Ο Κώστας Υφαντής εξηγεί γιατί το λιβυκό πρόβλημα είναι πολύ δύσκολο να λυθεί και αναλύει τους λόγους για τους οποίους η Ελλάδα στήριξε τον Χαλίφα Χάφταρ.
Η επίθεση σε στρατιωτική βάση στη Λιβύη η οποία υποστηρίζεται κυρίως από τουρκικές ένοπλες δυνάμεις προκάλεσε αναταραχή σε μία έτσι και αλλιώς ταραγμένη χώρα. Ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κώστας Υφαντής επιχειρεί να ξεκαθαρίσει το τοπίο για λογαριασμό του News24/7 και προβλέπει ότι οι εντάσεις στη πάλαι ποτέ κραταιά Λιβύη θα συνεχιστούν για αρκετό καιρό ακόμα.
Εάν υποθέσουμε ότι οδηγός για τη λιβυκή σύγκρουση είναι οι προηγούμενες που έχουν λάβει χώρα στον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής, συμπεραίνουμε ότι οι μάχες θα κρατήσουν για ακόμη πολύ καιρό. Και αυτό θα συμβεί γιατί καμία πλευρά δεν πρόκειται να επικρατήσει ολοκληρωτικά, αυτό είναι εξαιρετικά αμφίβολο. Δεν έχουμε να κάνουμε έτσι και αλλιώς με τους τυπικούς τακτικούς στρατούς.
Ακόμα όμως και στην περίπτωση που ο ένας από τους δύο βασικούς αντιπάλους πάρει το πάνω χέρι, ο άλλος θα συνεχίσει να μάχεται. Επίσης, το γεγονός ότι στο ζήτημα της Λιβύης εμπλέκονται πλέον πολλοί εξωτερικοί παράγοντες όπως η Τουρκία, η Ρωσία και η Αίγυπτος καθιστά πολύ δύσκολη την επιχείρηση της όποιας διευθέτησης. Πρόκειται για ένα "παιχνίδι" με πολλούς παίκτες που διεξάγεται σ'ένα πολύ δύσκολο τερέν. Η Τουρκία στη Λιβύη μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις αλλά όχι μόνη της. Και αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι επεισόδια όπως αυτό της Κυριακής θα παρατηρηθούν και άλλα στο άμεσο μέλλον.
Γιατί μοιάζει τόσο δυσεπίλυτο το λιβυκό πρόβλημα;
Οι αναγνώστες μας πρέπει να έχουν κατά νου ότι η Λιβύη δεν μοιάζει με καμία άλλη αραβική χώρα. Θα εξηγήσω γιατί. Με το πέρασμα των δεκαετιών σ' όλες τις αραβικές χώρες δημιουργήθηκε μία ισχυρή εθνική συνείδηση. Η Λιβύη όμως παραμένει ακόμα ένα tribal state, ένα ιδιότυπο φεουδαρχικό καθεστώς με τοπικούς άρχοντες που στη συνέχεια μετατρέπονται σε πολέμαρχους.
Ποιος, όμως, ήταν αυτός που "χτύπησε" την Κυριακή;
Σε ότι αφορά την κυριακάτικη επίθεση, εικάζουμε ότι πρόκειται για ρωσικό δάχτυλο, αλλά η Ρωσία στην Λιβύη "εκπροσωπείται" από τους μισθοφόρους της Wagner. Δεν πρόκειται ποτέ να αναλάβει την ευθύνη, αυτό είναι σίγουρο. Αλλά ότι η Wagner υπάρχει στη Λιβύη και κάνει δουλειά για τη Ρωσία αποτελεί κοινό μυστικό. Ρωσικός στόχος βέβαια δεν είναι να συντριβεί ο Σάρατζ αλλά να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τα αντιμαχόμενα μέρη για να βρεθεί μία οριστική λύση. Αυτή δεν αποκλείεται να περιλαμβάνει την απομάκρυνση και του Σάρατζ και του Χάφταρ.
Η όλη σύγκρουση πάντως στη Λιβύη μου θυμίζει τις μάχες της ερήμου κατά τον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο. Ο Ρόμελ έφτανε μέχρι τις παρυφές της Αλεξάνδρειας αλλά οι σύμμαχοι, με τις αντεπιθέσεις τους, τον έσπρωχναν πάλι προς την Τρίπολη. Αυτό το εκκρεμμές συνεχίστηκε για περίπου δύο χρόνια.
Αυτό που δείχνει πάντως η κυριακάτικη επίθεση είναι ότι στο λιβυκό ζήτημα υπάρχουν παράγοντες που δεν θα συμβιβαστούν εύκολα με το ενδεχόμενο να μην εξελιχθούν τα πράγματα σύμφωνα με τα συμφέροντά τους.
H ελληνική διπλωματία που βρίσκεται σ' όλα αυτά; Επραξε σωστά με τη στήριξη του Χάφταρ;
Νομίζω ότι η χώρα έχει πράξει εν πολλοίς σωστά. Κατηγορήθηκε για την επένδυση στον Χάφταρ, μόνο που μετά τη γνωστοποίηση της υπογραφής του τουρκολιβυκού συμφώνου, η Ελλάδα θα έπρεπε να στείλει ένα μήνυμα. Και φέρνοντας εδώ τον Χάφταρ, το έστειλε. Η αντιπολίτευση φυσικά θα συνεχίσει να υπάρχει στη Λιβύη ακόμα και αν αποσυρθεί ο Χάφταρ. Η Ελλάδα αναγνωρίζει τη νόμιμη κυβέρνηση Σάρατζ αλλά δεν αναγνωρίζει το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Στείλαμε, επίσης, και ένα μήνυμα στη Λιβύη ότι επιθυμούμε τη διαπραγμάτευση αν φυσικά πάρει πίσω την υπογραφή της στο Σύμφωνο με την Τουρκία. Αυτό βέβαια στην παρούσα φάση είναι πολύ δύσκολο. Οσα πράττει η Ελλάδα όμως δεν είναι αμελητέα, το αντίθετο θα έλεγε κανείς.
Μήπως πρέπει να προσφύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο κατά της Λιβύης;
Να προσφύγουμε μονομερώς στο Διεθνές Δικαστήριο δεν νομίζω ότι θα είχε νόημα. Αυτό που πιστεύω είναι ότι πρέπει να υπάρξει εξέλιξη με την Αίγυπτο. Είτε συμφωνία για οριοθέτηση είτε συμφωνία για κοινή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο το οποίο θα επιλύσει το ζήτημα. Η κίνηση αυτή θα δημιουργήσει μία νομική διαφορά σύμφωνη με το πνεύμα του Δικαίου της Θάλασσας και θα φέρει σε δύσκολη θέση τόσο την Αγκυρα όσο και την Τρίπολη.
Το κλειδί σ' αυτό είναι να πειστεί η Αίγυπτος. Δεν ξερουμε σε ποιο επίπεδο έχουν φτάσει οι συζητήσεις μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου αλλά είναι ευτύχημα το ότι δεν υπάρχουν διαρροές. Καλό θα είναι να εξελιχθούν τα πράγματα όπως με την αντίστοιχη συμφωνία με την Ιταλία όταν και μάθαμε ότι έπεσαν οι υπογραφές χωρίς πριν να γνωρίζουμε κάτι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου