Ολόκληρη η ομιλία του Παύλου Γερουλάνου
Φίλες και φίλοι καλημέρα,
Όσοι πιστεύουν ότι ο κορονοϊός θα γίνει αιτία για την επιστροφή του σοσιαλισμού κάνουν λάθος.
Από την άλλη, εδώ και μερικά χρόνια, υπάρχουν κοινωνικές, παραγωγικές και οικονομικές τάσεις στο παγκόσμιο γίγνεσθαι αλλά και μέσα στην Ελληνική κοινωνία που δείχνουν έναν άλλο δρόμο στην πολιτική:
το τέλος της τυφλής επικράτησης των αγορών και την επιστροφή Ανθρωποκεντρικών ιδεολογιών.
Αλλά αυτές οι τάσεις δεν θα μετουσιωθούν σε πολιτικές προτάσεις χωρίς αγώνα.
Θέλει πολλή δουλειά για να πάμε από εδώ που είμαστε σήμερα εκεί που μπορούμε να φτάσουμε.
Ας τα πιάσουμε όμως αναλυτικά τα πράγματα:
Υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν σήμερα ότι η παρατεταμένη οικονομική κρίση θα οδηγήσει στην υποχώρηση του καπιταλισμού και στην αβίαστη επιστροφή του σοσιαλισμού.
Μεταξύ τους, ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και πρώην Πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Το πιστεύουν διότι οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να τυπώσουν χρήμα και να ξοδέψουν. Αυτό θα επιτρέψει τη στήριξη κοινωνικών υπηρεσιών που μέχρι πρόσφατα είχαν αφυδατωθεί από τις πολιτικές λιτότητας.
Η λογική αυτή όμως είναι ελλειμματική σε πολλαπλά επίπεδα.
Είναι, κατ’ αρχήν, ανόητο να περιμένει κανείς ότι ο Σοσιαλισμός θα επανέλθει από την μετάλλαξη της Συντήρησης.
Και είναι αδιανόητο να περιμένει κανείς να επανέλθει από την αποτυχία της.
Εξηγώ:
Εκτός από τον Σοσιαλισμό, πρόσβαση στον κρατικό κορβανά και διάθεση να ξοδέψει κρατικά κεφάλαια για να κινήσει την οικονομία έχει και ο Πατερναλιστικός ή Πελατειακός Καπιταλισμός.
Η Αμερική, για παράδειγμα, το κάνει εδώ και δεκαετίες. Μέσα από τις αμυντικές δαπάνες, την έρευνα σε θέματα πολέμου και ενέργειας και την επένδυση σε υποδομές, όταν η οικονομία σέρνεται το κράτος προσφέρει φθηνό κεφάλαιο στις υπάρχουσες επιχειρήσεις για να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας.
Το αποτέλεσμα είναι η τεράστια αύξηση των ανισοτήτων.
Ακόμα και αν είναι επιτυχής η βραχυχρόνια ανάκαμψη της οικονομίας, τέτοιες πολιτικές είναι κοινωνικά άδικες και άρα δεν μπορεί να θεωρηθούν Σοσιαλιστικές.
Δεύτερον, ο σοσιαλισμός, η σοσιαλδημοκρατία, ή πρόοδος ή όπως αλλιώς θέλετε πέστε το, δεν θα έρθει αβίαστα.
Και δεν μπορούμε να περιμένουμε να έρθει σαν «ώριμο φρούτο» από την κατάρρευση των αγορών και άρα την κατάρρευση της κοινωνίας.
Οι αυτοπροσδιοριζόμενοι, λοιπόν, σοσιαλιστές που σήμερα περιμένουν την επιστροφή του σοσιαλισμού είτε μέσα από την μετάλλαξη της Συντήρησης είτε από την κατάρρευση των αγορών δεν μπορεί να είναι σοσιαλιστές διότι είναι εξουσιολάγνοι και αντιπατριώτες.
Πρώτον, διότι επιτρέπουν στη Συντήρηση να κατασπαταλάει δημόσιο χρήμα και δεύτερον, διότι ελπίζουν να έρθουν στην εξουσία αφού έχει γίνει ζημιά στην κοινωνία.
Είμαι απαισιόδοξος; Καθόλου
Αλλά η αισιοδοξία μου δεν πηγάζει από την ωρίμανση του καπιταλισμού και την κοινωνική αναγνώριση των αποτυχιών του.
Πηγάζει από τάσεις που βλέπω σε παγκόσμιο επίπεδο, που αντανακλώνται σε ένα βαθμό και στην Ελληνική κοινωνία.
Τάση 1η
Η Απαίτηση για Δημοκρατία
Σήμερα, περισσότερο από τις τελευταίες δεκαετίες, η συμμετοχή στα κοινά ξαναγίνεται κοινωνική απαίτηση.
Δεν έρχεται πάντα σε μορφή κοινωνικών αναταραχών αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει τη δύναμη να φέρει ανατροπές.
Η κοινωνία των πολιτών έχει αποκτήσει δυναμική που είναι αξιοσημείωτη, έχει αποκτήσει εργαλεία επικοινωνίας που δεν είχε ποτέ και η αλληλεγγύη παραμένει βασική αξία που την οδηγεί.
Σε όλο τον κόσμο αλλά ειδικότερα στην Ελλάδα έχουμε ανάγκη από τέτοιες νέες συλλογικότητες που θα μπορέσουν να προκαλέσουν κοινωνικές μεταβολές. Για την ώρα, είναι ακόμα κατακερματισμένες και εξαρτώμενες από το κράτος.
Αλλά αυτό αλλάζει καθημερινά.
Τάση 2η
Η Αναγνώριση των Ανισοτήτων ως Επικίνδυνες για την Ελεύθερη Αγορά
Ευρωπαίοι και Αμερικανοί οικονομολόγοι αναγνωρίζουν πλέον ότι η παγκοσμιοποίηση χωρίς κανόνες δημιουργεί συνθήκες κατάρρευσης τοπικών οικονομιών.
Η Ελλάδα είναι παράδειγμα προς αποφυγήν.
Μετά τον πόλεμο οι σοσιαλιστές πέτυχαν να λειτουργήσει η ελεύθερη αγορά με κανόνες. Την δεκαετία του ’80 οι κανόνες αυτοί καταργήθηκαν με την απελευθέρωση του κεφαλαίου που επέβαλαν οι συντηρητικοί με την βοήθεια κεντροαριστερών κυβερνήσεων.
Ο ατομικός πλούτος επιβλήθηκε στην κοινωνική ευημερία.
Η Παγκοσμιοποίηση πήρε Συντηρητικά χαρακτηριστικά.
Και ο πλούτος σωρεύτηκε σε πολύ λίγα χέρια που ξέρουν να εκμεταλλεύονται ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους σε κάθε γωνιά του κόσμου.
Σήμερα λοιπόν, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, καταναλώνουμε προϊόντα που είτε καταστρέφουν το περιβάλλον, είτε παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα, είτε είναι επικίνδυνα για τον καταναλωτή.
Απλά δεν τα παράγουμε σε Ευρωπαϊκά εργοστάσια με Ευρωπαίους εργαζόμενους.
Η συσσώρευση του πλούτου γύρω από το κεφάλαιο και η στασιμότητα στην κινητικότητα στις τάξεις των εργαζομένων στην Ευρώπη δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα που, για την ώρα, αδρανοποιείται από τις δυνάμεις του λαϊκισμού.
Η απαίτηση όμως για δίκαιο και όχι ελεύθερο εμπόριο αρχίζει να έχει υποστηρικτές σε όλο το πολιτικό φάσμα και αυτό σημαίνει ότι τα μαθήματα του μεταπολεμικού σοσιαλισμού γίνονται και πάλι επίκαιρα.
Τάση 3η
Η Αποσυγκέντρωση της Παραγωγής
Το οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος των μεταφορών και η αύξηση των μισθών στην Ασία οδηγεί πολλές εταιρίες που παρήγαγαν εκεί να επιστρέφουν στις τοπικές οικονομίες.
Τα προϊόντα που αγοράζουμε θα είναι σε λίγο φτιαγμένα πιο κοντά μας,
Ίσως ακόμα και από εμάς.
Αυτό σημαίνει ότι νέες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν στις τοπικές κοινωνίες και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να τις προσελκύσουμε και να τις προστατέψουμε.
Αυτό σημαίνει κατάρτιση και διεκδίκηση. Και αυτό σημαίνει ένα νέο ρόλο για τα συνδικαλιστικά κινήματα.
Η Ελλάδα πρέπει να σκεφτεί σήμερα αν θέλει και με τι όρους να ζήσει μια, έστω και μερική, νέα βιομηχανοποίηση.
Πιστεύω πως πρέπει να βασιστεί στα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, που είναι το περιβάλλον και οι άνθρωποί της, και όχι στην απαξίωση της εργασίας.
Τάση 4η
Αυτοματοποίηση και Ελεύθερος Χρόνος
Η διαφορά μεταξύ Ελεύθερου Χρόνου και Ανεργίας είναι η αίσθηση της ασφάλειας.
Όταν δεν έχουμε δουλειά αλλά νιώθουμε ασφαλείς έχουμε ελεύθερο χρόνο.
Όταν δεν έχουμε δουλειά και νιώθουμε ανασφαλείς είμαστε άνεργοι.
Κάποιος πρέπει να μας βοηθήσει να διατηρήσουμε βασικές συνθήκες διαβίωσης.
Έτσι πήγαμε από το επταήμερο στο πενθήμερο.
Οι νέες τεχνολογίες παράγουν τεράστιες αλλαγές στις εργασιακές συνθήκες και βραχυπρόθεσμα μεγάλη ανεργία στα κράτη που δεν παράγουν αλλά αγοράζουν τεχνολογία.
Μια τέτοια χώρα είναι η Ελλάδα.
Οι τεχνολογίες όμως παράγουν και απίστευτο πλούτο. Η κατανομή του θα καθορίσει αν θα δημιουργήσει ανεργία ή ελεύθερο χρόνο.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Silicon Valley που ανησυχεί για την υπερσυγκέντρωση του πλούτου που δημιουργεί, ερευνά και πειραματίζεται με λύσεις όπως το Καθολικό Βασικό Εισόδημα.
Τάση 5η
Η Ενέργεια θα γίνει Κοινωνικό Αγαθό
Η σταδιακή υποχώρηση των ορυκτών καυσίμων και η παραγωγή της ενέργειας από ενεργειακές κοινότητες, σε τοπικές κοινωνίες με την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών θα φέρει τεράστιες αλλαγές στη γεωστρατηγική σημασία της κάθε χώρας και στον χαρακτήρα τοπικών οικονομιών.
Αν παίξουμε σωστά τα χαρτιά μας, η Ελλάδας μπορεί να γίνει παράδειγμα προς μίμηση.
Η διανομή της ενέργειας, τουλάχιστον αυτή που χρειαζόμαστε στην Ελληνική περιφέρεια, στα Ελληνικά νοικοκυριά και στις Ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν θα εξαρτάται ούτε από το κράτος, ούτε από τα ολιγοπώλια, ούτε από την γεωπολιτική θέση της χώρας μας.
Θα εξαρτάται από την διάθεση και δυνατότητά μας να επενδύσουμε στο μέλλον των παιδιών μας και σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε τοπικό και ατομικό επίπεδο.
Θα είναι η μεγαλύτερη επένδυση στην Εθνική Ανεξαρτησία και στην Κοινωνική Απελευθέρωση που έχουμε δει εδώ και δεκαετίες στην Ελληνική κοινωνία.
Τάση 6η
Ο Αγροδιατροφικός Τομέας θα Δημιουργήσει Νέο Πλούτο
Η ανάγκη για μαζική ποιοτική διατροφή αναδεικνύεται ως τάση στην παγκόσμια κοινωνία. Οι καταναλωτές πληρώνουν αδρά και οι παραγωγοί θα ισχυροποιηθούν.
Η τοποθέτηση και η διακίνηση αγροδιατροφικών προιόντων θα γίνουν βασικές προκλήσεις επιβίωσης της πρωτογενούς παραγωγής. Αυτό θα δημιουργήσει τάσεις συνεργασίας γύρω από την παραγωγή και θα καθορίσει ένα νέο ρόλο για τους συνεταιρισμούς και τις ομάδες παραγωγών.
Στην Ελλάδα είμαστε τυχεροί. Ήδη το λάδι, το γιαούρτι και το ψάρι είναι ταυτισμένα παγκοσμίως με την ποιότητα. Αναρωτηθείτε τι θα σημαίνει για το εισόδημα πολλών Ελλήνων αν προστεθούν σε αυτή τη λίστα άλλα πέντε Ελληνικά διατροφικά προϊόντα.
Είναι η ώρα να επενδύσουμε στην ύπαιθρο. Ειδικά σε αυτές τις συνθήκες, ο μικρός κλήρος δεν θα είναι πια το πρόβλημα της Ελληνικής αγροτικής οικονομίας. Μπορεί να γίνει βασικός άξονας ανάπτυξής της.
Τάση 7η
Το Κράτος ως Δημιουργός Αγορών
Ακόμα και τα πιο καπιταλιστικά κράτη, οι πιο φιλελεύθερες τοπικές οικονομίες αναγνωρίζουν τον ρόλο του κράτους στη δημιουργία αγορών.
Βασικός ρόλος των κυβερνήσεων και των κυβερνητών σε τοπικές κοινωνίες είναι να δημιουργήσουν συνθήκες και να «πουλήσουν» τις οικονομίες ως άξιες ανάπτυξης από τα ιδιωτικά κεφάλαια.
Για να το κάνουν αυτό ξοδεύουν δημόσιο χρήμα.
Το ερώτημα είναι που τα ξοδεύουν.
Θα δώσω μερικά παραδείγματα από τα διλήμματα που αντιμετωπίζει (ή θα έπρεπε να αντιμετωπίζει) η Ελληνική κυβέρνηση.
Θα επενδύσει μόνο εκεί που υπάρχει πλούτος σήμερα ή θα κοιτάξει και να δημιουργήσει πλούτο εκεί που υπάρχει προοπτική αλλά χρειάζεται μικρή ώθηση από το κράτος;
Για παράδειγμα, θα προσπαθήσει να στηρίξει τον τουρισμό ήλιου και θάλασσας στα νησιά που φέτος θα χτυπηθεί άσχημα ή τον τουρισμό περιπέτειας στην Ήπειρο και την Πελοπόννησο;
Θα στηρίξει τον ιστιοπλοϊκό τουρισμό στην Μύκονο ή τον ιατρικό τουρισμό στη Θράκη;
Η πρώτη επιλογή θα έχει άμεσα οικονομικά αποτελέσματα σε μια εποχή που τα χρειαζόμαστε.
Η δεύτερη θα δημιουργήσει μακροχρόνιο κοινωνικό και οικονομικό πλούτο στις πιο φτωχές περιοχές της Ευρώπης που πλήττονται περισσότερο από απανωτές οικονομικές κρίσεις.
Για μένα δεν υπάρχει δίλλημα. Όσο επείγον είναι το πρώτο τόσο κρίσιμο είναι το δεύτερο.
Δεν είναι λοιπόν το άνοιγμα του κρατικού κορβανά που σε κάνει Σοσιαλιστή.
Σοσιαλιστής γίνεσαι από τις επιλογές που θα στηρίξεις.
Ποιες τάσεις θα επιταχύνεις και ποιες αγορές θα δημιουργήσεις.
Και εδώ φτάνουμε στην ουσία του προβλήματος.
Όλες οι τάσεις που περιέγραψα πριν έχουν μια νέα συνθήκη:
Απαιτούν μία Συμφωνία Εμπιστοσύνης με μέτρο τον Άνθρωπο.
Εμπιστοσύνη μεταξύ μας και μεταξύ της εξουσίας και του πολίτη.
Διότι μόνο με εμπιστοσύνη μπορείς να δημιουργήσεις συλλογικότητες για να αδράξουν τις ευκαιρίες που προσφέρουν αυτές οι τάσεις.
Κανένας δεν μπορεί να το κάνει μόνος του.
Και με μέτρο τον Άνθρωπο, για να ξαναθυμηθούμε ποιους πρέπει να υπηρετούμε.
Όχι συντεχνίες, αλλά συλλογικότητες. Κοινότητες.
Όχι επιμέρους συμφέροντα, αλλά κοινούς στόχους.
Όχι προνόμια για κάποιους, αλλά τα δικαιώματα όλων.
Δυστυχώς, μετά από τόσα χρόνια κρίσης τα παλιά εργαλεία αναδιανομής πλούτου έχουν φθαρεί.
Ούτε οι κυβερνήσεις ούτε οι τράπεζες ούτε οι μεγαλοεπιχειρηματίες μπορούν να εμπνεύσουν εμπιστοσύνη για δίκαιη κατανομή πλούτου.
Ιστορικά οι μόνοι που έχουν πετύχει, σε ένα βαθμό, να οδηγήσουν σε αναδιανομή του πλούτου με κριτήρια είναι οι συλλογικότητες που λογοδοτούν (όταν λογοδοτούν) στον πολίτη.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να διορθώσουμε παλιά εργαλεία όπως τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, τα επιμελητήρια και τους συνεταιρισμούς.
Και να φτιάξουμε νέα όπως οι κοινότητες ενδιαφερομένων (stakeholder communities).
Ευρείες κοινότητες Ελλήνων που θα συναποφασίσουν το μέλλον των τοπικών τους κοινωνιών και οικονομιών. Ανθρώπων με διαφορετικές θεωρήσεις και οπτικές.
Δεν μπορείς, για παράδειγμα, να φτιάξεις ενεργειακές κοινότητες ακούγοντας μόνο αυτούς που θέλουν φθηνό ρεύμα, πρέπει να ακούσεις και αυτούς που ανησυχούν για την επιρροή στο περιβάλλον.
Αλλιώς οι λύσεις που θα δώσουμε δεν θα είναι ούτε δημοκρατικές ούτε διάφανες.
Ενσωματώνοντας εξαρχής κάθε ενδιαφερόμενο στην γέννηση και υιοθέτηση μίας ιδέας ή μίας προσπάθειας, εξασφαλίζεις την επιτυχία της.
Τις προάλλες ο Economist, ένα βαθύτατα συντηρητικό περιοδικό, υπογράμμισε αυτό που οι σοσιαλιστές οικονομολόγοι γνωρίζουν εδώ και χρόνια:
Η αύξηση των δαπανών των κρατών χωρίς δημοκρατία και διαφάνεια θα οδηγήσει σε διαφθορά και σε περαιτέρω αύξηση των ανισοτήτων.
Δηλαδή σε ισχυροποίηση των πρωταγωνιστών του Πατερναλιστικού ή Πελατειακού καπιταλισμού.
Σε αυτές τις συνθήκες, όχι μόνο δεν θα επανέλθει ο Σοσιαλισμός αλλά θα καταρρεύσει η κοινωνία.
Άρα και εσείς, ως νέοι σοσιαλιστές, έχετε να αντιμετωπίσετε ένα ερώτημα:
Θα περιμένετε την σταδιακή απαξίωση της Συντήρησης ή θα δράσετε για την επιστροφή του Σοσιαλισμού και των δικών του προτεραιοτήτων;
Είναι φυσικά ρητορικό. Αλλά και τόσο δύσκολο να απαντηθεί στην πράξη γιατί δεν υπάρχουν μαγικές και εύκολες συνταγές.
Μόνο αγώνας.
Όσο περιμένετε οι συνθήκες θα γίνονται πιο δυσοίωνες.
Τώρα είναι η ώρα να οργανωθείτε, να δράσετε και να ακουστείτε.
Δείτε εδώ το βίντεο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου