Τάσος Γιαννίτσης: H κυβέρνηση Καραμανλή ευθύνεται για όσα πληρώνουμε σήμερα…

«Ενώ όλα θα φαίνονται ότι μένουν όπως είναι, στην ουσία όλα θα αλλάζουν…» Με αυτά τα λόγια, είχε προσπαθήσει το 2001, ο τότε υπουργός Εργασίας Τάσος Γιαννίτσης, να πείσει για για την αναγκαιότητα μεταρρύθμισης του Ασφαλιστικού Συστήματος. Ο τυφώνας αντιδράσεων που ακολούθησε, όμως, «έσπρωξε κάτω από το χαλί» το μεταρρυθμιστικό σχέδιο. Κάτι που είθισται, άλλωστε, με πολλά από τα θεμελιώδη προβλήματα αυτής της χώρας. 2014… και φυσικά όλα έχουν αλλάξει! Η χώρα μετράει τις
πληγές και… τα λάθη της, έπειτα από 5 χρόνια οικονομικής κρίσης. Κρίση για την οποία έχουν γραφτεί πολλά. Το τελευταίο βιβλίο, όμως, του ακαδημαϊκού και οικονομολόγου με τίτλο «Η Ελλάδα στην κρίση» δεν αποτελεί ένα ακόμη βιβλίο για την «ελληνική ιδιαιτερότητα».
Ο Τάσος Γιαννίτσης ερμηνεύει την κρίση, αποτιμά τα λάθη της ελληνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής και προτείνει το δικό του σχέδιο ανάπτυξης. Πριν από κάθε τι άλλο, ότι εξηγεί, αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα ως χώρα, είναι ένα νέο, «βαθιά δημοκρατικό» αφήγημα…

- Στο τελευταίο σας βιβλίο, κάνετε έναν απολογισμό για το πώς η Ελλάδα έφτασε στην κρίση. Αδράνεια, αμορφωσιά, ανορθολογισμός, απληστία, αρνητισμός. Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης για μία κοινωνία που, ακόμα και σήμερα, ακολουθεί πιστά τέτοιες νοοτροπίες;
Προφανώς και υπάρχουν. Αργά, ίσως, με δυσκολίες και αντιστάσεις. Προφανώς ο μετασχηματισμός ενός πολιτικού συστήματος ή μιας κοινωνίας δεν συντελούνται εύκολα, γιατί αναιρούν την ίδια την εσωτερική λογική και τον συσχετισμό συμφερόντων που έχουν εμπεδωθεί σε βάθος χρόνου. Όμως, το σοκ της αποτυχίας, οι θεαματικές διαφορές στο βάθος και τις συνέπειες της κρίσης στη χώρα μας και σε άλλες χώρες και οι ισχνές προοπτικές εξόδου μας από την κρίση θα περίμενε κανείς να οδηγήσουν σε αλλαγές. Τολμώ να εκτιμήσω, ότι τμήματα της ελληνικής κοινωνίας είναι σήμερα πιο προωθημένα απ’ ότι το πολιτικό σύστημα. Όμως, έχετε δίκιο, η πρόοδος είναι πολύ αργή.

Όσα πληρώνουμε, για την κυβέρνηση Καραμανλή το κάνουμε

- Καταλογίζετε βαρύτατες ευθύνες στην Ευρωζώνη, κάποιες λάθος πολιτικές της Τρόικας όσο και των ελληνικών κυβερνήσεων, ενώ επισημαίνετε πως καταλυτικός ήταν ο ρόλος της κυβέρνησης Καραμανλή. Πιστεύετε ότι η τριετία 2006-2009 επιδείνωσε ανεπανόρθωτα την ελληνική οικονομία οδηγώντας την στο μνημόνιο;
Έχω επισημάνει, ότι η Ελλάδα θα είχε βρεθεί σε κρίση, έτσι κι αλλιώς, γιατί ανήκει στους πιο αδύναμους κρίκους της Ευρώπης. Όμως, θα ήταν πιο ήπια, και αν δεν είχαμε τόσο θηριώδη ελλείμματα και χρέος, θα απαιτούσε μικρότερες θυσίες. Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός της περιόδου Καραμανλή ήταν πρωτοφανής σε μέγεθος. Ας σκεφτούμε ότι όλες οι περικοπές μισθών και συντάξεων, όπως και η επιβολή βαρύτατων φόρων από το 2010 μέχρι σήμερα, επιβλήθηκαν για να επαναϊσορροπήσουμε το δημοσιονομικό μας έλλειμμα των 15.6% του ΑΕΠ. Επιπλέον, το χρέος της περιόδου εκείνης εκτινάχθηκε τόσο πολύ (από 169 δισ ευρώ το 2003 σε σχεδόν 300 δισ ευρώ το 2009), με αποτέλεσμα να γίνει μη-βιώσιμο. Η επώδυνη μείωση του ελλείμματος του 2009 έγινε σταδιακά και έκανε αναγκαία νέα ελλείμματα στα χρόνια 2010-13, που αύξησαν το χρέος κατά περίπου 90-100 δισ ευρώ. Η Ευρώπη έχει και αυτή σοβαρές ευθύνες για τις εξελίξεις την περιόδου 2006-2009, γιατί άφησε εκτός ελέγχου τόσο κρίσιμα μεγέθη (δημοσιονομικά, ανταγωνιστικότητα).

Η Αριστερά έχει ευθύνη για την κρίση

- Υπάρχει η θεωρία, ότι η αριστερά δεν κυβέρνησε ποτέ, οπότε δεν έχει μερίδιο ευθύνης για τη σημερινή κατάσταση. Εσείς γράφετε στο βιβλίο σας, ότι οι αριστερές δυνάμεις ήταν πάντα αντίθετες σε κάθε μεταρρύθμιση (Παιδεία, Υγεία, Ασφαλιστικό). Πιστεύετε ότι με τη στάση της η Αριστερά, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομική πολιτικής της Μεταπολίτευσης;
Αριστερά και σοσιαλιστική Αριστερά έχουν πολύ σημαντικές ευθύνες και στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες γιατί, είτε εντός είτε εκτός διακυβέρνησης, απέτυχε ή δεν έπεισε. Η Αριστερά είχε κρίσιμους στόχους, αλλά ήταν συνήθως δυο δεκαετίες πίσω στις απαντήσεις που έδινε για το πώς θα μπορούσε να πετύχει την αλλαγή της πραγματικότητας. Μια κρίση όπως η σημερινή, ήταν πάντα το μεγάλο όνειρο της Αριστεράς, καθώς θα έδειχνε τις αδυναμίες του καπιταλιστικού συστήματος και θα έδινε την ευκαιρία στις δυνάμεις της να κυβερνήσουν με τις αξίες και το πρόγραμμά τους. Και βλέπουμε, ότι στην Ευρώπη, γενικά, η Αριστερά δεν έπεισε. Αντίθετα, βλέπουμε τον εφιάλτη της Ακροδεξιάς. Η Αριστερά ποτέ δεν τα πήγε καλά με τη διαχείριση της οικονομίας. Ήταν πάντα υπέρ ακόμα μεγαλύτερων δημοσιονομικών ελλειμμάτων, μεγαλύτερων συντάξεων, συγκάλυψε κάθε στρέβλωση (επιδόματα σε ανύπαρκτους ανάπηρους, αθρόοι διορισμοί οπουδήποτε, ανεξάρτητα αν χρειάζονταν η όχι, μεγαλύτερο Κράτος -άσχετα με το αν προσφέρει υπηρεσίες και με τι κόστος κ.α.) και η λαϊκίστικη λειτουργία της δεν διέφερε σε τίποτα από αυτήν άλλων κομμάτων. Λαϊκίστικη με την έννοια της παροχής υποσχέσεων που ξέρει ότι δεν μπορεί να υλοποιηθούν. Ή ότι αν υλοποιηθούν, θα στραφούν γρήγορα κατά των λαϊκών στρωμάτων που υποτίθεται ότι θα ευνοούσαν. Όταν συνδιαμορφώνεις ένα ολόκληρο κλίμα, προσδοκίες, συνθήκες που δημιουργούν οικονομική και κοινωνική κατάρρευση, έχεις επίσης ευθύνη, που μπορεί να μην είναι νομική, αλλά είναι ουσιαστική.

Η αντιπολίτευση αναζητεί τον χαμένο παράδεισο

- Θεωρείτε ότι μετά από 5 χρόνια κρίσης, οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου ωρίμασαν προς τον ρεαλισμό ή εθελοτυφλούν προν τον λαϊκισμό; Πώς σας φαίνεται το «εθνικό σχέδιο» της αξιωματικής αντιπολίτευσης ως αντιπρόταση στο Μνημόνιο;
Η αντιπολίτευση δεν φαίνεται να κατανοεί το σύνθετο και κρίσιμο σύστημα σχέσεων που συνδέει την Ελλάδα με την Ευρώπη, ούτε τις πολύπλοκες σχέσεις μεταξύ των οικονομικών μεγεθών. Έχοντας ενσωματώσει εξαιρετικά μεγάλο τμήμα πασοκογενών τμημάτων, που είχαν εθιστεί σε μια πολιτική, που και αυτή επηρέασε πολύ αρνητικά τις δομές και τη λειτουργία της οικονομίας και κοινωνίας, αναζητεί έναν χαμένο παράδεισο, που σημαίνει επιστροφή στο παρελθόν και όχι πορεία προς το μέλλον. Γενικά, τόσο κυβέρνηση, όσο και αντιπολίτευση δεν φαίνεται να έχουν αίσθηση του φορτίου, της ευθύνης και των αλλαγών που έχουν προκύψει με την κρίση, ούτε τι κόστος σημαίνει για τους πολίτες η περιπλάνηση και η σπατάλη χρόνου.
- Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό πολλοί που μιλούν για επερχόμενη ανάπτυξη στη χώρα (2014-2015). Κανείς, όμως, δεν μιλάει εξειδικευμένα και με συγκεκριμένο μεταρρυθμιστικό σχέδιο (για παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα, εισροή ξένου κεφαλαίου, κλείσιμο επιχειρήσεων-άνοιγμα νέων). Είναι εφικτή υπό αυτές τις συνθήκες η ανάπτυξη;

Η βασικότερη προϋπόθεση είναι ένα σταθερό πλαίσιο, η εθνική δέσμευση σε μεγάλα ζητήματα, μια σταθερή πολιτική προοπτική, ένα αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο και αποφασιστικότητα μαζί με πραγματισμό στη δράση. Αυτά δεν συντρέχουν σήμερα. Θεωρώ, ότι η Ελλάδα στην έξοδο από την κρίση, θα αντιμετωπίζει πολύ διαφορετικές συνθήκες στον παγκόσμιο ανταγωνισμό, σε θέματα τεχνολογίας και καινοτομίας, μορφής παραγωγής στην οποία εξειδικεύεται, μορφές οργάνωσης της επιχειρηματικής δράσης, αλλά και της Δημόσιας Διοίκησης. Αυτά δεν φαίνεται να απασχολούν. Δεν σημαίνει ότι κάποια στιγμή η χώρα δεν θα αρχίσει να ‘παίρνει επάνω της’. Όμως το αν παίρνει επάνω της οριακά ή σημαντικά και πόσο γρήγορα ή αργά γίνεται αυτό έχουν πολύ μεγάλη σημασία.

Έξοδος απ’την κρίση; Μόνο η προπαγάνδα το λέει…

- Στο βιβλίο σας, αλλά και γενικότερα σε συνεντεύξεις σας, έχω παρατηρήσει ότι αποφεύγετε να προσδιορίσετε την έξοδο της χώρας από την κρίση. Είναι τελικά πρόωρο, να μιλάμε για κάτι τέτοιο;
Θα έχετε παρατηρήσει, ότι διεθνείς αναλυτές δεν μιλούν για έξοδο από την κρίση, ούτε καν για την Ευρώπη. Μόνο στην πιο αποτυχημένη χώρα της Ευρωζώνης πουλιούνται τέτοιες αντιλήψεις. Έξοδος από την κρίση σημαίνει να φτάσουμε σε ‘αξιοπρεπείς’ ρυθμούς μεγέθυνσης για σειρά ετών, μείωση της ανεργίας, επενδύσεις, βελτίωση των εισοδημάτων, και πολλά άλλα. Για λόγους πολιτικής προπαγάνδας μπορεί να μιλάει κανείς για έξοδο από την κρίση ακόμα και με ένα τίποτα. Όμως πρέπει να έχουμε την ευθύνη όσων λέμε, και να λειτουργούμε υπεύθυνα απέναντι σε έναν κόσμο που δοκιμάζεται πολύ σκληρά. Όταν δίνεις την αίσθηση ότι η χώρα βγαίνει από την κρίση, περνάς και το μήνυμα ότι δεν χρειάζεται να γίνουν πολλά πράγματα ακόμα. Αυτό λέγεται παραπλάνηση.

aixmi