Tου Λευτέρη Μ. Καρχιμάκη - Μπορεί να είναι ένοχος ο Καπιταλισμός ;

Tου Λευτέρη Μ. Καρχιμάκη,
Πρόσφατα μιλώντας με έναν φίλο, συνάντησα την ενδιαφέρουσα άποψη ότι τελικά αν και το καπιταλιστικό σύστημα κυριαρχεί στην δύση και παρ' όλες τις επαναλαμβανόμενες πάσης φύσεως κρίσεις στην σύγχρονη ιστορία,ο ίδιος ο καπιταλισμός δεν φέρει καμία ευθύνη. Προβληματίστηκα και προσπάθησα να ανακαλύψω τις ομολογουμένως βαθιές ρίζες αυτής της άποψης


Ο καπιταλισμός έχει ριζώσει στον δυτικό κόσμο ήδη από τον 19ο αιώνα ενώ άτυπα είχε κάνει την εμφάνιση του από τον 18ο. Αυτή η μακροχρόνια κυριαρχία, ίσως τελικά να είναι και η αιτία για το γεγονός ότι οι αντιδράσεις απέναντι στις αλλεπάλληλες κρίσεις και τα "αμαρτήματα" του νεοφιλελευθερισμού είναι δυσανάλογα μικρές  σε σχέση με το μέγεθος της εκάστοτε καταστροφής.


Ο καπιταλισμός δηλαδή θεωρείται πλέον ένα φυσικό φαινόμενο απρόσωπο και ανεύθυνο. Πιο συγκεκριμένα ο άτεγκτος νεοφιλελευθερισμός για τον μέσον άνθρωπο είναι ότι το νερό για το ψάρι, το μόνο περιβάλλον στο οποίο μπορεί να επιβιώσει και ευδοκιμήσει. Ως εκ τούτου ο καπιταλισμός θεωρείται και άμοιρος ευθυνών για τις όποιες πολιτικές-οικονομικές παρενέργειες. Είναι δυνατόν ένας σεισμός να είναι υπεύθυνος για τα θύματα της καταστροφής; Μπορεί να καθίσει στο ειδώλιο του κατηγορουμένου και να δικαστεί ; Όχι !

Ταυτόχρονα, είναι εύκολο να βρούμε τους πιθανούς ιθύνοντες για τα εγκλήματα του κομμουνισμού : δύο γενειοφόροι, ένας με υπογένειο, ένας που φορούσε γυαλιά, ένας με παχύ μουστάκι, ένας που διέσχισε κολυμπώντας τον ποταμό Γιανγκτσε-Τσανγκ-Τσανγκ, ένας που καπνίζει πούρα κλπ... Είναι εύκολο να μισήσεις πρόσωπα, συμβολίζουν και εκπροσωπούν κάτι. Μπορεί κανείς όμως να μισήσει έναν δείκτη (πχ dow jones); Ας προσπαθήσει...

Επομένως, πώς μπορεί να είναι ένοχος ο καπιταλισμός; Τα εγκλήματα προϋποθέτουν εγκληματίες, που στην περίπτωση του καπιταλισμού είναι δύσκολο να βρεθούν και για έναν επιπλέον λόγο. Ο καπιταλισμός ,σε αντίθεση με κάθε άλλη πολιτική θεωρία, δεν ασχολείται με τον άνθρωπο, ασχολείται αποκλειστικά με την οικονομία. Όσα δεινά προκαλεί θεωρούνται απλές παρενέργειες ! Ποιος λοιπόν θα αποτελούσε τον κατήγορο στην δίκη του ;

Τις απαντήσεις στα ερωτήματα δεν τις έχω με σιγουριά, αλλά νομίζω,
πως υπάρχουν. Γιατί ο καπιταλισμός δεν είναι φύσει ύπαρξη ,αλλά ανθρώπινη επίνοια και όπως για κάθε άλλο ανθρώπινο δημιούργημα την ευθύνη έχουν εκείνοι που το χρησιμοποίησαν και επέλεξαν την κατάχρηση έναντι της χρήσης. Γιατί οι δείκτες και οι αγορές δεν είναι τα απρόσωπα ανεξέλεγκτα όντα τα οποία ορθώνουν και καταβαραθρώνουν οικονομίες κατά βούληση.

Πρόκειται ωστόσο, για ένα σύνολο διαπλεκόμενων ανθρώπινων εξουσιών. Πρόκειται αρχικά για μια ασύδοτη, άλλοτε εμφανή και άλλοτε αφανή οικονομική ελίτ αλλά κυρίως για ένα φοβισμένο πολιτικό σύστημα που βολεμένο στην φιλελεύθερη ρουτίνα έχει ξεχάσει να συγκρούεται,να επαναστατεί, να καινοτομεί. Έχει εν τέλει ξεχάσει να αλλάζει το σύστημα ή να θέτει νέους κανόνες και όρια όταν αυτό φαντάζει προβληματικό

Όσο για το κατηγορητήριο, αδιέξοδα δεν υπάρχουν. Οι ενάγοντες στο δικαστήριο της ιστορίας θα είναι οι λαοί. Οι ζωντανοί που σήμερα υποδουλώνονται μέσω της τοκογλυφίας, της βίας και της προπαγάνδας στην νέα υπερπολιτική οικονομική ολιγαρχία.  Κυρίως όμως θα είναι η νεκροί που απαίτησε ο μύλος του καπιταλισμού για να γυρίσει. Πρώτοι οι ντόπιοι της αμερικανικής ηπείρου που άφησαν την τελευταία τους πνοή στις φυτείες καφέ και ζαχαρότευτλου των Ευρωπαίων αποίκων, οι εγχρώμου που άδειασαν την Αφρική για να πεθάνουν ως δούλοι στην απέναντι πλευρά του ατλαντικού και φυσικά οι άμαχοι των καπιταλΗστικών "σταυροφοριών δημοκρατίας"...

Σε εμένα οι απαντήσεις φαντάζουν προφανείς, ο καπιταλισμός φέρει ευθύνες και ο τρίτος δρόμος του περιορισμού των αγορών είναι αναγκαίος, για να κάνουμε το επόμενο βήμα τόσο κοινωνικά όσο και οικονομικά... Από την άλλη βέβαια όλα αυτά ίσως και να αποτελούν το παραλήρημα ενός νέου που αρνήται να δεχθεί μίαν όχι και τόσο ιδανική πραγματικότητα. Δεν ξέρω....   Tου Λευτέρη Μ. Καρχιμάκη,