«Στάχτη» τα αντικαπνιστικά μέτρα

Στα τασάκια καφενείων, εστιατορίων και μπαρ σβήνονται καθημερινά τα αντικαπνιστικά μέτρα στη χώρα μας. Ο τελευταίος νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους, δύο χρόνια μετά την εφαρμογή του, έχει την τύχη και των προηγούμενων: οι έλεγχοι έχουν ατονήσει και οι ιδιοκτήτες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος συνεχίζουν να επιτρέπουν κρυφά και φανερά το κάπνισμα στους χώρους τους. Τώρα που τα τραπέζια μπαίνουν «μέσα», η πολιτεία καλείται για άλλη μία φορά να υπερασπιστεί το δικαίωμα των πολιτών σε ένα περιβάλλον ελεύθερο από καπνό. Και όπως τόνισε χαρακτηριστικά στην «Κ» ο πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τον Έλεγχο του Καπνίσματος, κ. Παναγιώτης Μπεχράκης, «στην Ελλάδα σήμερα εάν κάποιος σας δώσει ένα χαστούκι, δεν θα πάθετε τίποτα, αλλά μπορείτε να τον στείλετε φυλακή. Εάν κάποιος καπνίσει ένα πούρο στο πρόσωπό σας μπορεί να πάθετε 50 βλάβες και όμως δεν μπορείτε να του κάνετε τίποτα».

Τα αποτελέσματα των ελέγχων που διεξάγουν η δημοτική αστυνομία και οι περιφέρειες από τον Ιανουάριο 2011 έως σήμερα είναι ανάλογα της πορείας των μέτρων. Έτσι, ενώ οι έλεγχοι ξεκίνησαν δυναμικά και... επικοινωνιακά το πρώτο τρίμηνο του 2011, σταδιακά εξασθένησαν, για να φτάσουν πλέον να κινούνται σε απογοητευτικά επίπεδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώνει το Κέντρο Αναφορών Ελέγχων για το Κάπνισμα της Γραμμής Υγείας 1142, τους τελευταίους 20 μήνες συνολικά έχουν πραγματοποιηθεί 94.000 έλεγχοι (τα δύο τρίτα αυτών εντός του 2011), έχουν διαπιστωθεί 2.824 παραβάσεις και έχουν επιβληθεί πρόστιμα ύψους άνω των 1,8 εκατομμυρίων ευρώ. Το «καλύτερο» διάστημα από άποψης ελέγχων αλλά και πιέσεων για πλήρη εφαρμογή των μέτρων ήταν από την 14η Ιανουαρίου έως 1η Απριλίου 2011 οπότε πραγματοποιήθηκαν 25.824 έλεγχοι και επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους περίπου 900.000 ευρώ (σχεδόν τα μισά από αυτά που «κόπηκαν» συνολικά).

Έκτοτε άρχισε η πτωτική πορεία. Το αντίστοιχο διάστημα του 2012 οι έλεγχοι ήταν 13.200 και τα πρόστιμα ύψους 328.450 ευρώ. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου 2012 έως και τις 12 Οκτωβρίου 2012 -που είναι και τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία-, πραγματοποιήθηκαν 2.007 έλεγχοι και το ύψος των προστίμων που επιβλήθηκε ήταν μόλις 6.150 ευρώ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το διάστημα από 6 - 12/10/2012 από τις 169 δημοτικές αστυνομίες πραγματοποίησαν ελέγχους μόλις οι 16 και από τις 58 περιφερειακές υπηρεσίες μόνον οι οκτώ.

Ελέγχους πραγματοποιεί και το Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ), μέσω του Τομέα Ελέγχου Καπνού και Αλκοόλ. Εντός του 2012 οι επιθεωρητές έχουν διενεργήσει ελέγχους σε 145 νυχτερινά κέντρα, 57 καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, δύο καζίνο (Πάρνηθα, Λουτράκι), 11 υπηρεσίες του δημόσιου τομέα -στενού και ευρύτερου- και σε ένα... ραδιοταξί! Οι έλεγχοι ειδικά στα μεγάλα νυχτερινά κέντρα και τα καζίνο έφεραν έσοδα για το κράτος τουλάχιστον 400.000 ευρώ, αφού αναγκάστηκαν οι διαχειριστές τους να καταβάλουν το γνωστό «τσιγαρόσημο», δηλαδή το τέλος «εξαγοράς» του «καπνίζειν» στους χώρους τους.

Ελλειψη προσωπικού

Όπως ανέφερε στην «Κ» ο υπεύθυνος του τομέα κ. Σταύρος Ευαγγελάτος, νέες εξορμήσεις επιθεωρητών στα νυχτερινά κέντρα και μπαρ θα ξεκινήσουν εντός του Νοεμβρίου όταν πλέον θα έχουν «ανοίξει» όλα τα καταστήματα, ενώ αυτή την εποχή οι περισσότεροι έλεγχοι για το κάπνισμα εστιάζουν σε δημόσιες υπηρεσίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος τομέας λόγω της υποστελέχωσης του σώματος -εκκρεμεί εδώ και αρκετούς μήνες η ολοκλήρωση της διαδικασίας κρίσης επιθεωρητών- καλείται να στηρίξει όλο το ΣΕΥΥΠ. O Τομέας Ελέγχου Καπνού διαθέτει 30 επιθεωρητές, όταν οι υπόλοιποι τρεις τομείς -με αντικείμενο νοσοκομεία, φάρμακα κ.ά.- διαθέτουν συνολικά 23 άτομα!

Το υπουργείο Υγείας επεξεργάζεται σχέδιο για την ενεργοποίηση υπηρεσίας που θα συντονίζει τους ελέγχους όλων των φορέων και παράλληλα θα εποπτεύει το έργο τους. Βασικός στόχος είναι να δοθεί μήνυμα σε όλους ότι ο νόμος αυτή τη φορά θα εφαρμοστεί. Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η παρατήρηση δημάρχου του λεκανοπεδίου στην «Κ», που πίστευε(!) ότι η εφαρμογή των μέτρων έχει ανασταλεί: «Εμείς κάνουμε απλώς συστάσεις στους παραβάτες, αφού ο νόμος δεν εφαρμόζεται...».

Πρόταση για φόρο υπέρ του ΕΟΠΥΥ

Η πορεία των αντικαπνιστικών μέτρων είναι αντιστρόφως ανάλογη της βούλησης των Ελλήνων, από τους οποίους δύο στους τρεις θέλουν να εφαρμοστεί η απαγόρευση του καπνίσματος και πιστεύουν ότι η πολιτεία δεν έχει κάνει όσα θα έπρεπε προς αυτήν την κατεύθυνση. «Οι πολίτες το έχουν δει θετικά, οι κυβερνώντες όχι», επισημαίνει ο πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τον Έλεγχο του Καπνού κ. Παν. Μπεχράκης και τονίζει πως «δεν τίθεται ζήτημα νέων μέτρων, αλλά πολιτικής βούλησης για την εφαρμογή των υφισταμένων. Εκεί πρέπει να βρούμε τρόπο να παρέμβουμε ως κοινωνία». 

Ο ίδιος κατηγορεί την προηγούμενη κυβέρνηση επισημαίνοντας ότι «επιχείρησε να καλύψει τη μη εφαρμογή των μέτρων υπό τον μανδύα της οικονομικής κρίσης». Σε κάθε περίπτωση το υπουργείο Υγείας επεξεργάζεται τρόπους να απλουστεύσει το θεσμικό πλαίσιο για το κάπνισμα το οποίο χαρακτηρίζεται από πολυδιάσπαση: πέντε νόμοι και πληθώρα υπουργικών αποφάσεων. Με λίγα λόγια, ένας νόμος για να εφαρμόζονται όλοι. Επιπλέον δέχεται εισηγήσεις για επιβολή ειδικού φόρου στα τσιγάρα, με τα έσοδα να διατίθενται υπέρ του ελλειμματικού ΕΟΠΥΥ. Την πρόταση αυτή στηρίζει και η Επιτροπή για τον Έλεγχο του Καπνού, που επικαλείται έρευνα οικονομολόγων της Υγείας σύμφωνα με την οποία από την αύξηση κατά 2 ευρώ της τιμής του πακέτου τσιγάρων θα υπάρξουν έσοδα ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως, 380.000 καπνιστές θα κόψουν το τσιγάρο και 125.000 νέοι δεν θα το ξεκινήσουν.

Καθημερινή της Κυριακής