Παύλος Γερουλάνος : Περιφερειακή ανάπτυξη, το αντίδοτο στην ερήμωση

«Το φετινό Νόμπελ Οικονομικών δόθηκε σε τρεις οικονομολόγους με μια κοινή θεώρηση:

Ότι η ευημερία των Εθνών εξαρτάται από την ποιότητα των θεσμών τους.
Ότι επίμονα φαινόμενα ανισοτήτων μεταξύ κρατών απορρέουν από το πόσο ισχυροί είναι οι θεσμοί μέσα στην κοινωνία και πόσο οι θεσμοί σέβονται τους πολίτες, τα δικαιώματα, και τους κόπους τους.

Και ενώ η θεώρηση αυτών των οικονομολόγων έχει εμπνεύσει αμέτρητες ενδιαφέρουσες συζητήσεις και μέσα στην ελληνική επικράτεια κανείς μα κανείς εκεί έξω δεν ενδιαφέρεται για το τι συζητούμε εμείς εδώ μέσα.
Λογικό.

Καιρό τώρα, οι συζητήσεις στη Βουλή για τον Προϋπολογισμό δεν εμπνέουν.
Ούτε πυροδοτούν ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο.
Λογιστικές εγγραφές. Μεγέθη χωρίς διακριτό αποτύπωμα. Πάρε λίγο από εδώ, βάλε λίγο κάπου αλλού.

Η Κυβέρνηση έχει βαφτίσει την αδράνεια «δημοσιονομική σταθερότητα» επαναλαμβάνοντας μονότονα «δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα».
Και εγκλωβισμένη μέσα στο μύθο της υπευθυνότητας που η ίδια δημιούργησε για τον εαυτό της, είναι απολύτως ανίκανη να δει ότι λεφτόδεντρα μπορεί να μην υπάρχουν, υπάρχουν όμως πολιτικές επιλογές.

Πώς λοιπόν να μην μοιάζει ανούσια η σημερινή συζήτηση;
Χωρίς πολιτικές επιλογές, κάθε κοινοβουλευτική συζήτηση αξίζει δεν αξίζει τον μισθό που παίρνουμε.

Όμως, για εμάς, στο Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα, πολιτική επιλογή είναι αυτή η επίπλαστη «σταθερότητα», που πρεσβεύει η Κυβέρνηση.

Η Συντήρηση, όπως μας αρέσει να την αποκαλούμε εμείς.

Διότι σε μια εποχή που όλα αλλάζουν, η Συντήρηση είναι λάθος πολιτική επιλογή.

Και το ερώτημα είναι αν απέναντι σε αυτή την επιλογή έχουμε άλλες επιλογές;
Έρχονται λοιπόν σήμερα τρεις οικονομολόγοι οι οποίοι, με λίγα λόγια είναι σαν να λένε στον κ. Μητσοτάκη και στην Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας: «Μην ψάχνετε λεφτόδεντρα. Η ευημερία της χώρας σας δεν εξαρτάται από αυτό.

Επισκευάστε τους θεσμούς που χαλάσατε και κάντε τους πιο δυνατούς από αυτό που τους βρήκατε.

Έτσι θα πυροδοτήσετε πραγματική ανάπτυξη, διότι, μεταξύ άλλων καλών, έτσι αναγνωρίζεται και αξιοποιείται η πραγματική αξία των πλουτοπαραγωγικών σας πηγών».

Και έτσι», θα προσθέσω δανειζόμενος από άλλον οικονομολόγο που δεν έχει πάρει ακόμα Νόμπελ, «ο πλούτος θα μοιραστεί πιο δίκαια».
Αυτό μάλιστα. Αυτό τώρα είναι πολιτική επιλογή.
Πώς λοιπόν μετατρέπεις μια συζήτηση Προϋπολογισμού εγκλωβισμένη σε λογιστικά αδιέξοδα, σε μια συζήτηση Προϋπολογισμού εμπλουτισμένη με πολιτικές επιλογές;
Πώς μετατρέπεις μια συζήτηση προϋπολογισμού σε μια κοινωνία και μια οικονομία που νιώθουν εγκλωβισμένες σε ένα παρωχημένο μοντέλο ανάπτυξης σε μια συζήτηση απελευθέρωσης τους από αυτό;

Σήμερα λοιπόν, όλοι νιώθουμε εγκλωβισμένοι σε ένα παραγωγικό μοντέλο που βασίζεται σε εισαγωγές και κατανάλωση, αφήνει ανεξέλεγκτη την αισχροκέρδεια, ερημώνει την περιφέρεια, δημιουργεί στρατιές νεόπτωχων που δουλεύουν όλο και περισσότερο, αλλά το εισόδημα τούς φτάνει όλο και λιγότερο, αποθαρρύνει τους νέους να κάνουν οικογένεια και μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια ολοταχώς στην επόμενη κρίση.

Πώς πάμε από εδώ σε ένα νέο παραγωγικό πρότυπο που βασίζεται στην εξωστρέφεια και στην καινοτομία, δημιουργεί καλές θέσεις εργασίας με γερό εισόδημα, δίνει πνοή και ζωή σε κάθε Περιφέρεια της χώρας;
Πώς θα εμπνεύσουμε σιγουριά σε κάθε οικογένεια και σε όποιον θέλει να κάνει οικογένεια, για να αρχίσουμε έτσι να σπάμε τον φαύλο κύκλο του δημογραφικού, της ερήμωσης, του ασφαλιστικού, των κόκκινων δανείων, βόμβες που μπορούν να τινάξουν στον αέρα κάθε Προϋπολογισμό ρουτίνας όπως αυτός που καταθέσατε;
Θα προσπαθήσω να το κάνω με ένα πρακτικό παράδειγμα.
Ας πάρουμε λοιπόν για παράδειγμα αυτό που έγινε πρόσφατα στον Έβρο.
Σύσσωμη η Κυβέρνηση επισκέφτηκε την Ορεστιάδα. Δεν είχε κάτι καινούργιο να πει.

Απλά έκανε πακέτο τα χρήματα που διαθέτει ήδη για τον Έβρο για να πει πόσο νοιάζεται για τα ελληνικά σύνορα.
Πήγε λοιπόν να παρουσιάσει ειλημμένες αποφάσεις από πάνω προς τα κάτω.
Τι την παρακίνησε ξαφνικά να κάνει μια τέτοια φιέστα;

Ως παράταξη, έχουμε αναδείξει το πρόβλημα της ερήμωσης της Περιφέρειας.
Και προσωπικά, στην προεκλογική μου εκστρατεία για Πρόεδρος, μίλησα εκτεταμένα για το πρόβλημα του Βορείου Έβρου.

Διότι ακόμα και εκεί που η Κυβέρνηση κάνει σωστές επενδύσεις, όπως στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, επειδή δεν κάνει περιφερειακό σχεδιασμό αξιοποιώντας τοπικούς θεσμούς και φορείς, έχει ερημώσει ο Βόρειος Έβρος.

Προσέξτε: Έχουν ερημώσει τα σύνορα της χώρας.
Πεποίθηση μου λοιπόν είναι, και διαψεύστε με αν μπορείτε, ότι η Κυβέρνηση αισθάνθηκε την ανάγκη να αναδείξει πόσα πολλά έχει κάνει εκείνη για τον Βόρειο Έβρο διότι καταλαβαίνει ότι έχει αμελήσει ένα πραγματικό πρόβλημα.
Έρχεται, τρία χρόνια αφού έκανε την επένδυση, αφού απέτυχε το εγχείρημα της, για να κάνει πλασματικό τοπικό σχεδιασμό για τα μάτια του κόσμου.

Για μια ακόμη φορά, η προσέγγιση της είναι λάθος.
Απαξίωση των θεσμών. Λογιστικές εγγραφές. Μεγέθη χωρίς διακριτό αποτύπωμα. Πάρε λίγο από εδώ, βάλε λίγο κάπου αλλού. Καμία προοπτική πραγματικής αλλαγής. Σαν τον Προϋπολογισμό που συζητάμε σήμερα.
Για να δημιουργήσεις πλούτο με προοπτική στον Έβρο, όπως και κάθε άλλη περιοχή της Ελλάδας, πρέπει να αλλάξεις το παραγωγικό του μοντέλο.
Για να το κάνεις αυτό, πρώτο βήμα είναι να σεβαστείς και να δυναμώσεις τους θεσμούς και τους φορείς της περιοχής να τους συντονίσεις να τους ακούσεις και μετά να τους εμπιστευτείς τη λύση.
Περιφέρεια και Δήμους. Τοπικό Πανεπιστήμιο. Επιμελητήρια και Επαγγελματικούς φορείς. Συνεταιρισμούς και Ομάδες Παραγωγών. Συνδικαλιστικά όργανα και Εργατικά Κέντρα.
Να δυναμώσεις, να συντονίσεις, να ακούσεις και μετά να τους εμπιστευτείς τη λύση.
Διότι από αυτούς θα καταλάβεις το πραγματικό πρόβλημα και αυτοί θα είναι οι εμπνευστές και οι φορείς της λύσης, αν θέλουμε να υπάρξει λύση.
Από κάτω προς τα πάνω. Όχι από πάνω προς τα κάτω.

Αφού κάνεις αυτή τη δουλειά πρέπει να καταγράψεις όλα τα εργαλεία που έχεις στη διάθεσή σου για να οδηγήσεις τη νέα προσέγγιση, διευκολύνοντας το έργο των τοπικών φορέων που θα γίνουν διαχειριστές αυτών των εργαλείων:

1. Τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της κάθε περιοχής
2. Τη δημόσια περιουσία στην περιοχή
3. Τα χρήματα από το εξωτερικό
4. Τις τράπεζες, και βέβαια
5. Το φορολογικό σύστημα

Χωρίς συντονισμό των πέντε αυτών εργαλείων από δυνατούς τοπικούς θεσμούς και φορείς δεν θα αλλάξεις παραγωγικό μοντέλο.
Οι αριθμοί στον Έβρο θα παραμείνουν λογιστικές εγγραφές.
Τα μεγέθη θα παραμείνουν χωρίς διακριτό αποτύπωμα.

Και το μόνο που θα καταφέρεις είναι το πάρε λίγο από εδώ, βάλε λίγο κάπου αλλού.
Τίποτα από αυτά δεν έκανε η Κυβέρνηση.
Πρώτον, δεν πήγε εκεί που είναι το πραγματικό πρόβλημα.
Πήγε στην Ορεστιάδα, που ακόμα επιβιώνει από το Πανεπιστήμιο και όχι στις πόλεις που έχουν το πραγματικό πρόβλημα όπως το Διδυμότειχο και το Σουφλί.
Έτσι έκανε χειρότερη την αίσθηση εγκατάλειψης που νιώθει ο πολίτης του Έβρου.
Δεύτερον, δεν έκανε καμία πραγματική διαβούλευση.

Οι «ειδικοί» που εκπόνησαν τα λεγόμενα σχέδια, είχαν ήδη «φάει πόρτα» από πολλούς Δημάρχους διότι τους παρουσίασαν έτοιμα σχέδια, χωρίς να συμβουλευτούν τοπικούς παράγοντες.

Στη φιέστα, παρέλασαν όλοι οι Υπουργοί, περιγράφοντας αυτό που είχαν ήδη σχεδιάσει μόνοι τους. Μετά, έδωσαν τον λόγο στους Δημάρχους για τα μάτια του κόσμου. 

Απαξιώνοντάς τους ακόμα περισσότερο.

Και τρίτον, αναφέρθηκαν μόνο σε αυτά που επενδύονται ή ξοδεύονται. Δεν αναφέρθηκαν στο τι νέο μπορεί να παραχθεί. Τι υπάρχουσες αγορές για προϊόντα και υπηρεσίες θα ενισχυθούν και ποιες νέες αγορές μπορούν να ανοίξουν.
Ούτε προφανώς στο πώς θα παραχθεί κάτι καινούργιο, ή τι θα κάνουν ώστε αυτό που θα παραχθεί να βρει οικονομικό αποτύπωμα.
Αντί δηλαδή η προσέγγιση να είναι ολιστική για τον Έβρο, ήταν κατακερματισμένη για να αναδειχθεί το κάθε Υπουργείο.

Δεν άκουσαν κανέναν. Δεν διαβουλεύτηκαν ουσιαστικά με κανέναν. Δεν εμπιστεύτηκαν κανέναν.
Αντί να δυναμώσουν, να σεβαστούν και να εμπιστευτούν τους τοπικούς θεσμούς και φορείς και να δώσουν τον πρώτο και βασικό λόγο σε αυτούς, τους μάζεψαν για το χειροκρότημα.
Έτσι, μια ολιστική προσέγγιση για τον Έβρο θα πρέπει ακόμα να περιμένει. Και έτσι, στο μυαλό της τοπικής κοινωνίας, οι αριθμοί θα παραμείνουν λογιστικές εγγραφές. Τα μεγέθη θα παραμείνουν χωρίς διακριτό αποτύπωμα.
Και το μόνο που θα καταφέρουν είναι το «πάρε λίγο από εδώ», «βάλε λίγο κάπου αλλού».
Ναι, θα γίνει ο νέος δρόμος, αλλά στο μεταξύ θα αδειάσει ο Βόρειος Έβρος από νέους ανθρώπους.
Εκεί ακριβώς βρίσκεται και το πρόβλημα με το προσχέδιο του Προϋπολογισμού που έχουμε μπροστά μας.

Τουλάχιστον σε ότι αφορά την ανάπτυξη και τη δυνατότητά του να αλλάξει τα πράγματα που χρειάζονται απεγνωσμένα αλλαγή.
Δεν προσφέρει πολιτικές επιλογές, δεν ανοίγει μια πραγματική πολιτική συζήτηση, δεν αλλάζει τα κακώς κείμενα και συνεχίζει να εγκλωβίζει την ελληνική κοινωνία σε απόγνωση.
Διότι ο Έβρος και η Θράκη είναι μόνο ένα παράδειγμα.
Δυτική Μακεδονία, τα ίδια. Ήπειρος, τα ίδια. Στερεά Ελλάδα, τα ίδια. Θεσσαλία μετά τις πλημμύρες, τα ίδια. Ολόκληρες περιοχές της Πελοποννήσου, τα ίδια.

Δηλαδή, σε όλες τις περιοχές που δεν είναι μεγάλα αστικά κέντρα και τουριστικές περιοχές η προοπτική ανάπτυξης και παραγωγής πλούτου έχει απόλυτα φρενάρει.
Και αυτό αποτυπώνεται στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού.
(Εδώ, επιτρέψτε μου θα ανοίξω μια παρένθεση, και θα πω ότι ακόμα και οι τουριστικές περιοχές και τα αστικά κέντρα χαίρουν μεγάλης προσοχής για τον σχεδιασμό του παραγωγικού τους μοντέλου.

Αλλά θα δεχθώ ότι το πρόβλημα τους δεν είναι όσο επιτακτικό είναι στη Θράκη ή στη Δυτική Μακεδονία που είναι στα όρια της ερήμωσης.)
Έρχομαι λοιπόν τώρα και ρωτάω, με κάθε διάθεση πραγματικής συζήτησης:
Για να κάνει φιέστα η Κυβέρνηση σημαίνει ότι αναγνωρίζει το πρόβλημα.
Αλλά το προσεγγίζει χωρίς να το λύνει. Μόνο για να προβληθεί.
Δεν θέλει; Ή δεν μπορεί; Εδώ είναι η μαγεία της Συντήρησης: Δεν έχει καμία σημασία.

Είτε δεν θέλει και άρα δεν έχει ασχοληθεί με το πώς, είτε δεν ξέρει πώς και άρα αφήνει τα πράγματα ως έχουν.
Σε μια εποχή όμως που το δημογραφικό, το ασφαλιστικό και το ιδιωτικό χρέος κινδυνεύουν να τινάξουν την ελληνική οικονομία στον αέρα, η Συντήρηση είναι έγκλημα.
Προσθέστε τώρα και το δημόσιο χρέος και τα νέα τοκοχρεολύσια το 2032, τέσσερα χρόνια μετά το τέλος της θητείας Μητσοτάκη και έχετε την τέλεια καταιγίδα.
Αλλά τι σας νοιάζει; Τότε δεν θα είστε πια στα πράγματα.
Για αυτό εμείς θα δώσουμε τη μάχη και εδώ μέσα, και έξω στην κοινωνία.
Και στον Προϋπολογισμό και σε κάθε περιοχή.
Διότι εσείς μπορεί να είστε ικανοποιημένοι με την Συντήρηση αλλά εμείς και ο κόσμος απαιτούμε Αλλαγή.
Αυτήν την πολιτική επιλογή θα αναδείξουμε παντού και συνέχεια μέχρι να φύγει η Κυβέρνηση σας.

Με ή χωρίς Νόμπελ που μας δικαιώνουν».

Η ομιλία μου στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής – 15.10.2024