Η τρόικα είχε εκπλαγεί. Το σχέδιο για το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων προχωρούσε ταχύτατα, οι σχετικοί νόμοι κατετίθεντο και ψηφίζονταν στη Βουλή κανονικότατα, οι πολυπόθητες μεταρρυθμίσεις βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη. Λίγους μήνες μετά, όμως, αναρωτιούνταν: Γιατί ενώ οι προϋποθέσεις είχαν νομοθετηθεί, το πρόγραμμα δεν υλοποιείτο; Γιατί, όπως
αποδείχθηκε, για την εφαρμογή ενός νόμου στην Ελλάδα απαιτούνται κατά μέσον όρο 17 προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις. Εως ότου αυτά θεσπιστούν, ο νόμος παραμένει ανενεργός...
Είναι πολλοί οι παράγοντες που κρατούν τη χώρα πίσω. Το χάος της πολυνομίας είναι από τους κρισιμότερους «αόρατους» εχθρούς της ανάπτυξης. Η Ελλάδα είναι ίσως η χώρα με τους περισσότερους νόμους και ρυθμίσεις στον κόσμο, ένα πολυδαίδαλο νομικό σύστημα του οποίου την ισχύ κανείς δεν γνωρίζει και στα δίχτυα του οποίου «κολλάει» κάθε μεταρρυθμιστική απόπειρα.
Εχει βρεθεί ότι η Βουλή «γεννάει» ένα νομοθέτημα κάθε 55 ώρες. Τα τελευταία 30 χρόνια υπολογίζεται ότι έχουν ψηφιστεί περισσότεροι από 4.000 νόμοι και έχουν εκδοθεί πάνω από 110.000 υπουργικές αποφάσεις, ενώ μόνο την τελευταία 20ετία θεσπίστηκαν 2.178 νόμοι, 14.248 προεδρικά διατάγματα και 17.638 υπουργικές αποφάσεις, σύνολο 35.153 ρυθμίσεις. «Ο αριθμός αυτός συνιστά ακριβώς την παρέκκλιση που μας χωρίζει από τη στοιχειώδη οργάνωση», σημειώνει ο βουλευτής Λευτέρης Αυγενάκης, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει πολύμηνη έρευνα για το θέμα, στο πλαίσιο της συγγραφής του νέου του βιβλίου για τη Δημόσια Διοίκηση. Οπως ανακάλυψε, για το ασφαλιστικό ισχύουν πάνω από 1.100 διατάξεις, η πολεοδομική νομοθεσία αναπτύσσεται σε 130 τόμους ή 25.000 σελίδες, ενώ μόνο την τελευταία τριετία έχουν ψηφιστεί 20 φορολογικοί νόμοι (μόνο το 2013 εκδόθηκαν 695 φορολογικές εγκύκλιοι). Η φορολογική πολυνομία έχει ως αποτέλεσμα την αναποτελεσματικότητα του συστήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι το 2011 έγιναν στη χώρα μας μόλις 22.000 φορολογικοί έλεγχοι, τη στιγμή που στην Κύπρο πραγματοποιήθηκαν 30.000 έλεγχοι και στην Ιρλανδία, χώρα με μικρότερο πληθυσμό από την Ελλάδα, 558.000 έλεγχοι.
Υπολογίζεται ότι μόνο το 30% των νόμων τελικά υλοποιείται. Αυτό τουλάχιστον είχε προκύψει κατά το σχετικό έλεγχο του Γ. Παπανδρέου για την τύχη των νόμων που είχαν ψηφιστεί από την κυβέρνησή του. Εως τον Μάρτιο του 2011 είχαν ψηφιστεί συνολικά 70 νόμοι. Για την εφαρμογή τους απαιτούνταν περί τα 1.200 προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις (κατά μέσον όρο 17 για τον καθένα). Από αυτά είχαν εκδοθεί λιγότερα από 400, με αποτέλεσμα οι νόμοι να παραμένουν ανενεργοί. Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο παράδειγμα του πολυδιαφημισμένου νομοσχεδίου για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας στην έκδοση άδειας λειτουργίας νέας επιχείρησης. «Αδεια επιχείρησης με μια υπογραφή» έγραφαν οι τίτλοι, ωστόσο για την εφαρμογή αυτού του νόμου θα χρειαστούν δεκάδες άλλες υπογραφές και άγνωστος χρόνος.
Ακόμα και για τον προσδιορισμό των αρμοδιοτήτων της κυβέρνησης και των υπουργείων απαιτείται ένα ποτάμι από νόμους. «Ο γενικός κανόνας είναι ότι απαιτείται η έκδοση προεδρικού διατάγματος για την εισαγωγή μιας νέας αρμοδιότητας ή την υλοποίηση μιας νομοθετικής αλλαγής», εξηγεί ο κ. Αυγενάκης. Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ένας ανασχηματισμός ή υψηλού επιπέδου αναδιανομή αρμοδιοτήτων έως ότου τεθεί σε ισχύ η αντίστοιχη νομοθετική αλλαγή. Αλλά και καθημερινές αποφάσεις όπως ο αριθμός του προσωπικού ή η σύνθεση μιας μονάδας πρέπει να συμμορφώνονται με τις συγκεκριμένες διατάξεις του νόμου. Μόνο για το υπουργείο Οικονομικών, κατά την περίοδο 1996-2011 έχουν οριστεί ή τροποποιηθεί με νόμο 537 αρμοδιότητες, 1.449 με προεδρικά διατάγματα και 284 υπουργικές αποφάσεις. Για το σύνολο της κεντρικής κυβέρνησης τα αντίστοιχα μεγέθη είναι: 2.890 αλλαγές αρμοδιοτήτων με νόμο, 11.018 με προεδρικά διατάγματα και 3.191 με υπουργικές αποφάσεις, δηλαδή κατά μέσον όρο 1.140 τροποποιήσεις κυβερνητικών αρμοδιοτήτων τον χρόνο.
Το κόστος της γραφειοκρατίας υπολογίζεται στο 6,5% του ΑΕΠ. Με μια μείωση της γραφειοκρατίας κατά 25% η εθνική οικονομία θα είχε όφελος 5 δισ. ευρώ.
Απλούστευση και κατάργηση νόμων
«Ενα από τα πράγματα που διαπίστωσα “σκαλίζοντας” τη δημόσια διοίκηση στο πλαίσιο και του κοινοβουλευτικού ελέγχου και συγκέντρωσης υλικού για τη συγγραφή του νέου μου ebook είναι ότι πέρα από τις όποιες αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν και γίνονται για τη λειτουργία του κράτους, πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστεί και η πολυνομία», αναφέρει στην «Κ» ο βουλευτής της Ν.Δ. κ. Λευτέρης Αυγενάκης. «Οι νόμοι είναι τόσο πολλοί, που για παράδειγμα υπάλληλοι ευρισκόμενοι στην ίδια θέση με τις ίδιες αρμοδιότητες εφαρμόζουν τη νομοθεσία κατά το δοκούν ή ξεθάβουν ένα βασιλικό ή προεδρικό διάταγμα που τυγχάνει να βρίσκεται σε ισχύ, τινάζοντας φερ’ ειπείν στον αέρα την πολεοδόμηση μιας περιοχής».
Οπως τονίζει, η πολυνομία και η κακονομία τροφοδοτούν τη γραφειοκρατία. «Οι πολύπλοκες διατάξεις είναι δυνάμει εστία διαφθοράς. Είναι προφανές ότι η Ελλάδα χρειάζεται επειγόντως αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας του νομικού συστήματος και κυρίως απλούστευση. Χρειάζεται στο πλαίσιο της απλούστευσης η κατάργηση όλων των παλαιών νόμων μέχρι μια χρονολογία, επαναδιατύπωσή τους. Για να αποφευχθεί στο μέλλον μια αντίστοιχη κατάσταση, θα συνέβαλλε ένα πλαφόν στην έκταση των νομοθετημάτων που ψηφίζουμε στη Βουλή. Πρόκειται βέβαια για ένα δύσκολο έργο, το οποίο καθίσταται ακόμη πιο δύσκολο καθώς οποιαδήποτε παρέμβαση στο εσωτερικό της λειτουργίας του κράτους πρέπει να γίνει σε ένα κλίμα λήψης έκτακτων μέτρων παράλληλα με την εφαρμογή μακροχρόνιων μεταρρυθμίσεων. Το σίγουρο είναι ότι εδώ που βρισκόμαστε, δεν πρέπει να χάσουμε ούτε μια μέρα».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου