Παράδοση και Δεκέμβρης

Καλό μήνα..Καλό χεμώνα..

Ας πούμε δυο λόγια για τον Δεκέμβρη αλλά και τις καθιερωμένες πλέον παροιμίες του.

Από την ζωή των αγροτών, όπως αυτή εξελίσσεται μέσα στον Δεκέμβρη, τρεις είναι οι εμπειρίες του χρόνου που «πρωταγωνιστούν». Το κρύο, το τέλος της σποράς, και η μικρή μέρα. Ο Δεκέμβρης είναι ο μήνας με τις μικρότερες μέρες.

Από τα Χριστούγεννα όμως και μετά, αρχίζουν και μεγαλώνουν.Το κρύο συνδέεται με τρεις κυρίως γιορτές στην αρχή του Δεκέμβρη.

Της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σάββα, και του Αη Νικόλα. Λέγανε παλιά: «Βαρβάρα βαρβαρωνει, και Σάββας σαβανώνει, αι Νικόλας παραχώνει»! Στις ορεινές περιοχές της Ευρυτανίας αλλά και της Ηπείρου το κρύο συνδέεται και με την γιορτή του Αγίου Αντρέα. «Ο Αγι Αντρέας έφτασε, το κρύο αντρειεύει».

Το κρύο σφίγγει και στα Άγραφα οι καπνοί των τζακιών των σπιτιών δυναμώνουν

Ο μήνας αυτός έχει διάφορες ονομασίες:Δεκέμβρης ή Δεκέμηρης, Γιορτινός (λόγω των πολλών εορτών), Αϊ-Νικολιάτης, Χριστουγεννιάτης, Χριστουγεννάς, Χιονιάς, Ασπρομηνάς.

Είναι γεμάτος με γιορτές: της Αγίας Βαρβάρας στις 4, του Αγίου Σάββα στις 5, του Αγίου Νικολάου στις 6, της Γέννησης του Χριστού στις 25, του Εμμανουήλ στις 26,

του Αγίου Στεφάνου στις 27.

Δεκέμβριος, Βροχάρης, γιατί πέφτουν πολλές βροχές. Σποριάς ή Σπορίτης, εξαιτίας της σποράς. Μεσοσπορίτης, γιατί μέχρι 21 Νοεμβρίου πρέπει να έχει τελειώσει τουλάχιστον η μισή σπορά. Κρασομηνάς, λέγεται στα μέρη που τότε ανοίγουν τα κρασιά και Τρυγομηνάς εκεί που αργεί ο τρυγητός. Άγια Βαρβάρα γέννησε [το χιόνι] και ο Σάββας το εδέχθη, και ο Άη Νικόλας έτρεξε να πάει να το βαφτίσει.

Παροιμίες

Άγια Βαρβάρα μίλησε και ο Σάββας απλοήθη, μαζώχται ξύλα και άχυρα και σύρται και στον μύλο Άγιο Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.

Άγια Βαρβάρα μίλησε και Σάββας αποκρίθει κι Αγιονικόλας έτρεξε να πάει να λειτουργήσει.

Αγιά- Βαρβάρα μίλησε κι ο Σάββας αποκρίθη: μάζεψε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί ο Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.

Απ' τα Νικολοβάρβαρα αρχίζει ο χειμώνας. Βαρβάρα βαρβαρώνει (το κρύο), Άη Σάββας σαβανώνει, Άη Νικόλας παραχώνει

Γύρω γύρω του Χριστού, η κορφή του χειμωνιού.

Δεκέμβρη μου, με πάγωσες και πώς να ξεπαγιάσω.

Δεκέμβρης, Χριστού γέννεση και καλός μας Χρόνος.

Μαζέψτε ξύλα κι άχυρα και σύρτε και στο μύλο, γιατί Άη Νικόλας έρχεται στα χιόνια φορτωμένος.

Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, και τα Λαμπρά βρεχούμενα, αμπάρια γιομισμένα.

Να 'ναι Χριστούγεννα στεγνά, τα Φώτα χιονισμένα, χαρά σ' εκείνο το γεωργό, πού 'χει πολλά σπαρμένα.

Το Νοέμβρη και Δεκέμβρη φύτευε καταβολάδες.

Το τραγούδι με τον τρύγο, το Δεκέμβρη παραμύθι. Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά.

Χιόνι του Δεκεμβρίου, χρυσάφι του καλοκαιριού.

prassia-eyrytanias