Tης Ελένης Χριστιά : Επιδοματικές πολιτικές επαιτείας ή… εργασίας για όλους;

Ζούμε σε μια εποχή που η οικονομική και κοινωνική κρίση  μαστίζουν την ελληνική κοινωνία. Το κοινωνικό κράτος καταρρέει έχοντας απολέσει τον ουσιαστικό λόγο ύπαρξής του. Η κοινωνική πολιτική έχει μεταλλαχθεί σε πολιτική συντήρησης, επαιτείας, αναξιοπρέπειας και ομηρίας πολλών χιλιάδων συμπολιτών μας,
καθιστώντας τους ανενεργούς εργασιακά ενώ παράλληλα  τους

δείχνει την πόρτα εξόδου προς την περιθωριοποίηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό . Οι συμπολίτες μας που πρωτίστως έχουν πληγεί ανήκουν σε ευάλωτες και ειδικές ομάδες πληθυσμού, πχ πρώην χρήστες ουσιών, ΑμΕΑ, κλπ, οι οποίοι αποτελούν τα ευκολότερα θύματα και σημείο πιλοτικών εφαρμογών μέτρων άρσης κοινωνικής πολιτικής και ανακούφισης αυτών των ομάδων. 

Παρατηρούμε με μεγάλη έκπληξη τη γένεση Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων οι οποίες  υποκαθιστούν το κράτος πρόνοιας. Παρακολουθούμε με απορία μια πολιτική, η οποία φαίνεται να έχει ως μοναδικό σκοπό την συντήρηση του προβλήματος της ανεργίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Μια μεγάλη μερίδα συμπολιτών μας βιώνει την πλήρη εξαθλίωση προσπαθώντας να υποστηρίξει την ύπαρξή της μέσα από παροχές εξαθλίωσης και προσβολής της προσωπικότητας του ανθρώπου και παθητικοποίησης του ατόμου, (συσσίτια, κοινωνικά ιατρεία, κοινωνικά φαρμακεία, κοινωνικά παντοπωλεία, υπνωτήρια αστέγων).

Τα συσσίτια, τα κοινωνικά παντοπωλεία, τα κοινωνικά ιατρεία και τα κοινωνικά φαρμακεία και οι κάθε λογής δομές υποστήριξης και καταπολέμησης της φτώχειας, της αστεγίας, της ένδειας, μπορεί τώρα να «βολεύουν» κάποιους και να επιλύουν προσωρινά τα όποια προβλήματα, αλλά αποτελούν ημίμετρα, διογκώνοντας το πρόβλημα και αδυνατώντας να δώσουν ουσιαστικές και μακρόπνοες λύσεις που οδηγούν σε μια κοινωνία πρότυπο σε βάθος χρόνου. 

Η κοινωνική πολιτική αφορά πρωτίστως στην εργασία που αποτελεί και το θεμέλιο της αξιοπρέπειας κάθε συμπολίτη μας. Η χάραξη επανενταξιακών πολιτικών που θα εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή ζωή σε όλους όσους πλήττονται από την κοινωνικοοικονομική κρίση, χωρίς την ανάγκη επαιτείας προνοιακών επιδομάτων, αποτρέποντας την οικονομική ένδεια και την περιθωριοποίηση που οδηγούν στην παραβατικότητα, προλαμβάνοντας τη ματαίωση που οδηγεί στην υποτροπή πχ (πρώην χρήστες ουσιών), πρέπει να μας προβληματίσει δημιουργικά όλους. Η επανένταξη, είναι ζήτημα προβληματισμού και κινητοποίησης όχι αποκλειστικά όλων όσων ασχολούμαστε με την απεξάρτηση αλλά, του συνόλου των κοινωνικών φορέων και της ευρύτερης κοινωνίας απαιτώντας μια σειρά από λύσεις και πρακτικές. Σε μια περίοδο συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους, πολιτικές του χθες, ανάγκες του σήμερα και σχεδιασμός κοινωνικής πολιτικής για το μέλλον πρέπει να αποτελέσουν τους κύριους άξονες του προσανατολισμού και σχεδιασμού, δίνοντας ίσες ευκαιρίες σε όλους και φροντίζοντας ιδιαίτερα τους κοινωνικά αδύναμους.

 Οι άξονες στους οποίους πρέπει να κινηθούμε αφορούν στην επαγγελματική εξειδίκευση με Προγράμματα Κατάρτισης μέσω ΕΣΠΑ ή αυτοχρηματοδοτούμενα, στην επιτυχή εφαρμογή πρακτικών Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας από χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής και στην πλήρη και ομαλή κοινωνική και επαγγελματική ενσωμάτωση των ατόμων που ανήκουν σε ευάλωτες και ειδικές κοινωνικές ομάδες στον κοινωνικό και εργασιακό ιστό μέσω της δημιουργία κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων. Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, (ΚοινΣΕπ), στηρίζονται στο νόμο 4019 του 2011, και είναι επιχειρήσεις οι οποίες διοικούνται ισότιμα από τα μέλη τους, η λειτουργία τους βασίζεται στην επιδίωξη συλλογικού οφέλους ενώ το κέρδος τους προκύπτει από δράσεις που εξυπηρετούν αποκλειστικά το κοινωνικό συμφέρον. 

Δίνουν τη δυνατότητα αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας που σήμερα βιώνει μια πολυεπίπεδη & αναξιοπρεπή περιθωριοποίηση, τη δυνατότητα καινοτόμου επιχειρηματικότητας σε ανέργους όλων των κατηγοριών  και δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας. Παράλληλα συνενώνουν δυνάμεις ανθρώπων, συμβάλλουν στη δημιουργία κοινωνικής αξίας, αποτελούν το σίγουρο βήμα στο μέλλον, δημιουργούν αλληλέγγυες και συνεκτικές κοινωνίες. Ταυτόχρονα συμβάλουν στην ανάπτυξη σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό επίπεδο, και στην αξιοποίηση του μέχρι πρότινος περιθωριοποιημένου ανθρώπινου σε καινοτόμους παραγωγικούς τομείς και υπηρεσίες.

Με δεδομένο ότι είναι η μόνη επανενταξιακή πολιτική που μπορεί να στηρίξει τόσο τα άτομα των ευάλωτων και ειδικών κοινωνικών Ομάδων, όσο και την οικονομία της χώρας αποσυμφορίζοντας τον κρατικό προϋπολογισμό από επιδοματικές πολιτικές, θα πρέπει να γίνουν αναμορφώσεις του Στρατηγικού σχεδιασμού όλων των ενδιάμεσων φορέων διαχείρισης για το ΕΣΠΑ 2014-2020 και να συμπεριληφθούν δράσεις ενίσχυσης ΚοινΣΕπ. 

Δυστυχώς όμως μέχρι και σήμερα, το κράτος και οι διάφοροι ιθύνοντες λειτουργούν αποτρεπτικά σε ό,τι αφορά στην υποστήριξη δημιουργίας ΚοινΣΕπ. Βλέπουμε ΚοινΣΕπ να προσπαθούν να δημιουργηθούν, να δημιουργούνται, να κάνουν υπεράνθρωπες προσπάθειες να κρατηθούν αιμορραγώντας στην κυριολεξία, ενώ οι περισσότερες ΚοινΣΕπ Ένταξης που αφορούν στις ευάλωτες και ειδικές κοινωνικές ομάδες διαλύονται, μην αντέχοντας την απαξίωση, τη φορολογία, την έλλειψη υποστήριξης ενός κράτους πρόνοιας που λάμπει δια της απουσίας του. 

Ο κρατικός μηχανισμός λειτουργεί ως τροχοπέδη, επιτρέποντας σε πολλούς να ψαρεύουν σε θολά νερά. Στο ΕΣΠΑ 2014-2020 δεν έχουν προβλεφθεί χρηματοδοτικά εργαλεία, που να επιτρέπουν την δημιουργία και τη στήριξη αυτού του δημιουργικού εγχειρήματος. Οι ΚοινΣΕπ αδυνατούν να συμμετέχουν σε δημόσιους διαγωνισμούς έχοντας να ανταγωνιστούν εταιρείες καθαρά εμπορικού οφέλους, λόγω πχ, εγγυητικών, προφίλ εταιρείας, χρόνου εμπειρίας κλπ, μιας και δεν έχουν προβλεφθεί από τον/τους νομοθέτες κοινωνικά κριτήρια συμμετοχής.

Οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες,(ΟΑΕΔ, Δ Ο Υ, ΙΚΑ κλπ), είναι ανενημέρωτες για τη δράση και τον τρόπο λειτουργίας των ΚοινΣΕπ με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν προβλήματα νομιμότητας που όμως αφορούν επιχειρήσεις και επιχειρηματικότητα που έχουν ως στόχο την κερδοφορία κι όχι το κοινωνικό αντίκρισμα. Δεν υπάρχουν επιδοτούμενα προγράμματα απασχόλησης ανέργων σε ΚοινΣΕπ. 

Εγκεκριμένα Ευρωπαϊκά Προγράμματα (ΕΣΠΑ 2007-2013), που αφορούσαν στην υποστήριξη, δημιουργία και λειτουργία ΚοινΣΕπ, έχουν ακυρωθεί απερίσκεπτα, δίχως να αντικαθιστώνται από κάποιο άλλο, ενδεχομένως καλύτερο κατά την άποψη των συναρμοδίων. 

Το κράτος πρόνοιας φαίνεται να αρέσκεται, να αρκείται και να επιδιώκει τη συντήρηση του προβλήματος της ανεργίας και της εξαθλίωσης των συνανθρώπων μας. Η λέξη ανάπτυξη και εξωστρέφεια αφορά μόνο κάποιους ολίγους και ασκήσεις επί χάρτου. Οι ιθύνοντες οφείλουν να αντιληφθούν ότι οι άνεργοι θέλουν δουλειά κι όχι επιδοματικές πολιτικές επαιτείας κι αναξιοπρέπειας. Η πορεία της χώρας στον πολιτισμό της αξιοπρέπειας και στο σεβασμό της διαφορετικότητας, στηρίζεται στις ίσες ευκαιρίες για όλους με το βλέμμα στο αύριο.

*Η κ. Χριστιά είναι στέλεχος του ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκης