«Δεν με ενδιαφέρει. Μου λείπει πολλή εμπειρία, έχω πολλά να μάθω», ήταν η απάντηση του Γκαμπριέλ Μπόριτς στην πρόταση να γίνει υποψήφιος για την προεδρία της Χιλής. Λίγους μόλις μήνες αργότερα έγινε ο νεότερος και με περισσότερες ψήφους εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας, σηματοδοτώντας το τέλος εποχής της ατελούς μεταπολίτευσης.
Ο 35χρονος Μπόριτς είναι εκπρόσωπος μιας νέας γενιάς Χιλιανών που, όπως έλεγε σε συνέντευξή του, «μπαίνει στην πολιτική απαλλαγμένη από τους φόβους της δικτατορίας και τις συμφωνίες της μεταπολίτευσης». Μια γενιά βγαλμένη από τα κοινωνικά κινήματα και τους οργανωμένους αγώνες, «που ήρθε σε ρήξη με τον συμβιβασμό των κομμάτων που κυβέρνησαν μετά την πτώση της δικτατορίας».
Γεννήθηκε το 1986, απόγονος μιας οικογένειας Κροατών και Καταλανών μεταναστών, στο Πούντα Αρένας, το νότιο άκρο της Χιλής. Ο Χριστιανοδημοκράτης πατέρας του ήταν στέλεχος της εθνικής πετρελαϊκής εταιρείας και η μητέρα του γραμματέας. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Χιλής, στο Σαντιάγο, όπου από το 2008 διετέλεσε σύμβουλος της φοιτητικής ένωσης της σχολής του. Το 2011 εκλέχτηκε πρόεδρος της Ομοσπονδίας Φοιτητών του Πανεπιστημίου της Χιλής (FECh) και πρωταγωνίστησε στις μεγαλύτερες φοιτητικές κινητοποιήσεις της μεταπολίτευσης για το δικαίωμα στη δωρεάν δημόσια παιδεία.
«Ηταν η στιγμή που αποφασίσαμε να μετάσχουμε στους κανόνες της αστικής δημοκρατίας. Δεν μας πήγε κι άσχημα», θυμάται ο φίλος και συνεργάτης του, βουλευτής Γκονσάλο Γούιντερ, στη Libération. Στις εκλογές του 2013 ο Μπόριτς εκλέγεται βουλευτής με την Αυτόνομη Αριστερά, κατακτώντας τις περισσότερες ψήφους στην περιφέρειά του. Τρία χρόνια αργότερα ιδρύει το Κίνημα των Αυτόνομων, εκφραστή μιας νέας Αριστεράς που αποστρέφεται τον δογματισμό και μπορεί να αναδειχθεί σε εναλλακτική των πολιτικών σχηματισμών που μονοπώλησαν την εξουσία στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Το απέδειξε έναν χρόνο μετά συμβάλλοντας στη δημιουργία του Πλατιού Μετώπου, που κέρδισε 20 έδρες στις εκλογές του 2017.
Ο Μπόριτς ήταν επίσης από τους πρωταγωνιστές της κοινωνικής εξέγερσης του Οκτωβρίου του 2019, όταν η αύξηση της τιμής των εισιτηρίων στο μετρό στάθηκε η σταγόνα που ξεχείλισε την οργή των πολιτών για ένα σύστημα που περιθωριοποιεί όλο και μεγαλύτερες ομάδες του πληθυσμού και ένα νεοφιλελεύθερο Σύνταγμα που βαθαίνει τις ανισότητες.
Ηταν τότε που χωρίς να συμβουλευτεί τους συμμάχους του, προχώρησε σε συμφωνία με το δεξιό κυβερνών κόμμα του Πινιέρα για να εκλεγεί μια Συντακτική Συνέλευση που θα αλλάξει το χουντικό Σύνταγμα, δίνοντας θεσμική διέξοδο στην κρίση που βίωνε η χώρα. Η κίνηση αυτή τον έφερε σε αντιπαράθεση με το Κ.Κ., ενώ τμήματα των διαδηλωτών τον κατήγγειλαν για προδότη. Αλλοι ωστόσο μίλησαν για το σπουδαίο πολιτικό ένστικτό του, το οποίο επέτρεψε μια αλλαγή που ώς τότε φαινόταν αδύνατη, παρασέρνοντας συγχρόνως τη Δεξιά σε συμφωνία που υπονομεύει τα συμφέροντά της.
Θα είχε προτιμήσει, έλεγε σε συνέντευξή του αυτός ο νέος με τα τατουάζ, λάτρης της ροκ και της λογοτεχνίας, να είχε χρόνο για να γράψει ένα μυθιστόρημα, αλλά η πολιτική κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά το 2019 άλλαξε τις προτεραιότητές του. Κι από εκεί που θεωρούσε ότι δεν ήταν ο καταλληλότερος για μια προεδρική υποψηφιότητα, τον Ιούλιο αποδέχτηκε την πρόκληση και έκανε την έκπληξη στις προκριματικές για την ανάδειξη του υποψηφίου της αριστερής συμμαχίας «Εγκρίνω Αξιοπρέπεια», κερδίζοντας με 60% τον κομμουνιστή ηγέτη Ντανιέλ Χάουδε.
Αγνωστικιστής, οικολόγος και με συντρόφισσα την ελληνικής καταγωγής ανθρωπολόγο και φεμινίστρια Ειρήνη Καραμάνος, με ένα πρόγραμμα που εκφράζει πολλές από τις διεκδικήσεις της κοινωνικής εξέγερσης του 2019, έχει τώρα την ευκαιρία να αποδείξει πως η πρόοδος δεν είναι προνόμιο για τους λίγους. Επαγγέλλεται ένα κράτος ευημερίας για τους πολλούς που θα προσφέρει βασικά δικαιώματα, όπως οικουμενική πρόσβαση στη δωρεάν παιδεία και την υγεία ή αλληλεγγύη προς τους πιο ευάλωτους, πράγματα που θεωρούνται δεδομένα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Γι’ αυτό και είναι αστείο το επιχείρημα περί «ακροαριστερού» Μπόριτς, αφού δεν είναι παρά εκφραστής της σοσιαλδημοκρατίας παλιάς κοπής. Και που στη διάρκεια του δεύτερου γύρου λείανε τη ρητορική του ώστε να προσελκύσει κεντρώους, άσκησε κριτική σε Βενεζουέλα και Κούβα και σκλήρυνε τις θέσεις του κατά του οργανωμένου εγκλήματος, του ναρκεμπορίου και της ανασφάλειας, θέματα που μεταξύ άλλων χάρισαν στον ακροδεξιό Χοσέ Αντόνιο Καστ τη νίκη στον πρώτο γύρο.
Το πρόγραμμά του
Ανάμεσα στις βασικές του προτάσεις είναι η κατάργηση του συστήματος ιδιωτικής διαχείρισης των συντάξεων, μια φορολογική μεταρρύθμιση από την οποία προσδοκά να συγκεντρώσει ποσά ανάλογα του 8% του ΑΕΠ στα επόμενα χρόνια, αύξηση του ελάχιστου μισθού στα 520 ευρώ και ενισχύσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για να συμβάλουν στην ανάκαμψη της οικονομίας. Υπόσχεται την προστασία του περιβάλλοντος και την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου που βασίζεται στις εξορύξεις. Στηρίζει τις φεμινιστικές διεκδικήσεις, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ και τα αιτήματα των ιθαγενικών κοινοτήτων για επιστροφή και οριοθέτηση των εδαφών τους.
Για να πετύχει αυτό το νέο κοινωνικό συμβόλαιο, θα χρειαστεί να διαπραγματευτεί με συμμάχους (και μη) στο Κογκρέσο. Ο συνασπισμός του κέρδισε 37 έδρες από τις 155 έδρες της Βουλής και 5 από τις 50 στη Γερουσία, ενώ μαζί με τα κόμματα που τον στήριξαν στον δεύτερο γύρο φτάνει τις 79 και 25 έδρες, αντίστοιχα. Αλλά δεν είναι δεδομένη η άνευ όρων συστράτευσή τους.
Οπως θα χρειαστεί να διαπραγματευτεί με τις οικονομικές ελίτ που στα χρόνια του Πινιέρα πολλαπλασίασαν τα πλούτη τους, ενώ η φτώχεια αυξήθηκε στα 2,1 εκατ. πολίτες και περίπου 850.000 ζουν πλέον στην ακραία φτώχεια. Το 10% των πλουσιότερων έχει εισοδήματα 417 φορές μεγαλύτερα από το 10% των φτωχότερων νοικοκυριών. Είναι αυτοί οι ζάπλουτοι που φρίττουν με την πρότασή του να επιβάλει φόρο στον μεγάλο πλούτο, δηλαδή σε 11.000 άτομα (το 0,1% του πληθυσμού), με τον οποίο θα μπορούσε να συγκεντρώσει σχεδόν το 1,5% του ΑΕΠ.
Στην επινίκια ομιλία του ο Γκαμπριέλ Μπόριτς αναγνώρισε πως «οι καιροί που έρχονται δεν θα είναι εύκολοι». Οχι μόνο λόγω της αντίστασης των ελίτ ή της δημοσιονομικής στενότητας (ο προϋπολογισμός του 2022 θα είναι μειωμένος κατά 22,5% σε σχέση με φέτος). Αλλά και λόγω των τεράστιων προσδοκιών που έχουν εναποθέσει σε αυτόν οι ψηφοφόροι για άμεσες αλλαγές και απτά αποτελέσματα, τα οποία θα απαιτήσουν αρκετό χρόνο και ίσως δεν τον έχει: αν στα τέλη του 2022 εγκριθεί το Σύνταγμα, πιθανόν να προκηρυχθούν νέες εκλογές
Ανάμεσα στις βασικές του προτάσεις είναι η κατάργηση του συστήματος ιδιωτικής διαχείρισης των συντάξεων, μια φορολογική μεταρρύθμιση από την οποία προσδοκά να συγκεντρώσει ποσά ανάλογα του 8% του ΑΕΠ στα επόμενα χρόνια, αύξηση του ελάχιστου μισθού στα 520 ευρώ και ενισχύσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις για να συμβάλουν στην ανάκαμψη της οικονομίας. Υπόσχεται την προστασία του περιβάλλοντος και την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου που βασίζεται στις εξορύξεις. Στηρίζει τις φεμινιστικές διεκδικήσεις, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ και τα αιτήματα των ιθαγενικών κοινοτήτων για επιστροφή και οριοθέτηση των εδαφών τους.
Για να πετύχει αυτό το νέο κοινωνικό συμβόλαιο, θα χρειαστεί να διαπραγματευτεί με συμμάχους (και μη) στο Κογκρέσο. Ο συνασπισμός του κέρδισε 37 έδρες από τις 155 έδρες της Βουλής και 5 από τις 50 στη Γερουσία, ενώ μαζί με τα κόμματα που τον στήριξαν στον δεύτερο γύρο φτάνει τις 79 και 25 έδρες, αντίστοιχα. Αλλά δεν είναι δεδομένη η άνευ όρων συστράτευσή τους.
Οπως θα χρειαστεί να διαπραγματευτεί με τις οικονομικές ελίτ που στα χρόνια του Πινιέρα πολλαπλασίασαν τα πλούτη τους, ενώ η φτώχεια αυξήθηκε στα 2,1 εκατ. πολίτες και περίπου 850.000 ζουν πλέον στην ακραία φτώχεια. Το 10% των πλουσιότερων έχει εισοδήματα 417 φορές μεγαλύτερα από το 10% των φτωχότερων νοικοκυριών. Είναι αυτοί οι ζάπλουτοι που φρίττουν με την πρότασή του να επιβάλει φόρο στον μεγάλο πλούτο, δηλαδή σε 11.000 άτομα (το 0,1% του πληθυσμού), με τον οποίο θα μπορούσε να συγκεντρώσει σχεδόν το 1,5% του ΑΕΠ.
Στην επινίκια ομιλία του ο Γκαμπριέλ Μπόριτς αναγνώρισε πως «οι καιροί που έρχονται δεν θα είναι εύκολοι». Οχι μόνο λόγω της αντίστασης των ελίτ ή της δημοσιονομικής στενότητας (ο προϋπολογισμός του 2022 θα είναι μειωμένος κατά 22,5% σε σχέση με φέτος). Αλλά και λόγω των τεράστιων προσδοκιών που έχουν εναποθέσει σε αυτόν οι ψηφοφόροι για άμεσες αλλαγές και απτά αποτελέσματα, τα οποία θα απαιτήσουν αρκετό χρόνο και ίσως δεν τον έχει: αν στα τέλη του 2022 εγκριθεί το Σύνταγμα, πιθανόν να προκηρυχθούν νέες εκλογές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου