Η ελληνική αστική τάξη δεν ήταν ούτε μεγάλη ούτε ισχυρή. Πάνω απ' αυτήν στέκονταν κυριαρχικά μερικές οικογένειες που διαχειρίζονταν τον πλούτο και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, με αποτέλεσμα η αστική τάξη να αποκτήσει κυρίως μεσοαστικά και μικροαστικά χαρακτηριστικά επιδιώκοντας -και επιτυγχάνοντας- τη σύνδεσή τη με ανερχόμενα μεσοστρώματα.
Η παραδοσιακή δεξιά παράταξη ως Λαϊκό Κόμμα, ως Συναγερμός ή ΕPΕ αργότερα και ως Νέα Δημοκρατία μετά, εκπροσώπησε αυτή την αστική τάξη και υιοθέτησε εξαρχής χαρακτηριστικά λαϊκού δεξιού κόμματος και όχι κόμματος της παραδοσιακής δεξιάς πλουτοκρατίας. Παράλληλα απορροφούσε σε μεγάλο βαθμό τους ψηφοφόρους εκείνους που θα αναζητούσαν έκφραση και κάλυψη σε ένα ακροδεξιό κόμμα. Οι όποιες προσπάθειες για σχηματισμό ακροδεξιού κόμματος με βάθος και διάρκεια αντιμετωπίστηκαν αποτελεσματικά από τη συντηρητική παράταξη.
Η πρώτη σοβαρή εμφάνιση της ακροδεξιάς μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου έγινε στις εκλογές του 1977 με το σχηματισμό και την συμμετοχή της Εθνικής Παράταξης. Επικεφαλής της ο εκ των πρωθυπουργών της αποστασίας Στέφανος Στεφανόπουλος και ο πολλές φορές βουλευτής και ηγετικό στέλεχος του Λαϊκού Κόμματος Σπύρος Θεοτόκης. Συγκέντρωσε 6,82% (349.988 ψήφους) και εκπροσωπήθηκε με πέντε έδρες στη Βουλή. Στη συνέχεια και μετά και μέχρι τη δημιουργία του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού, τα ποσοστά της ακροδεξιάς στην Ελλάδα με δυσκολία έφταναν τη μισή ποσοστιαία μονάδα στις βουλευτικές εκλογές. Η δημιουργία του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού με τη συμμετοχή ετερόκλητων πολιτικών δυνάμεων αλλά με βάση σκληρά εθνικιστικά στοιχεία και σχηματισμούς, φαίνεται να λειτούργησε ως λυτρωτική διέξοδος για ψηφοφόρους που ήταν εγκλωβισμένοι στον αποϊδεολογικοποιημένο κυβερνητισμό της ΝΔ. Σε αυτό το κομμάτι του εκλογικού σώματος δεν αρκούσε η τοποθέτηση του διλήμματος «ή εμείς ή το ΠΑΣΟΚ» μια και η όποια εκλογική νίκη της Δεξιάς δεν αναπλήρωνε την απουσία συντηρητικού λόγου και ιδεών. ΄Ενα σημαντικό λάθος που έκαναν οι αναλυτές είναι ότι ανακάλυψαν μεν τον λεγόμενο μεσαίο χώρο αλλά δεν είδαν νωρίς ότι αυτός έχει βαθιά συντηρητικά χαρακτηριστικά και μπορεί εύκολα να στραφεί δεξιότερα της ΝΔ χωρίς να φοβάται ότι κάνει σημαντική απόκλιση από τον χώρο που καταλαμβάνει στο πολιτικό σκηνικό.
Ο ΛΑΟΣ δεν έχει την ανάλογη και αντίστοιχη προς την παραδοσιακή ακροδεξιά ιδεολογική ομοιογένεια. Το γεγονός όμως ότι συγκεντρώνει και ενσωματώνει όλες (ή τη μεγάλη πλειοψηφία τους) τις δυνάμεις που εκπροσώπησαν την ακροδεξιά τα τελευταία τριάντα χρόνια, αλλά και το γεγονός ότι διαπνέεται από αντιλήψεις ανάλογες με αυτές άλλων ομοειδών κομμάτων στην Ευρώπη για τα δικαιώματα, το έθνος και το ρόλο των ξένων εργαζομένων, τον εντάσσει σε αυτή την ταυτότητα κομμάτων. Δεν είναι μόνο για το γεγονός ότι στην κοινωνική συνείδηση ο ΛΑΟΣ τοποθετείται στην ακραία δεξιά πλευρά του πολιτικού σκηνικού. Είναι ότι έτσι κατατάχτηκε ήδη από το 2004 και μετά τις εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου 2007 από όλα τα διεθνή μέσα ενημέρωσης στις αναλύσεις που έκαναν για το αποτέλεσμα των εκλογών της 16ης Σεπτεμβρίου στην Ελλάδα, κάτι που άλλωστε κάνουν και τα ελληνικά ΜΜΕ. Εγκαίρως, έχει επισημάνει κάτι πολύ ενδιαφέρον (Ελευθεροτυπία, 22.10.2007) ο καθηγητής Γιάννης Τσίρμπας αναφερόμενος στον ΛΑΟΣ : «Σήμερα ο ΛΑΟΣ έχει πολλαπλασιάσει την εκλογική του απήχηση ευρισκόμενος στα υψηλότερα επίπεδα της επταετούς πολιτικής ζωής του. Οι δυνητικοί ψηφοφόροι του ΛΑΟΣ συγκεντρώνονται μεν κατά πλειοψηφία στη Δεξιά, είναι κοινωνικά συντηρητικοί και εσωστρεφείς, εκφράζουν μια αποστροφή απέναντι στο μοντέρνο και στο ξενόφερτο, αλλά παράλληλα εμφανίζουν σημαντική διασπορά σε όλο το πολιτικό φάσμα, ενώ ανήκουν και σε δυναμικά και αναπτυσσόμενα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας, όπως οι νέοι και τα μεσο-ανώτερα κοινωνικά στρώματα». Η επισήμανση είναι ακόμα πιο επίκαιρη σήμερα μια και ο ΛΑΟΣ επιλέγεται από ευρύτερες μάζες χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία ή συστολή για εναλλακτική πολιτική λύση, ιδίως όταν δεν «παίζεται» η διακυβέρνηση του τόπου.
Έχοντας αυτά υπόψιν να δούμε τον πίνακα που αποτυπώνει την πορεία της ακροδεξιάς στις βουλευτικές εκλογές από τη μεταπολίτευση και μετά :
ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΚΡΑ ΔΕΞΙΑ
1974 1,08%
1977 6,82%
1981 1,68%
1985 0,60%
ΙΟΥΝ.89 0,32%
ΝΟΕ. 89 ------
1990 0,13%
1993 0,14%
1996 0,31%
2000 0,39%
2004 2,28%
2007 3,80%
Η παρουσία της άκρας Δεξιάς από το 1977 και μετά έως τις εκλογές του 2004 είναι περιθωριακή. Οι ψηφοφόροι της ενσωματώθηκαν στη Νέα Δημοκρατία ή απορροφήθηκαν περιστασιακά από αυτήν. Λίγοι, απείχαν από την εκλογική διαδικασία. Οι πιο συνειδητοί ή φανατικοί, που ήθελαν οπωσδήποτε να εκφραστούν, μετείχαν ψηφίζοντας τα μικρά περιθωριακά σχήματα της άκρας Δεξιάς δίνοντας τα ποσοστά που φαίνονται στον πίνακα, ποσοστά που αρκούν μόνο για την καταγραφή της ύπαρξης των συγκεκριμένων τάσεων.
Η ευκαιρία των ευρωεκλογών
Η δυναμική της ακροδεξιάς ήταν πιο σαφής στις ευρωεκλογές όπου κατά παράδοση ψηφίζονται πιο άνετα τα μικρότερα κόμματα. Στον επόμενο πίνακα φαίνεται η αντίστοιχη πορεία της άκρας Δεξιάς στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΚΡΑ ΔΕΞΙΑ
1981 1,96%
1984 2,55%
1989 1,39%
1994 0,95%
1999 1,13%
2004 4,54%
2009 7,61%
Είναι προφανές ότι μέχρι την εμφάνιση του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού η δύναμη της άκρας Δεξιάς είναι αμελητέα. Η εμφάνιση του Συναγερμού λειτούργησε ευεργετικά στο πεδίο της συνειδησιακής νομιμοποίησης των σκληρών δεξιών ψηφοφόρων αλλά και στο πολιτικό πεδίο. Οι αλλαγές της ΝΔ από τα μέσα της δεκαετίας του 80 προς ένα κεντροδεξιό σχήμα άφηναν ακάλυπτους παραδοσιακούς δεξιούς ψηφοφόρους που δεν είχαν τις εναλλακτικές λύσεις τις οποίες είχαν ψηφοφόροι του άλλου μεγάλου χώρου, του ΠΑΣΟΚ. Εκείνοι, μπορούσαν να κινηθούν -πρόσκαιρα έστω- και προς την ανανεωτική Αριστερά (που αν ήταν λιγότερο εκδικητική και επιθετική προς τον Ανδρέα Παπανδρέου θα είχε κερδίσει πολλά σε εκλογικό ποσοστό εδώ και 25 χρόνια) και προς συγγενικά με το ΠΑΣΟΚ σχήματα που κατά καιρούς δημιουργήθηκαν, με τελευταία εμφάνιση το ΔΗΚΚΙ.
Πολλοί, με τη δημιουργία του ΛΑΟΣ αποκτούσαν έκφραση μέσα από έναν φορέα που έμοιαζε πιο συγκροτημένος από τις έως τότε προσπάθειες με εξαίρεση τις πρώτες παρουσίες της Εθνικής Παράταξης και της ΕΠΕΝ. Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο ήταν ότι ο ΛΑΟΣ δεν έμοιαζε να έρχεται απευθείας από το παρελθόν, με συνθήματα και φρασεολογία που παρέπεμπαν σε άλλες δεκαετίες. Αυτό οφειλόταν σε σημαντικό βαθμό στον αρχηγό του που αρθρώνει ζωντανό και καθημερινό λόγο, βοηθούμενος εμφανώς από τη δημοσιογραφική του υπόσταση και θητεία. ΄Ενα τρίτο στοιχείο είναι ότι εξωτερικά δεν μοιάζει τόσο «κραυγαλέα» ακροδεξιά όπως ήταν η Εθνική Παράταξη, η ΕΠΕΝ, το ΕΝΕΚ του Πολύδωρου Δάκογλου ή φυσικά η Χρυσή Αυγή του Νίκου Μιχαλολιάκου. Μπορούν δηλαδή πολλοί να εκφράζονται μέσω ενός πολιτικού μείγματος που δημιούργησε ο Γ. Καρατζαφέρης με ακροδεξιά βάση αλλά λαϊκοδεξιό προφίλ, χωρίς να καταχωρούνται στη φασιστική ή χουντική ακροδεξιά έτσι όπως αυτή εκφράστηκε μέχρι τη δημιουργία του Λ. Ο. Συναγερμού. Να σημειώσουμε εδώ ότι η πορεία της εκτός ΛΑΟΣ ακροδεξιάς, της ακραιφνούς και ρηγματικής με το σύστημα ήταν εξαιρετικά σημαντική. Η Χρυσή Αυγή μετέχοντας αυτοδύναμα στις ευρωεκλογές συγκέντρωσε 23.566 ψήφους (0,46%) δείχνοντας ότι προς το παρόν μπορεί να επιβιώσει χωρίς να αποτελέσει μέρος του ΛΑΟΣ.
Κόμμα-ομπρέλα
Ο Λ. Ο. Συναγερμός έχει εξ επιλογής ένα ρόλο ομπρέλας. Στεγάζει παλαιά σχήματα της άκρας Δεξιάς που έφθιναν και μόνα τους δεν είχαν μέλλον, με την προϋπόθεση προφανώς ότι όλοι οι εκπρόσωποί τους θα υπάρξουν με γνώμονα την προστασία της ομπρέλας, που τους δίνει το δικαίωμα και την ευκαιρία να υφίστανται πολιτικά και να αρθρώνουν λόγο. Το πρότεινε ο ίδιος, το δέχτηκαν ευχαρίστως για τους παραπάνω λόγους οι στεγαζόμενοι. Άρα, η έκφραση ακραίων θέσεων θα είναι όσο πιο ελεγχόμενη γίνεται, προκειμένου να μη φοβηθούν πολίτες που βλέπουν με καλό μάτι (είτε για να διαμαρτυρηθούν στα «καθεστωτικά» κόμματα είτε για να δοκιμάσουν «αλλιώς») την περίπτωση του ΛΑΟΣ.
Άλλωστε, η μορφή της άκρας Δεξιάς στις μέρες μας είναι τελείως διαφορετική απ’ αυτήν που ξέραμε και ποικίλλει από χώρα σε χώρα ανάλογα με τα τοπικά χαρακτηριστικά και τα κοινωνικά αιτήματα. Όμως οι βασικές αξίες παραμένουν, όπως σωστά επισημαίνει η καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Πάντειο Βασιλική Γεωργιάδου: «Η Ακροδεξιά προωθεί μια αντίληψη “διαφορικής” ισότητας υπονομεύοντας τη δημοκρατία στον πυρήνα της. Για την Ακροδεξιά ίσα δεν είναι τα άτομα αλλά οι λαοί και αυτοί οφείλουν να διατηρούν τις εθνικοπολιτισμικές διαφορές τους. Εντέλει, όλοι είναι ίσοι αλλά στον τόπο τους». Αυτό λέει σχεδόν απερίφραστα ο ΛΑΟΣ δια των στελεχών του και η επιχειρηματολογία πιάνει τόπο μια και τα προβλήματα που δημιουργεί η μετανάστευση σε συνδυασμό με την ανεργία και την οικονομική κρίση βρίσκουν εύκολη λύση σε ανάλογη επιχειρηματολογία.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΛΑΟΣ κατόρθωσε να ενσωματώσει εθνικιστικούς κομματικούς σχηματισμούς όχι με τη μορφή ομοσπονδίας -κάτι που προϋπέθετε τη διατήρηση της φυσιογνωμίας και μιας σχετικής αυτονομίας τους, όπως συμβαίνει στον ΣΥΡΙΖΑ με τις πολλές συνιστώσες- αλλά μέσω της διάλυσης και ένταξής τους σε αυτόν. Προς το παρόν ο Γιώργος Καρατζαφέρης κατορθώνει να συνθέτει επιτυχημένα τις διαφορετικές απόψεις που έχουν αυτοί οι σχηματισμοί, αλλά και προς το παρόν να ελέγχει (ή και να καταστέλλει) τις φιλοδοξίες των επικεφαλής τους.
Τέτοια περίπτωση είναι το «Ελληνικό Μέτωπο» του Μαυρουδή (Μάκη) Βορίδη, που τον Ιανουάριο του 2005 αποφάσισε στο συνέδριό του την αναστολή της λειτουργίας του κόμματος και την ένταξη των μελών του στον ΛΑΟΣ. Ο Μ. Βορίδης εξελέγη στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2007 βουλευτής του ΛΑΟΣ στο υπόλοιπο Αττικής (Περιφέρεια Αττικής πλέον) συγκεντρώνοντας 8.663 σταυρούς, πέντε χιλιάδες περισσότερους από τον δεύτερο υποψήφιο. Ο κ. Βορίδης που χειρίζεται άριστα τον λόγο και δίνει την αίσθηση ότι (νιώθει πως, και ενδεχομένως όχι άδικα) είναι για άλλα, πιο μεγάλα πράγματα κινείται επί του παρόντος πολύ προσεκτικά και δεν δημιουργεί προβλήματα στην ηγεσία του κόμματος.
Μια άλλη ανάλογη περίπτωση είναι το με έντονα εθνικιστικά χαρακτηριστικά «Κόμμα Ελληνισμού» του Σωτήρη Σοφιανόπουλου, που συγχωνεύτηκε με τον ΛΑΟΣ το 2004.
Αυτό μπορεί να υποθέσει κανείς ότι έγινε και με την «Πρώτη Γραμμή» του Κων. Πλεύρη, του οποίου ο γιος Αθανάσιος Πλεύρης εξελέγη βουλευτής του ΛΑΟΣ στην Α’ εκλογική περιφέρεια της Αθήνας με 6.942 σταυρούς.
Ο ΛΑ.Ο.Σ. που ιδρύθηκε στις 31 Αυγούστου 2000 κατόρθωσε στις εκλογές του 2007 να εκπροσωπηθεί στο Κοινοβούλιο με δέκα βουλευτές, και νωρίτερα στο Ευρωκοινοβούλιο κατά τις εκλογές του Ιουνίου 2004 με έναν ευρωβουλευτή, τον ίδιο τον πρόεδρο του κόμματος. Αργότερα παραιτήθηκε με αποτέλεσμα να πάρει τη θέση του ο δεύτερος στη λίστα, ο ευρωσκεπτικιστής πρέσβης Γιώργος Γεωργίου. Ο ίδιος σήμερα είναι και πάλι βουλευτής, στο εθνικό Κοινοβούλιο αυτή τη φορά, αφού ο ΛΑΟΣ εξέλεξε δύο ευρωβουλευτές, την κυρία Νίκη Τζαβέλλα και τον κ. Αθ. Πλεύρη που ήταν, όπως είπαμε λίγο πριν, βουλευτής της Α΄ Αθηνών. Ο επόμενος σε σταυρούς στην Α΄ Αθηνών πρώτος επιλαχών ήταν ο πρέσβης Γεωργίου που κατέλαβε την έδρα του εκλεγέντος ευρωβουλευτή πλέον κ. Πλεύρη.
Αν ψάξει κανείς τα ψηφοδέλτιά του σε εθνικές εκλογές και ευρωεκλογές θα βρει πολλά ονόματα που «κάτι του θυμίζουν». Αν και τα ονόματα αυτά έλκουν την πολιτική καταγωγή από πολλούς χώρους, είναι κυρίαρχη η παρουσία της δεξιάς-ακροδεξιάς καταγωγής. Όλα οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο ΛΑΟΣ δεν είχε ανάγκη να κατασκευάσει, να οικοδομήσει από την αρχή ιδεολογική ομοιογένεια. Αν δεν έμπαιναν σε λεπτομέρειες (και δεν είχαν κανένα λόγο να μπουν μια και αυτές οδηγούν συνήθως σε διάλυση) η ομοιογένεια θα προέκυπτε στην πορεία, ως κοινό σημείο καταγωγής αλλά και στόχων. Κάτι που ήδη συμβαίνει.
Το κείμενο έχει δημοσιευθεί στο τεύχος 6 (Ιούλιος 2009) του περιοδικού «Τα πράγματα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου