Του Μιχάλη Καρχιμάκη : Η αποτελεσματική διοικητική δικαιοσύνη ως προϋπόθεση ανάπτυξης

Σε αναπτυξιακή τροχιά με εργαλείο την ουσιαστική αναμόρφωση του νομοθετικού και δικονομικού συστήματος διεκπεραίωσης  των διοικητικών υποθέσεων στην ελληνική έννομη τάξη.

Ι.«Όλο και περισσότερο, η αποτελεσματική απονομή δικαιοσύνης, κυρίως στο επίπεδο του χρόνου, μπορεί να γίνει σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο

σε μια Ευρώπη που πρέπει να ξαναβρεί ισχυρούς αναπτυξιακούς ρυθμούς.

Οι δε τελευταίοι φυσικό είναι να συνδέονται και με τη θεσμική της αρχιτεκτονική. Συνεπώς, στις σημερινές συνθήκες ταχύτατων μεταβολών αλλά και παγκόσμιων μετασχηματισμών, ένα γρήγορα και αξιόπιστο σύστημα απονομής δικαιοσύνης βοηθά όλους τους πολίτες και τον επιχειρηματικό κόσμο στο σύνολό του να βρουν, μεταξύ άλλων, και τους βηματισμούς που είναι απαραίτητοι στις προσπάθειές τους. Αυτό είναι εξόχως ζωτικό για χώρες, όπως η Ελλάδα για παράδειγμα, που έχουν ανάγκη να μπουν εκ νέου σε αναπτυξιακή τροχιά.»

Με αυτή τη διαπίστωση της Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Επιτρόπου για θέματα Δικαιοσύνης, αλλά και με τα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στον ΠΙΝΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ 2015 ,τα οποία εκτίθενται στη συνέχεια, έχει καταστεί πλέον και επίσημα  και μάλιστα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αξίωμα ότι η  αποτελεσματικότητα των συστημάτων της απονομής δικαιοσύνης στο δικαιϊκό σύστημα ενός κράτους-μέλους , παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ενίσχυση της οικονομικής του ανάπτυξης και ευημερίας.

Η άρρηκτη αυτή σχέση του δίπολου δικαιοσύνη-ανάπτυξη , αποτυπώθηκε στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ενσωμάτωσε τον Πίνακα Αποτελεσμάτων για τον Τομέα της Δικαιοσύνης το 2015, στην οποία αναφέρεται ανάμεσα σε άλλα ότι:

«Η έκδοση του πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης για το 2015 (εφεξής «πίνακας αποτελεσμάτων») παρουσιάζεται σε μια χρονική στιγμή που η ΕΕ έχει δεσμευθεί για την αναζωογόνηση της οικονομικής ανάπτυξης και για τη δημιουργία νέας ώθησης για την αλλαγή. Ο ρόλος των αποτελεσματικών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης στη δημιουργία ενός φιλικού προς τις επενδύσεις περιβάλλοντος, την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, την παροχή μεγαλύτερης ρυθμιστικής προβλεψιμότητας και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης είναι βασικός. Ο σημαντικός ρόλος των συστημάτων δικαιοσύνης στην οικονομική ανάπτυξη συμπληρώνει την ιδιαιτέρως σημαντική λειτουργία τους που αφορά τον σεβασμό των αρχών βάσει των οποίων ιδρύθηκε η ΕΕ.»

Την ίδια στιγμή, κατά την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει τον πρωτεύοντα ρόλο των δικαστικών μεταρρυθμίσεων, ως αναπόσπαστου μέρους των διαρθρωτικών συνιστωσών των κρατών μελών στα οποία εφαρμόζονται προγράμματα οικονομικής προσαρμογής, η Ελλάδα εμφανίζεται με τα μελανότερα χρώματα ως προς την ποιότητα, αποτελεσματικότητα και ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης.

Ειδικότερα η Ελλάδα έχει την εξής κατάταξη:

• Η 2η από 26 χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμών εισαχθεισών υποθέσεων αστικού, εμπορικού και διοικητικού δικαίου

• Η 3η από 26 χώρες με τον περισσότερο χρόνο για την εκδίκαση εμπορικών, αστικών και διοικητικών υποθέσεων

• Η 1η από 26 χώρες με το μεγαλύτερο αριθμό εκκρεμών διοικητικών υποθέσεων

• Η 2η από 28 χώρες με τον περισσότερο χρόνο για την εκδίκαση υποθέσεων που αφορούν στην παραβίαση του ελεύθερου ανταγωνισμού, της νομοθεσίας δημοσίων συμβάσεων και της νομοθεσίας περί προστασίας του καταναλωτή.

ΙΙ.  Στα πλαίσια των ως άνω διαπιστώσεων, οι οποίες εν πολλοίς αποτυπώνονταν με αρνητικά μεγέθη και σε προγενέστερες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Τομέα της Δικαιοσύνης (ετών 2012, 2013 και 2014), ξεκίνησε η προσπάθεια αναμόρφωσης του πλαισίου απονομής δικαιοσύνης στην Ελλάδα, εστιάζοντας όμως, κυρίως στην αναμόρφωση της Πολιτικής Δικονομίας, η οποία αφορά στην εκδίκαση των αστικών και εμπορικών υποθέσεων κατά κύριο λόγο. 

Η διαδικασία επίλυσης των διοικητικών διαφορών που στην ουσία είναι οι διαφορές αναπτυξιακού, δημοσιονομικού, φορολογικού και εν γένει δημοσίου χαρακτήρα, παρέμεινε ανέγγιχτη, με αποτέλεσμα αφενός να αυξάνεται ο ήδη υπέρογκος αριθμός των εισαγόμενων στα διοικητικά δικαστήρια υποθέσεων και αφετέρου να καθίσταται σχεδόν αδύνατη η εκδίκασή τους σε χρόνο ΕΠΙΚΑΙΡΟ τόσο για τα συμφέροντα του ιδιώτη-διοικούμενου όσο και για το συμφέρον του Δημοσίου.

ΙΙΙ.Τα σύνθετα και πολυπαραγοντικά προβλήματα  που αντιμετωπίζει ο χώρος της διοικητικής δικαιοσύνης έχουν αναδειχθεί  και εκτεθεί επανειλημμένως τόσο από τους δικαστικούς λειτουργούς και τους εκπροσώπους τους, όσο και από εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες του καθ’ύλην αρμόδιου Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Εντούτοις, στην χρονική στιγμή κατά την οποία το κάλεσμα για πλήρη ενεργοποίηση όλων των δημοκρατικών θεσμών, ως μέσου ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της χώρας, είναι επιτακτικότερο από ποτέ, η διοικητική δικαιοσύνη παραμένει καθηλωμένη σε απαρχαιωμένες και αναποτελεσματικές διατάξεις.

Τούτο έχει ως αποτέλεσμα, να καθίσταται αδύνατη η είσπραξη δημοσίων εσόδων, να ματαιώνονται δημόσια έργα και επενδύσεις, να παρεμποδίζεται εν τέλει οποιαδήποτε αναπτυξιακή προσπάθεια και προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης της χώρας.

Ενώ, ακόμα και οι νομοθετικές τροποποιήσεις που επιχειρήθηκαν, ιδίως στο χώρο του φορολογικού δικαίου, αναφορικά με την εξωδικαστική επίλυση των φορολογικών διαφορών , έχουν εντείνει όπως φαίνεται την ασφυξία των διοικητικών δικαστηρίων και παράλληλα έχουν αφήσει ανεκδίκαστες εκατοντάδες φορολογικές υποθέσεις εις βάρος του Ελληνικού Δημοσίου. 

Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, το έτος 2013 , στην Επιτροπή Διοικητικής  Επίλυσης Φορολογικών Διαφορών, του Υπουργείου Οικονομικών που  είναι αρμόδια για το υποχρεωτικό εξωδικαστικό στάδιο επίλυσης φορολογικών διαφορών, λίμναζαν υποθέσεις με οικονομικό αντικείμενο πάνω από 1,5 δις ευρώ.

ΙV.Από την παραπάνω σύντομη αναφορά και ιδίως από την εικόνα  της κλιμακούμενης κατάρρευσης του συστήματος λειτουργίας της διοικητικής δικαιοσύνης στην Ελλάδα, (σημ. οι  προαναφερόμενοι δείκτες φαίνεται  να έχουν επιδεινωθεί αισθητά  το 2015, σε σχέση με εκείνους της αντίστοιχης ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του έτους 2013), καθίσταται σαφές ότι έως σήμερα επιχειρούμενες μεταρρυθμίσεις, είτε δεν ήταν επαρκείς είτε προσανατολίστηκαν σε λάθος κατεύθυνση. 

Η ανάγκη για εκσυγχρονισμό του μοντέλου λειτουργίας και απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης είναι άμεση και επιτακτική και οι προτάσεις πλέον πρέπει να έχουν σαφές περιεχόμενο και συγκεκριμένο προσανατολισμό, ουσιαστικής ενίσχυσης της διοικητικής δίκης.

Για τη διαμόρφωση των προτάσεων αυτών απαιτούνται:

1. ΕΝΑΡΞΗ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ-συνδιαμόρφωση των προτάσεων για την επιτάχυνση και αποτελεσματικότητα της Διοικητικής Δίκης από όλους του εμπλεκόμενους φορείς, Δικαστικούς Λειτουργούς, Δικηγόρους, Δικαστικούς Υπαλλήλους κλπ.

2. ΘΕΣΠΙΣΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ - ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ. Η δικαστική εξουσία και ιδίως η διοικητική δικαιοσύνη μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο όταν υπάρχει αποτελεσματική διοίκηση και αποτελεσματική νομοθέτηση. Η συγκεκριμενοποίηση της συλλειτουργίας νομοθεσίας, διοικητικής διαδικασίας και διαδικασίας εκδίκασης διοικητικών διαφορών είναι μονόδρομος.

3. ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ.

* Ο κ. Μιχάλης Καρχιμάκης είναι π. Βουλευτής, Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, γραμματέας ΠΑΣΟΚ. Υποψήφιος Βουλευτής Β’ Αθήνας με το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών

Πηγή:www.capital.gr