Μπορεί οι τοπικές εκλογές στην Τουρκία να αφορούσαν στην εκλογή νέων δημάρχων και δημοτικών συμβουλίων, αλλά ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τους είχε προσδώσει χαρακτήρα δημοψηφίσματος για την κυβέρνησή του,
Και το αποτέλεσμα της κάλπης μόνον ως ψήφο δυσπιστίας εις βάρος του μπορεί να το ερμηνεύσει, αφού παρά την οικονομική και μιντιακή του υπεροχή και τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού, δεν κατάφερε να κερδίσει στα μεγάλα αστικά κέντρα, γεγονός που δείχνει πόσο μεγάλη είναι η απογοήτευση των ανθρώπων από την κυβερνητική πολιτική.
Ο τεράστιος συμβολισμός της «άλωσης» της Κωνσταντινούπολης
Η διαφαινόμενη απώλεια της Κωνσταντινούπολης, της μεγαλύτερης πόλης στη γείτονα, είναι προφανώς το σημαντικότερο αποτέλεσμα αυτής της αναμέτρησης. Εκεί είχε γίνει δήμαρχος ο Ερντογάν πριν από 25 χρόνια και μέχρι χθες η Πόλη, όπου ζει το ένα πέμπτο του πληθυσμού της Τουρκίας, η έδρα των οθωμανών σουλτάνων, παρέμενε στα χέρια του κυβερνώντος κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, του AKP. Μεγαλύτερο συμβολισμό δεν θα μπορούσε να έχει μια ήττα, αφού κι ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος είχε πει στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας ότι «όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία».
Η αλήθεια είναι βέβαια, ότι αν δει κανείς τα συνολικά ποσοστά των κομμάτων, το AKP παραμένει πρώτη δύναμη, καταφέροντας με τη βοήθεια του εθνικιστικού MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, να διατηρήσει μια οριακή, αλλά απόλυτη πλειοψηφία, όπως είχε πετύχει και στις περσινές εκλογές, αλλά και προ πενταετίας στις αυτοδιοικητικές.
Το σύστημα που έχει εγκαθιδρύσει το κυβερνών κόμμα φαίνεται ότι λειτουργεί ακόμη με τον σχεδόν ολοκληρωτικό έλεγχο των ΜΜΕ και ότι αποδίδουν οι εκστρατείες εκφοβισμού για εθνικά θέματα, με την εφεύρεση ολοένα νέων «εχθρών». Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος ξεκίνησαν οι μαζικές συλλήψεις, στη συνέχεια δόθηκαν οικονομικά κίνητρα, τα οποία διαδέχθηκαν αυξήσεις φόρων. Στη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα για τις τοπικές εκλογές μειώθηκαν οι φόροι, ενώ χορηγήθηκαν αφειδώς συγχωροχάρτια για αυθαίρετα κτίσματα. Το εθνικό νόμισμα κατέρρευσε, όταν η Άγκυρα εισήλθε σε τροχιά σύγκρουσης με τις ΗΠΑ. Για να μην χάσει ωστόσο τους αφοσιωμένους ψηφοφόρους του ο Ερντογάν διασφάλισε ότι η κεντρική τράπεζα θα κρατήσει χαμηλά τα επιτόκια. Αποτέλεσμα; Μια αδύναμη λίρα, υψηλός πληθωρισμός και ανοδική ανεργία. Τα αποτελέσματα των αυτοδοικητικών, ωστόσο, δείχνουν ότι πολλοί ψηφοφόροι εμπιστεύονται ακόμα το ΑΚΡ κι ότι ο μηχανισμός προπαγάνδας του αποδίδει ακόμη και σ’ αυτή τη δεινή κατάσταση της οικονομίας με τον πληθωρισμό, την ύφεση και τα ιλιγγιώδη σκαμπανεβάσματα της τουρκικής λίρας.
«Κίτρινη κάρτα» το αποτέλεσμα για τον Ερντογάν στις μεγαλουπόλεις
Αλλά και πάλι το αποτέλεσμα δεν παύει να συνιστά «χαστούκι» για τον πρόεδρο αφού τσαλάκωσε την εικόνα του αήττητου που ο ίδιος καλλιεργούσε συστηματικά. Η ήττα, όπως όλα δείχνουν στην Κωνσταντινούπολη, το αποδεικνύει. Προφανώς υπάρχει ένα κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας όπου δεν έχει την απήχηση που θα ήθελε το μήνυμα του μηχανισμού του Ερντογάν. Και φαίνεται ότι το κομμάτι αυτό είναι οι ψηφοφόροι των αστικών κέντρων που στρέφουν την πλάτη στον Τούρκο πρόεδρο. Το AKP εξακολουθεί, φυσικά, να ασκεί αρκετή γοητεία στην επαρχία και τις μικρές πόλεις , όπου διαβιεί η πλειοψηφία των πιστών μουσουλμάνων, για να μην αποφύγει μια βαριά ήττα. Αλλά η διάβρωση της εκλογικής του βάσης στις μεγαλουπόλεις είναι ορατή και συνιστά μεγάλο πρόβλημα, που απειλεί τα θεμέλια της μακρόχρονης κυριαρχίας του, εκτιμούν αναλυτές.
Υπήρξαν κι άλλα ισλαμικά κόμματα που επιχείρησαν πότε με μετριοπάθεια και πότε με πιο ριζοσπαστικά μέσα να καταλάβουν την εξουσία, όπως το κόμμα του Νετζμεντίν Ερμπακάν τη δεκαετία του ‘90, αλλά το AKP πέτυχε γιατί κατάφερε να διεισδύσει σε νέα εκλογικά στρώματα, όπως στους αστούς εργαζόμενους και υπαλλήλους, που κρατούσαν επί χρόνια αποστάσεις από το πολιτικό Ισλάμ. Ο Ερντογάν ανήλθε στην εξουσία γιατί έπεισε τους ψηφοφόρους ότι είναι σε θέση να τους διασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον. Τώρα όμως η χώρα βιώνει τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση από το 2001.
Ενώ αποδείχθηκε, πέραν τούτου, ότι και το σύστημα νομής εξουσίας που έστησε ο Τούρκος πρόεδρος και το κόμμα του αποσκοπεί κυρίως στην εξυπηρέτηση της πελατείας του, με στόχο τη δημιουργία μιας ευρείας μεσαία τάξης που θα ασπάζεται τα θρησκευτικά του οράματα. Το σχέδιο πέτυχεστα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας του Ερντογάν και του AKP υποβοηθούμενο από την οικονομική ανάπτυξη, αλλά τώρα κλυδωνίζεται λόγω της δεινής κατάστασης της οικονομίας. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, να αρχίσει -αν δεν έχει ήδη ξεκινήσει - να κλυδωνίζεται η βάση εξουσίας του Τούρκου προέδρου, όπως δείχνουν και τα αποτελέσματα στις μεγαλουπόλεις.
Τουρκία – Εκλογές: «Η πρώτη πραγματική ήττα Ερντογάν»
Το κόμμα του Ερντογάν κυριαρχούσε στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα για ένα τέταρτο του αιώνα. Η απώλεια και των δύο θα αποτελούσε πλήγμα για την υπόθεση του χειρισμού της οικονομίας από τον Τούρκο πρόεδρο, γράφει η βρετανική εφημερίδα Independent.
«Η αίγλη του Ερντογάν ότι είναι αήττητος πολιτικός τα τελευταία 17 χρόνια θα υπονομευθεί σοβαρά με αυτές τις ήττες», δήλωσε ο Σονέρ Τσαγκαπτάι, διευθυντής του τουρκικού ερευνητικού προγράμματος στο Washington Institute.
Σύμφωνα με τους Times: «Οι αποτυχίες του Ερντογάν είναι πολύ μεγάλες για να κρυφτούν. Μέχρι τώρα κανείς δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να υποστεί μια πραγματική ήττα – οι όποιες εκλογές έγινες μετά το 2014 έγιναν μάλλον για το θεαθήναι. Και μέχρι τώρα μπορούσε να εκμεταλλευτεί οποιαδήποτε κρίση προς όφελός του. Αυτή τη φορά όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το θέμα είναι αν ο ίδιος γνωρίζει πόσο άσχημη είναι η κατάσταση της οικονομίας ή πόσο και πού γίνεται λιγότερο δημοφιλής – και είναι μάλλον αμφίβολο αν όσοι τον περιβάλλουν του λένε την αλήθεια.
Πάντως οποιαδήποτε απόπειρά του να ανατρέψει το αποτέλεσμα στην Κωνσταντινούπολη είναι πολύ πιθανό να συναντήσει δημόσια αγανάκτηση και διαμαρτυρίες.
Μέχρι τις επόμενες εκλογές το 2023 ο Ερντογάν πρέπει να βρει τρόπους να μη χάσει τους ψηφοφόρους του. Όσο για την αντιπολίτευση μπορεί τώρα να αποδείξει ότι ξέρει να κυβερνά –και καλύτερα. Και να ξαναβρεί το δρόμο που θα την οδηγήσει στην εξουσία» τονίζουν οι Times.
Κόκκινο πανί ο Ερντογάν για τις αγορές
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένα κόκκινο πανί για τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές, γράφει η γερμανική Die Welt. Τα κατασταλτικά μέτρα κατά των ξένων επενδυτών ή των τραπεζών έχουν οδηγήσει σε πολλούς επενδυτές να έχουν σβήσει την Τουρκία από τον χάρτη των προς επένδυση χωρών. «Οι επενδυτές φοβούνται το χειρότερο. Ο Ερντογάν θα μπορούσε τώρα να εντείνει και πάλι τις επιθέσεις του στις χρηματοπιστωτικές αγορές για να αποδείξει τη δύναμή του. Θα μπορούσε επίσης να προσπαθήσει να πανικοβάλει την οικονομία ασκώντας πίεση στην κεντρική τράπεζα και τις ιδιωτικές τράπεζες να μειώσουν τα επιτόκια καθώς η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση από το τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους. Τέλος, θα μπορούσε να αγνοήσει το αποτέλεσμα των τοπικών εκλογών και να αναγκάσει τις δυνάμεις της αγοράς να ενεργήσουν μετά από τις απογοητευτικές παρεμβάσεις. Και οι τρεις επιλογές είναι κακές για τη λίρα.
Από την αρχή του έτους, η λίρα έχει χάσει περίπου 6% σε σχέση με το δολάριο. Μόνο το Αργεντίνικο Πέσο έχει υποτιμηθεί ακόμη περισσότερο σε σχέση με το δολάριο.
Η αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές βαρύνει επίσης τη πιστοληπτική ικανότητα της χώρας. Η Τουρκία εξακολουθεί να έχει μεγάλη ανάγκη από ξένους επενδυτές λόγω της εξάρτησης από τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Αλλά όσο περισσότερο επεμβαίνει ο Ερντογάν αποθαρρύνοντας τους επενδυτές, τόσο πιο κρίσιμη γίνεται η κατάσταση, σημειώνει η Die Welt.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου