα τους περιθάλψει, εντάσσοντας το σύνολο των δυνάμεων της χώρας σε αυτήν την μάχη. 

Να γνωρίζουμε δηλαδή, ότι τους πρώτους πενήντα κ.ο.κ. που θα νοσηλευτούν εκτός Ε.Σ.Υ. θα τους νοσηλεύσουμε στον τάδε χώρο, ιδιωτικό ή δημόσιο και θα τους κουράρουν οι τάδε υγειονομικοί του ιδιωτικού τομέα, ενημερωμένοι γι΄ αυτό εκ των προτέρων. Κάτι τέτοιο, δυστυχώς δεν έγινε κι έτσι φτάσαμε να κυνηγάμε τον κορονοϊό, αντί να του την έχουμε στημένη. 

Επιπλέον, δεν προβλέφθηκε ούτε η λειτουργία πρωτοβάθμιων δομών αντιμετώπισης και ανίχνευσης του ιού, ώστε να αποσυμφορηθούν τα νοσοκομεία, ούτε η ύπαρξη χώρων φιλοξενίας ασθενών που θα έπρεπε να παραμείνουν σε καραντίνα αποθεραπείας, αλλά δεν χρειάζονται, πλέον, νοσοκομειακή περίθαλψη.

- Δεν διενεργήθηκαν μαζικά, τυχαία ή στοχευμένα, τεστ ανίχνευσης. Η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ποσοστά(~70%!!) ορφανών κρουσμάτων. Αυτό σημαίνει και αδυναμία ελέγχου της υπερμετάδοσης του ιού, αλλά και αδυναμία έγκαιρου προσδιορισμού, συνεπώς και ελέγχου-περιορισμού, των περιοχών εκκίνησής του. Έτσι και αυξήσαμε την ταχύτητα του ιού και δεν ξέρουμε ποιους δρόμους πρέπει να ακολουθήσουμε για να τον βρούμε.

- Ανοίξαμε, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, τα σύνορα για τον τουρισμό και για προσωρινούς εργάτες γης. Όπως αναφέρει σε άρθρο του ο καθηγητής γενετικής στην Ιατρική του Α.Π.Θ. κ. Τριανταφυλλίδης, ο ιός που ήρθε στην Ελλάδα, μετά τον Ιούνιο, είχε υποστεί μεταλλάξεις, που τον έκαναν ισχυρότερο και τον έθεταν «εκτός ελέγχου» σε θερμοκρασίες περιβάλλοντος 9-10 βαθμών. 

Παρέμεινε δηλαδή, εν υπνώσει, διαδιδόμενος όμως στην παρασυρμένη στην αμεριμνησία, από ανεύθυνες συμπεριφορές ταγών, κοινότητα, μέχρι την πτώση της θερμοκρασίας. Η Κεντρική Μακεδονία είναι, δυστυχώς, η απόλυτη επιβεβαίωση.

- Επετράπησαν, αν δεν υποκινήθηκαν κιόλας, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μαζικές συναθροίσεις κοινωνικές, διασκέδασης, πολιτικές, θρησκευτικές, οπαδικές κ.α. Κι εδώ η Θεσσαλονίκη αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα.

- Δεν λήφθηκαν αποτελεσματικά μέτρα για τον περιορισμό των αναγκαίων συναθροίσεων (π.χ. συγκοινωνίες, ουρές σε υπηρεσίες, σχολεία κ. ά.).

- Έγιναν προσπάθειες συγκάλυψης κρουσμάτων σε μαζικούς εργασιακούς χώρους(π.χ. εργοστάσια) κι επομένως δεν περιορίσθηκε έγκαιρα η διασπορά στην ευρύτερη περιοχή.

- Δεν αξιολογήθηκαν σωστά οι πληροφορίες για αυξημένη συγκέντρωση ιικού φορτίου από ιδιωτικά και δημόσια εργαστήρια, αλλά και από άλλες πηγές( π.χ. η ανίχνευση του γονιδιώματος του ιού στα αστικά λύματα). Ειδικά για την Κεντρική Μακεδονία, μετά μάλιστα και τις σαφείς διαφωνίες κυβέρνησης και τοπικών αρχόντων, θα πρέπει να δημοσιευθούν τα πρακτικά των συσκέψεων και οι επίσημες επιστολές και τα σχετικά έγγραφα, ώστε να μάθουμε ποιος ευθύνεται για την τραγική καθυστέρηση στην λήψη μέτρων τον Οκτώβριο.

- Μέσα και από την ύπαρξη κακών παραδειγμάτων από δημόσια πρόσωπα, δεν έγινε πλήρως πειστική η εφαρμογή των μέτρων ατομικής προστασίας, αλλά ούτε υπήρξαν και οι αναγκαίοι έλεγχοι.

Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς πολλά ακόμη. Έστω και τώρα, οφείλουν να αναλάβουν όλοι τις ευθύνες που τους αναλογούν, γιατί η φονική πανδημία είναι ακόμη εδώ και θα είναι για καιρό. Παράλληλα όμως και κατανοώντας ότι η αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης προϋποθέτει την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, θα πρέπει να προετοιμάσουμε αξιόπιστα:

- Το δίκτυο εμβολιασμού.

- Την αντιμετώπιση δωρεάν, από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα (με κάλυψη από τον ΕΟΠΥΥ), των ασθενών με άλλα νοσήματα που "έχασαν την σειρά τους", λόγω της μετατροπής των νοσοκομείων σε μονοθεματικά κι έβαλαν και αυτοί, έτσι, ένα μεγάλο λιθάρι για την καταπολέμηση της πανδημίας, με κίνδυνο της υγείας τους.

- Το ορθολογικό Ε.Σ.Υ. και δίκτυο κοινωνικής φροντίδας της επόμενης μέρας.