Ανδρέας Μιχαηλίδης - Γιάννης Βουλγαράκης : Ανάγκη των καιρών η οικοδόμηση νέας σχέσης Αριστεράς και Εκκλησίας

Ιστορικά, οι σχέσεις Αριστεράς και Εκκλησίας στην Ελλάδα καθορίστηκαν από τις επικρατούσες ιδεολογικές και πολιτικές αντιλήψεις. Καθορίστηκαν δηλαδή σε έναν μεγάλο βαθμό από τις πρακτικές που άσκησε η συντηρητική παράταξη για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Υπήρξαν βέβαια και διαστήματα με εξαιρέσεις, που όμως δεν διαφοροποίησαν αισθητά αυτές τις σχέσεις. Η Εκκλησία, για την ακρίβεια η Διοικούσα Εκκλησία (και συγκεκριμένα κάποιοι ιεράρχες), πολλές φορές διεκδίκησε τον πάλαι ποτέ ρόλο που είχε διαδραματίσει σε άλλες ιστορικές περιόδους, αυτόν δηλαδή της «εθναρχούσης Εκκλησίας», αναμειγνυόμενη στις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα και επιχειρώντας πλειστάκις να τις καθορίσει.

Από την άλλη πλευρά, η Αριστερά στάθηκε πολλές φορές αμήχανα απέναντι στον θεσμό της Εκκλησίας. Κάποιες φορές μάλιστα την αντιμετώπισε με έντονη καχυποψία και προσπαθώντας να αντιπαλέψει τέτοιου είδους παρεμβατικές πρακτικές, στράφηκε στην κατά μέτωπο και επί συνόλου αντιπαράθεση και όχι κατά περίπτωση.

Αλλά ας θέσουμε μερικά ερωτήματα που απασχολούν πολλούς ανθρώπους. Εχει η Εκκλησία, πέρα από τον πνευματικό της ρόλο, δικαίωμα στον δημόσιο λόγο;

Αναμφισβήτητα ναι. Απευθύνεται στην κοινωνία, στους πολίτες και έχει υποχρέωση να τοποθετείται απέναντι στα μεγάλα και σύγχρονα ζητήματα που τους απασχολούν. 

Οφείλει να παίρνει θέση σε ζητήματα που αφορούν την κοινωνική συνοχή και συγκεκριμένα τις ολοένα και αυξανόμενες ανισότητες, την κλιματική κρίση, τη δημόσια υγεία (ζήτημα αγωνιώδους επικαιρότητας), την επισφαλή εργασία, την ανεργία, την ισότητα των φύλων, το προσφυγικό-μεταναστευτικό, την ελευθερία της έκφρασης, το δημογραφικό, τα δημόσια αγαθά κ.ά. 

Οι τοποθετήσεις της σε όλα αυτά εννοείται ότι γίνονται με βάση τους κανόνες και τα συνταγματικά πλαίσια που καθορίζουν τη λειτουργία της και όχι με προσωπικές εκτιμήσεις που αδικούν τον ρόλο και τον λόγο της.

Η Εκκλησία μπορεί να έχει και πολιτικό λόγο; Κατηγορηματικά όχι. Και αυτό διότι ο πολιτικός λόγος είναι εξ ορισμού αντιπαραθετικός, καθώς εμπεριέχει συχνά επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα που συγκρούονται μεταξύ τους προκειμένου να επικρατήσει η μια ή η άλλη ιδεολογική προσέγγιση. 

Αυτή και μόνον η διαπίστωση αρκεί ώστε η Εκκλησία ως θεσμός να μείνει μακριά από την πολιτική. Η Εκκλησία, ως έκφραση ενότητας και αγάπης προς το πρόσωπο του ανθρώπου, του κάθε ανθρώπου, κινδυνεύει να οδηγηθεί σε άλλα μονοπάτια αν επιλεγεί η εμπλοκή με την πολιτική.

Ποια μπορεί να είναι η σχέση της Αριστεράς με την Εκκλησία; Οι σημερινές συνθήκες επιβάλλουν την οικοδόμηση μιας νέας σχέσης ανάμεσα στον χώρο της Αριστεράς και τον θεσμό της Εκκλησίας. Οι ολοένα αυξανόμενες ανάγκες του λαού και οι ποικίλες νέες προκλήσεις που δέχεται καθιστούν αυτή την οικοδόμηση επιτακτική. Επιζητείται επομένως μια σχέση αλληλοσεβασμού, οριοθετημένη στη βάση της διακριτότητας των ρόλων, με στόχευση σε ένα πεδίο κοινού και πρακτικού ενδιαφέροντος με επίκεντρο τον άνθρωπο.

Η σχέση αυτή πώς τοποθετείται στη σημερινή συγκυρία; Η σχέση αυτή μπορεί να καλλιεργηθεί σε ένα πλαίσιο συνεργασίας για τη στήριξη συνανθρώπων μέσα από την εθελοντική προσφορά. Για παράδειγμα, στα ζητήματα της κοινωνικής ανισότητας και του κοινωνικού αποκλεισμού μπορούν να υπάρξουν κοινές πρωτοβουλίες αλληλεγγύης. 

Με δράσεις συνεννοημένες και με συνέργειες για την πρόνοια προς άτομα που έχουν τεθεί στο περιθώριο, αλλά και προς ομάδες ειδικής ευαλωτότητας, όπως άστεγοι, θύματα ενδοοικογενειακής βίας, άτομα με αναπηρία, ανήλικοι πρόσφυγες- μετανάστες, θύματα trafficking, χρήστες ουσιών, άτομα με παραβατική συμπεριφορά, θύματα ρατσιστικών επιθέσεων, ανήλικοι κρατούμενοι, μητέρες φυλακισμένες, ψυχικά νοσούντες κ.ά.

Μπροστά σε όλα αυτά, η Αριστερά και δη η σύγχρονη κυβερνώσα Αριστερά, που επιδιώκει να εκφράσει όλο τον προοδευτικό κόσμο και να θέσει τις βάσεις για μια ισότιμη κοινωνία, οφείλει να επεξεργαστεί ένα νέο συνεκτικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο αρχών και σχέσεων με την Εκκλησία. Τη Διοικούσα Εκκλησία, τις μοναστηριακές αδελφότητες, αλλά και τον λαϊκό κλήρο, καθώς και τα ενοριακά συμβούλια.

Η Αριστερά έχει χρέος να καθορίσει τις σχέσεις της με την Εκκλησία μακριά από τυχόν προσωπικές πολιτικές και ευκαιριακές τακτικές. Με γνώμονά της το συμφέρον του λαού, αυτές τις σχέσεις με την Εκκλησία πρέπει να τις οικοδομήσει με βάση την ιδεολογική της ταυτότητα και μια μακροπρόθεσμη στρατηγική. Αυτές οι σχέσεις, μέσα από τη συνεννόηση και με αλληλοσεβασμό και πάντα με απόλυτη συμμόρφωση στο διακριτό των ρόλων του καθενός, μπορεί να τεθούν και να συμβάλουν καθοριστικά στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων κάθε είδους κρίσης, είτε οικονομικής, είτε υγειονομικής, είτε και αξιακής ακόμα.

Ανδρέας Μιχαηλίδης - βουλευτής Χίου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και αν. γενικός γραμματέας της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας
Γιάννης Βουλγαράκη - πολιτικός επιστήμονας και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.