Η μόνη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης με παραθαλάσσια τείχη -Είναι αληθινή ή όχι;

Η φωτογραφία των αδελφών Αμπντουλάχ, η μόνη που υπάρχει, που έδειχνε τη Θεσσαλονίκη να έχει παραθαλάσσια τείχη είχε γίνει viral πριν από λίγους μήνες, προκαλώντας ερωτήματα και απορίες. 

Τις επόμενες ημέρες από τη στιγμή που η φωτογραφία έγινε viral ακολούθησε φρενίτιδα. Εστάλησαν περίπου 150 e-mails στο ΑΠΘ, ενώ υπήρξε και κάποιος που τη ζητούσε για να κάνει αντίγραφό της γαμήλιο δώρο. 

Τόσα ερωτήματα και απορίες που διοργανώθηκε επιστημονική ημερίδα στο αμφιθέατρο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ, υπό τον καθηγητή Βασίλη Γούναρη. 

Τα ερωτήματα που τέθηκαν στη συζήτηση, όπως αναφέρει η «Καθημερινή», πολλά. Είναι η φωτογραφία των αδελφών Αμπντουλάχ; Το ψηλότερο σπίτι της εικόνας είναι του Χαρίση που στέγαζε ως την πυρκαγιά το 1890 το αγγλικό προξενείο, ή εβραϊκός ξενώνας όπως υποστήριξε ο καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας Δημήτρης Παπασταματίου; Η λήψη έγινε από τον Λευκό Πύργο ή από έναν μικρότερο πύργο του περιτειχίσματος, όπως εκτίμησε ο ερευνητής Ευάγγελος Χεκίμογλου. Γιατί το τείχος δείχνει ακέραιο, ενώ οι πηγές το περιγράφουν κατεστραμμένο;

Ο Γιάννης Επαμεινώνδας, διευθυντής του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης συσχέτισε τη φωτογραφία με δορυφορική λήψη της πόλης του 1980, με τα ιστορικά πανοράματα Σέκευ (1863) και Σέυς (1873), το σχέδιο Βιτάλη (1871) και τον πίνακα Σαλάκκα. Στο εύρος της λήψης, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του, εμπίπτει η περιοχή από τον Μεβλεβιχανέ (δεξιά) μέχρι την παλιά Καραντίνα και το «πρώτο» τελωνείο στο λιμάνι (αριστερά). Στον ορίζοντα διακρίνονται κορυφογραμμές του Πάικου και οι λόφοι της Νεοχωρούδας, στο τέλος των τειχών ο Πύργος της Αποβάθρας και η μικρή λωρίδα στεριάς μπροστά του. Στο βάθος κυριαρχεί ο μιναρές του τζαμιού Χαμζά Μπέη (Εγνατία & Βενιζέλου), ενώ διακρίνονται ακρωτηριασμένοι οι μιναρέδες των Αγίων Αποστόλων και του τζαμιού της Λόντζας.

Η αντιπαραβολή με το σχέδιο Βιτάλη (Σχέδιο Προκυμαίας Θεσσαλονίκης σε κλίμακα 1:1000) επιβεβαιώνει λεπτομέρειες της φωτογραφίας. Εντοπίστηκε στα Πρωθυπουργικά Αρχεία της Κωνσταντινούπολης από τους καθηγητές Αρχιτεκτονικής Αλέκα Γερόλυμπου και Βασίλη Κολώνα και αποτυπώνει την κάτοψη και προοπτικό άνοιγμα όπου διακρίνονται η προηγούμενη κατάσταση κι αυτή που θα προκύψει στο τέλος των εργασιών μετά την κατεδάφιση. Η κ. Γερόλυμπου, παρουσιάζοντας το σχέδιο Βιτάλη, υπενθύμισε τη σημασία του Τείχους, τις αναφορές προξένων στο πλαίσιο της κατεδάφισης και μια σειρά νεότερων ντοκουμέντων.

Ο έφορος του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, Ευάγγελος Χεκίμογλου ήταν ο πρώτος που εξέφρασε τις αμφιβολίες του για τη φωτογραφία. Στην παρουσίασή του αποκάλυψε μια φωτογραφία ως ισχυρό ντοκουμέντο. Δείχνει τη χαρακτηριστική στέγη όμοια με εκείνη του ψηλότερου σπιτιού (Χαρίση;) στην επίμαχη φωτογραφία. «Κατόπιν αυτού, οι υπόλοιπες αμφιβολίες μου μπορούν να κατατεθούν στην τράπεζα άχρηστων αμφιβολιών», κατέληξε. Αυτή η συζήτηση ήταν μόνο η αρχή.

Πηγή: Εντυπη Καθημερινή