Η Φώφη, ο Σταύρος και τα αγκάθια στον δρόμο της Κεντροαριστεράς

«Η Βουλή είναι μόνο η αρχή» έλεγε ένα μετεκλογικό σύνθημα του Συνασπισμού από το μακρινό 1996 και αυτό ήρθε στο μυαλό πολλών όταν είδαν τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού να υπογράφουν από κοινού την πρόταση για ονομαστική

ψηφοφορία στα προαπαιτούμενα του νέου Μνημονίου την Παρασκευή. 

Η κίνηση αυτή πυροδότησε νέο γύρο σεναρίων με αφορμή τη συζήτηση που έχει ξεκινήσει για μια ενδεχόμενη συνεργασία των δύο κομμάτων, ωστόσο το βασικό ερώτημα μένει να απαντηθεί: Πρόκειται για ευσεβείς πόθους όσων ονειρεύονται ένα νέο –μεταρρυθμιστικό σοσιαλδημοκρατικό- πόλο μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ ή υπάρχει μια πραγματική πολιτική και κοινωνική βάση για να συμβεί κάτι τέτοιο;

Δεν είναι η πρώτη φορά που τα δύο κόμματα, τουλάχιστον σε επίπεδο Βουλής, δρουν από κοινού. Είχε προηγηθεί το Φεβρουάριο η υποψηφιότητα του καθηγητή Νίκου Αλιβιζάτου στην Προεδρία της Δημοκρατίας απέναντι στον Προκόπη Παυλόπουλο, μια πρόταση που στήριξε ασμένως το ΠΑΣΟΚ με τον τότε πρόεδρό του Ευάγγελο Βενιζέλο.

Η αλλαγή ηγεσίας στη Χαριλάου Τρικούπη τον Ιούνιο φαίνεται να διευκόλυνε τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των δύο επιτελείων. Μετά τις εκλογές της 20ης Σεπτέμβρη επήλθε και μία σημαντική μεταβολή των συσχετισμών: Το Ποτάμι από το 6% «προσγειώθηκε» στο 4,1% βιώνοντας μια οδυνηρή ήττα, ενώ το ΠΑΣΟΚ ανέβηκε από το 4,7% στο 6,3%, παίρνοντας και πάλι ένα μικρό προβάδισμα σε ένα χώρο που διαρκώς συρρικνώνεται.  

Τις εξελίξεις στο χώρο θα επηρεάσουν καθοριστικά δύο κρίσιμοι παράγοντες: το αν θα πραγματοποιηθεί (και αν θα είναι επιτυχημένη) μια στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς τη Σοσιαλδημοκρατία, αλλά και το αν θα διατηρηθεί η ενότητα της Νέας Δημοκρατίας μετά την εσωκομματική αναμέτρηση για την προεδρία. 

Τα πλεονεκτήματα μιας σύμπραξης

Όσοι από τα δύο κόμματα τάσσονται ανοιχτά υπέρ μιας συνεργασίας, δεν παραλείπουν να επισημάνουν την εντυπωσιακή αλληλοσυμπλήρωση ΠΑΣΟΚ και Ποταμιού σε εκλογικές περιφέρειες, ηλικίες και επαγγελματικές ψηφοφόρων. Για παράδειγμα, το ΠΑΣΟΚ έχει διείσδυση στις μεγαλύτερες ηλικίες, σε συνταξιούχους και αγρότες, ενώ διατηρεί ακόμη ερείσματα στην περιφέρεια, καθώς ορισμένοι νομοί του έδωσαν ακόμη και διψήφιο ποσοστό. Στον αντίποδα το Ποτάμι έχει μεγαλύτερη απήχηση σε νέους, στον ιδιωτικό τομέα (υπαλλήλους, επαγγελματίες, επιχειρηματίες) και στα αστικά κέντρα. Σημειωτέον ότι μια συμμαχία των δύο κομμάτων στη Βουλή θα είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της τρίτης σε δύναμη κοινοβουλευτικής ομάδας με 28 βουλευτές και με αυξημένο ρόλο απέναντι σε μια κυβερνητική συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ.  

Η στρατηγική του ΠΑΣΟΚ

Η εκλογική ανάσα που πήρε πρόσφατα το ΠΑΣΟΚ, καθώς μέχρι το καλοκαίρι η δημόσια συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από την παρουσία του ή όχι στην επόμενη Βουλή, του έδωσε την πρωτοβουλία των κινήσεων στον ευρύτερο χώρο. Η εκλογική σύμπραξη με τη ΔΗΜΑΡ και διάφορες μικρότερες κινήσεις πολιτών υπό τη μορφή της «Δημοκρατικής Συμπαράταξης» προκρίνεται ως επιτυχημένο πείραμα για τη συσπείρωση της πολυκερματισμένης Σοσιαλδημοκρατίας.

Μετά τις εκλογές, οι προσκλήσεις για συνεργασία προς το Ποτάμι είναι σχεδόν καθημερινές, με την ίδια τη Φώφη Γεννηματά να απευθύνει προσκλητήριο ενότητας προς πάσα κατεύθυνση «χωρίς δεσμεύσεις» και χωρίς να ζητείται από τον Στ. Θεοδωράκη να διαλύσει το κόμμα του (σ.σ. όπως π.χ. με την περίπτωση του Γ. Παπανδρέου), αλλά να συνεργαστεί διατηρώντας την αυτοτέλεια του Ποταμιού, όπως το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ. Για το σκοπό αυτό έχει συσταθεί και μια επιτροπή διαλόγου με τα υπόλοιπα κόμματα με επικεφαλής το βουλευτή Γ. Μανιάτη και συμμετοχή εκπροσώπων της ΔΗΜΑΡ.

“Ναι» στη συνεργασία είπε την Παρασκευή ο βουλευτής Οδ. Κωνσταντινόπουλος, αλλά και ο Θ. Μαργαρίτης εκ μέρους της -συνεργαζόμενης με το ΠΑΣΟΚ- ΔΗΜΑΡ.

Ωστόσο, οι πιο ψύχραιμοι της Χαριλάου Τρικούπη δε βιάζονται, καθώς περιμένουν από τη μία πλευρά να ολοκληρωθούν οι εσωκομματικές διαδικασίες σε Ποτάμι και ΝΔ, αλλά και να αρχίσει η φθίνουσα πορεία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.  

Οι επιφυλάξεις του Ποταμιού

Από την άλλη πλευρά, η εκλογική ήττα στοίχισε στο επιτελείο της Σεβαστουπόλως, καθώς ουσιαστικά ακύρωσε τα όποια σχέδια για την καθιέρωση του Ποταμιού ως την τρίτη πολιτική δύναμη.

Με το φάντασμα της ΔΗΜΑΡ να καταδιώκει το αρχικά ελπιδοφόρο εγχείρημα του Σταύρου Θεοδωράκη και τον εσωκομματικό διάλογο να έχει φουντώσει  ενόψει του συνεδρίου του Δεκεμβρίου, το επιτελείο του Ποταμιού προς τον παρόν αποκρούει κάθε συζήτηση για σύμπραξη με το ΠΑΣΟΚ. Το μόνο «παράθυρο» που αφήνουν ανοιχτό είναι η συνεργασία για επί μέρους ζητήματα, όπως κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες, εκλογικός νόμος, αναθεώρηση Συντάγματος, θεσμικές μεταρρυθμίσεις.  

 «Γίναμε κόμμα, επειδή δεν θέλουμε να είμαστε ΠΑΣΟΚ, ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ. Το να συνεργαστούμε με το ΠΑΣΟΚ σε επιμέρους θέματα μπορεί να γίνει. Το να πάμε να σταθούμε δίπλα τους και να συζητήσουμε για το πώς θα γίνουμε ένα με το παλιό, δεν υπάρχει καν στο μυαλό μας», είναι η πιο χαρακτηριστική αποστροφή του κ. Θεοδωράκη την εβδομάδα που πέρασε. Ο επικεφαλής του κόμματος έχει προχωρήσει και ένα βήμα παραπάνω, καταγγέλλοντας ότι η δημιουργία τρίτου πόλου με ΠΑΣΟΚ-Ποτάμι είναι επιθυμία της «διαπλοκής» και συγκεκριμένων εκδοτικών συγκροτημάτων.

Στη Σεβαστουπόλεως είναι από επιφυλακτικοί έως αρνητικοί για την επίθεση φιλίας του ΠΑΣΟΚ, τονίζοντας ότι στόχος είναι η επιβίωση του παλαιοκομματικού μηχανισμού της Χαριλάου Τρικούπη

Στελέχη προερχόμενα από τη λεγόμενη μεταρρυθμιστική Αριστερά, όπως ο Σπύρος Λυκούδης διαφωνούν με το κλείσιμο της πόρτας στις συνεργασίες και τονίζουν ότι η συσπείρωση του ευρύτερου χώρου πρέπει να περιλαμβάνει και τα δύο κόμματα. «Οι δύο χώροι δεν είναι τόσο πολύ μακριά και μπορεί να βρεθεί ένας κοινός τόπος αλλά όχι στη λογική της συγκόλλησης», τονίζει χαρακτηριστικά.

Στη Σεβαστουπόλεως είναι από επιφυλακτικοί έως αρνητικοί για την επίθεση φιλίας του ΠΑΣΟΚ, τονίζοντας ότι στόχος είναι η επιβίωση του παλαιοκομματικού μηχανισμού της Χαριλάου Τρικούπη. «Προεκλογικά μιλούσαν από τη μία πλευρά για Συμπαράταξη και από την άλλη έλεγαν στους πολίτες να γυρίσουν σπίτι τους, δηλαδή στο ΠΑΣΟΚ. Έτσι θα συνεργαστούμε;», αναρωτιέται κορυφαίο στέλεχος του κόμματος.

Ποιοι θα ξεκινήσουν το διάλογο

Βέβαια, ο Στ. Θεοδωράκης επιθυμεί να διατηρήσει ανοιχτή τη συζήτηση για την κεντροαριστερά, αλλά χωρίς να χάσει το κόμμα τη φιλελεύθερη όχθη του. Ο διορισμός της προερχόμενης από το ΠΑΣΟΚ και τους «58» Αθηνάς Δρέττα στη θέση της εκπροσώπου του εκλογικού συνδυασμού και η σύσταση μιας πενταμελούς επιτροπής για το σχετικό διάλογο με τη συμμετοχή τεσσάρων κεντροαριστερών (Σπ. Λυκούδης, Σπ.Βούγιας, Γ. Μεϊμάρογλου, Αθ. Δρέττα) και μόνο ενός «φιλελεύθερου» (Αντ. Λυμπεράκη) είναι ενδεικτικά των προθέσεων.

Εκτός από την ονομαστική ψηφοφορία της Παρασκευής, την οποία συνυπέγραψαν οι περισσότεροι βουλευτές πλην των δύο αρχηγών, είχε προηγηθεί μερικές ημέρες νωρίτερα η κοινή παρουσία τους στο συνέδριο της Άννα Διαμαντοπούλου, με την οποία διατηρούν δίαυλο επικοινωνίας και οι δύο πλευρές.

 Πέρα όμως από τη διάθεση και τη στρατηγική του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού, τις εξελίξεις στο χώρο θα επηρεάσουν καθοριστικά δύο κρίσιμοι παράγοντες: το αν θα πραγματοποιηθεί (και αν θα είναι επιτυχημένη) μια στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προς τη Σοσιαλδημοκρατία, αλλά και το αν θα διατηρηθεί η ενότητα της Νέας Δημοκρατίας μετά την εσωκομματική αναμέτρηση για την προεδρία. 

thetoc