Κυριάκος Πιερρακάκης : Η ισχυρή ανάπτυξη είναι εφικτή

Με τον Κυριάκο Πιερρακάκη δεν δώσαμε ραντεβού στο εστιατόριο Βεντήρη Roast House για να γιορτάσουμε την έξοδο από το μνημόνιο. Γνωρίζουμε ότι ο τερματισμός της προνομιακής χρηματοδότησης της Ελλάδας από την Ευρώπη δεν έχει

συνοδευτεί από την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της χώρας. Η ισχυρή ανάπτυξη και η μείωση της ανεργίας με νέες θέσεις εργασίας σε επιχειρήσεις συνδεδεμένες με ελληνικά πανεπιστήμια παραμένουν όνειρα θερινής νυκτός. Μόνο που ο 35χρονος διευθυντής ερευνών της διαΝΕΟσις, του think tank που ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο 2016 από τον επιχειρηματία Δημήτρη Δασκαλόπουλο, δεν συμμερίζεται την απαισιοδοξία μου για το μέλλον. Πιστεύει ότι υπάρχει τρόπος υλοποίησης μεγάλων και σημαντικών μεταρρυθμίσεων.

Παρατηρώ ότι η διαΝΕΟσις δεν χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη πολιτική τοποθέτηση καθώς στοχεύει στη διατύπωση λύσεων που εξασφαλίζουν συναίνεση. Ωστόσο, οι τριβές που χαρακτηρίζουν την πολιτική ζωή υποδηλώνουν ότι δύσκολα υπάρχει κοινός τόπος στην ελληνική κοινωνία σχεδόν για οποιοδήποτε θέμα. Η ενασχόληση με τα προβλήματα δεν μπορεί παρά να καθιστά αναπόφευκτη την αντιπαράθεση. Μήπως η αποφυγή της σύγκρουσης είναι μια μορφή αυτολογοκρισίας; Ο κ. Πιερρακάκης διαφωνεί. Πιστεύει ότι δεν είναι απαραίτητο οι μεταρρυθμίσεις να συνοδεύονται από εντάσεις, αρκεί να υποστηρίζονται από στέρεες έρευνες και η πραγματοποίησή τους να είναι πολυεπίπεδα σχεδιασμένη.

Πολιτική χειρουργική

«Οι μεταρρυθμίσεις είναι σαν τις μεταμοσχεύσεις», λέει. «Πρέπει να υπάρχει συμβατότητα δότη - δέκτη». Με άλλα λόγια, δεν μπορείς να πάρεις π.χ. το ασφαλιστικό σύστημα της Σουηδίας και να το εισαγάγεις αυτούσιο στη Βουλή προς ψήφιση. Χρειάζεται να προχωρήσεις σε προσαρμογές που θα υποδείξει η έρευνα που πρέπει να έχει προηγηθεί, όχι μόνο σε επίπεδο τεχνικό, αλλά ακόμα και στον τρόπο που οι αλλαγές θα διαμορφωθούν και θα γνωστοποιηθούν στους πολίτες. Η γενεσιουργός ιδέα της διαΝΕΟσις είναι η συμβολή στη διαμόρφωση ενός ελληνικού προγράμματος ανασυγκρότησης. Είναι η δημιουργική αντίδραση στην ιδέα ότι το μοναδικό πρόγραμμα για την Ελλάδα είναι –και παραμένει– το μνημόνιο, όσο κι αν το μνημόνιο, παρά το κακό του όνομα, είναι σε πολλές μεταρρυθμίσεις ένα υπόδειγμα ορθολογισμού. Αν το αξιολογήσει κανείς χωρίς πολιτική φόρτιση, θα διαπιστώσει ότι περιέχει μεγάλο αριθμό αυτονόητων αλλαγών που υπάρχουν εδώ και δεκαετίες στα προγράμματα σχεδόν όλων των κομμάτων, χωρίς ποτέ φυσικά να εφαρμόζονται.

«Η Ελλάδα βγαίνει από το μνημόνιο με 1%-1,5% ανάπτυξη», λέει ο κ. Πιερρακάκης. «Με σωστή δουλειά μπορούμε να επιτύχουμε ανάπτυξη 4% για να καλύψουμε το χαμένο έδαφος». Για να συμβάλει σε αυτό το αναπτυξιακό άλμα, η διαΝΕΟσις έχει πραγματοποιήσει τα τελευταία τρία χρόνια περίπου 25 μελέτες, τεχνοκρατικές και αξιακές, σε μια προσπάθεια να διαμορφώσει έναν ενιαίο, σύγχρονο οδικό χάρτη του μέλλοντος. Στο πλαίσιο αυτών των ερευνών, η διαΝΕΟσις διατηρεί διάλογο με την κυβέρνηση και τα κόμματα, με την κοινωνία των πολιτών, με την πανεπιστημιακή κοινότητα, με θεσμούς και φορείς. «Θέλουμε να γίνουμε καταλύτης ενός οικοσυστήματος που εργάζεται για την ανόρθωση της χώρας», εξηγεί.

Του ζητώ ένα παράδειγμα. «Κάναμε μια μεγάλη έρευνα για το φράγμα της Μεσοχώρας στη Νότια Πίνδο, που παρουσίασε αποκλειστικά το περιοδικό “Κ” της “Καθημερινής”», λέει. «Το φράγμα έχει ολοκληρωθεί από το 2001, στο πλαίσιο των σχεδίων εκτροπής του Αχελώου, που κρίθηκε αντισυνταγματική από το ΣτΕ. Κοινός τόπος είναι ότι το φράγμα θα μπορούσε να λειτουργήσει ανεξάρτητα από αυτόν τον σχεδιασμό, ως υδροηλεκτρικό εργοστάσιο, αλλά δεν λειτουργεί εδώ και 17 χρόνια. Με την έρευνά μας αναδείξαμε το θέμα, αποτυπώνοντας πως, με τη λειτουργία του, το φράγμα θα μπορούσε να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα ύψους έως και 30 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Εκτιμούμε πως η ερευνητική μας συνεισφορά συνέβαλε ώστε το υπουργείο Περιβάλλοντος να εκκινήσει τη θεσμική διαδικασία για να μπορέσει εντέλει να λειτουργήσει το φράγμα».

Παράλληλα, η μεγάλη ετήσια αξιακή έρευνα της διαΝΕΟσις, που δημοσιεύει στην Ελλάδα η «Κ», έχει παρουσιαστεί στην Κομισιόν, στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και στο Ινστιτούτο Μπρούκινγκς καθώς και σε άλλα διεθνή φόρα. Μου εξηγεί επίσης ότι η διαΝΕΟσις, που αποτελεί όραμα του κ. Δασκαλόπουλου, ουσιαστικά διοικείται από μια ομάδα στην οποία, πέραν του ιδίου του κ. Πιερρακάκη, συμμετέχει ο γενικός διευθυντής Διονύσης Νικολάου, ο διευθυντής περιεχόμενου Θοδωρής Γεωργακόπουλος και η διευθύντρια επικοινωνίας Ουρανία Μαχαίρα.

Η συζήτηση πηγαίνει στις διεθνείς εξελίξεις και ο κ. Πιερρακάκης μου υπενθυμίζει μια άποψη του ιστορικού Μαρκ Μαζάουερ. «Το 2011 ο Μαζάουερ έγραψε ότι η Ελλάδα από τον 19ο αιώνα δημιουργεί ρεύματα, ότι εκδηλώσεις νέων φαινομένων παρατηρούνται πρώτα στην Ελλάδα και έπειτα στην υπόλοιπη Ευρώπη. Είπε ότι την ανάδειξη λαϊκιστικών ρευμάτων, που παρατηρούσαμε το 2011 στην Ελλάδα, θα τη βλέπαμε αργότερα σε όλο τον κόσμο. Και πράγματι συνέβη. Θεωρώ ότι το διακύβευμα των επόμενων ετών θα είναι να αποδείξουμε αν αυτό είναι η αρχή του τέλους ή το τέλος της αρχής. Την προηγούμενη φορά που συναντούσαμε τόσα λαϊκιστικά ρεύματα στην εξουσία ήταν στη δεκαετία του ’30, αλλά δεν ξέρουμε πώς τα πράγματα θα εξελιχθούν, καθώς ποτέ η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο. Και εντέλει, στο χέρι μας είναι να αποδείξουμε αν διδασκόμαστε από αυτήν».\

«Η νέα γενιά ηγετών στην Ελλάδα πρέπει να δημιουργήσει μόνιμες και σταθερές δομές», λέει ο κ. Πιερρακάκης.

Το δημογραφικό πρόβλημα θα πλήξει καθοριστικά το μέλλον μας

Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και απασχολεί τη διαΝΕΟσις είναι το δημογραφικό. Ο κ. Πιερρακάκης υπενθυμίζει ότι σήμερα οι Ελληνες αποφεύγουν την τεκνοποιία αφού αντιστοιχούν 1,3 παιδιά ανά ζευγάρι. Σκέφτομαι ότι αποτελούμε τις δύο όψεις του δημογραφικού προβλήματος αφού αυτός, ήδη με τρία παιδιά, συμβάλλει στην επίλυσή του, ενώ εγώ, με κανένα παιδί, ανήκω σε εκείνους που ευθύνονται για την επιδείνωσή του. Τονίζει ότι το δημογραφικό πρόβλημα θα πλήξει καθοριστικά το ίδιο το μέλλον της χώρας. «Πολλοί νέοι σήμερα είναι ακραία φτωχοί», εξηγεί. «Και είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό ότι οι τρεις στους τέσσερις κάτω των 35 εξετάζουν το ενδεχόμενο να φύγουν από τη χώρα».
Αναρωτιέμαι γιατί τόσο πολλοί θέλουν να φύγουν από τον τόπο που γεννήθηκε η δυτική σκέψη, από μια χώρα-μέλος της Ευρώπης με εύκρατο κλίμα, σπάνια φυσική ομορφιά και μια κοινωνία με χαμηλή εγκληματικότητα και υψηλή αλληλεγγύη. Ισως η μόνιμη απουσία εμπιστοσύνης μεταξύ των κοινωνικών ομάδων να αποτρέπει τις συναινέσεις που απαιτούνται για τις μεταρρυθμίσεις με αποτέλεσμα η ελληνική οικονομία να έχει εγκλωβιστεί στην ακινησία και να αδυνατεί να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες ανάπτυξης. «Γι’ αυτό ακριβώς πρέπει να ληφθούν μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες με ένα μείγμα βούλησης, γνώσης και στόχευσης», λέει.

«Βιβλία - ποίηση»

«Τελικώς, αρκούν τα σχέδια για την κοινωνική αλλαγή ή χρειάζονται εμπνευσμένοι ηγέτες; Μου μιλάει για τον αγαπημένο του συγγραφέα, τον Ρόμπερτ Κάρο, που έχει γράψει το βιβλίο «Power Broker» για τον πολεοδόμο της Νέας Υόρκης Ρόμπερτ Μόουζες, και αυτή την εποχή ολοκληρώνει την πολύτομη βιογραφία του προέδρου των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον (1963-1968).

«Τα βιβλία αυτά είναι ποίηση», λέει. «Η αλήθεια είναι πως το συμπέρασμα που προκύπτει από αυτές τις μελέτες είναι ότι τα σχέδια, ενώ είναι πολύ σημαντικά, εντέλει παίζουν μικρότερο ρόλο από όσο τα πρόσωπα που βάζουν τα σχέδια σε κίνηση και εφαρμογή. Σημεία-κλειδιά για την κοινωνική αλλαγή είναι κατά τη γνώμη μου όμως και τα δύο. Δεν είναι δυνατόν πρόσωπα να δημιουργούν εν κενώ χωρίς να υπάρχει το οποιοδήποτε σχέδιο, το οποιοδήποτε σκεπτικό. Αυτό που έχουμε παρατηρήσει στην Ελλάδα είναι ότι ζούμε σε μια δημοκρατία η οποία είναι περισσότερο του εκλέγεσθαι και λιγότερο του κυβερνάν. Θυμάμαι μια παρατήρηση –αποδίδεται νομίζω στον Κωνσταντίνο Καραμανλή–, η οποία είχε να κάνει με το ότι η αλλαγή ενός υπουργού στην Ελλάδα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγάλες αποκλίσεις στις επιδόσεις ενός υπουργείου, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν παρατηρούσε να συνέβαινε το ίδιο, με δεδομένη την ισχύ του εκεί κράτους και των μόνιμων υπαλλήλων του. Στην Ελλάδα παρατηρούμε συχνά πως η πολιτική ενός υπουργείου δεν αλλάζει απλά και μόνο με την αλλαγή μιας κυβέρνησης –που και αυτό είναι σφάλμα σε κάποια πράγματα– αλλά και με την αλλαγή ενός και μόνο υπουργού. Και εδώ, αν υπάρχει ένα μάθημα για εμάς, είναι πως η νέα γενιά ηγετών στην Ελλάδα θα πρέπει να δημιουργήσει μόνιμες και σταθερές δομές, γιατί η προοπτική ενός τόπου δεν μπορεί να εξαρτάται από λίγα πρόσωπα και από τις διαθέσεις της τύχης».

Η αισιοδοξία

Μεγάλωσε στις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας. Με καταγωγή από τη Μάνη, μετά το πέρας των μεταπτυχιακών σπουδών του στις ΗΠΑ το 2009, επέστρεψε στην Ελλάδα. «Ο λόγος που γύρισα είναι συναισθηματικός, άλλωστε ακόμα τότε οι πιο πολλοί ήθελαν να γυρίσουν», λέει ο Κυριάκος Πιερρακάκης. «Υπάρχει μια συνθήκη, η οποία σχετίζεται με τον τρόπο που δομούμε τις οικογένειές μας αλλά και με τον τρόπο ζωής στην Ελλάδα. Το πού θα ζήσεις είναι μια βαθιά προσωπική επιλογή που λαμβάνεται με συναισθηματικά χαρακτηριστικά υπό την προϋπόθεση ασφαλώς ότι έχεις βρει μια ικανοποιητική δουλειά».

Αν κάτι τον χαρακτηρίζει είναι το χιούμορ και η αθεράπευτη αισιοδοξία του. Ακόμα και στις πιο μαύρες ημέρες της κρίσης επέμενε ότι όλα μπορούν να αλλάξουν. Ας ελπίσουμε ότι οδεύοντας προς τη νέα δεκαετία, οι εξελίξεις επιτέλους θα τον δικαιώσουν.

Η συνάντηση

Το ραντεβού έγινε μεσημέρι στο Βεντήρη Roast House, στην οδό Βεντήρη 5, απέναντι από το Hilton, στο κέντρο της Αθήνας. Πρόκειται για το αδελφό εστιατόριο του διπλανού Agora Select. Ο κ. Πιερρακάκης τίμησε μια ταλιάτα, ζητώντας την ελάχιστα ψημένη, ενώ εγώ επέμεινα η μοσχαρίσια μπριζόλα που παρήγγειλα να είναι ψημένη well done, όσο κι αν αυτό θεωρείται ασυγχώρητο λάθος από τους γνώστες του κρέατος. Προηγήθηκε ένα πλατό τυριών και μία σαλάτα με ρόκα, ενώ η ροή της συζήτησης διευκολύνθηκε από τέσσερα ποτήρια λευκό κρασί, δύο από τα οποία κέρασε ο γνωστός σε καλλιτεχνικούς και πολιτικούς κύκλους ιδιοκτήτης του Βεντήρη Roast House και του Agora, Θύμιος Κουτσούμπας. Λογαριασμός 91 ευρώ.

Οι σταθμοί του

1983
Γεννιέται στην Αθήνα.

2001
Αποφοίτηση από το Λεόντειο Λύκειο Πατησίων.

2005
Πτυχιούχος Πληροφορικής από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

2007
Master in Public Policy από το Χάρβαρντ.

2009
Master in Technology Policy από το ΜΙΤ.

2015
Διευθυντής Ερευνών της διαΝΕΟσις.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ