Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζει τη μεταβατική αβεβαιότητα μιας νέας εποχής και, με αφορμή το Brexit, είναι, πλέον, υποχρεωμένη να κάνει απολογισμό πορείας, να ξαναδεί τη μεγάλη εικόνα και να προετοιμάσει μεγάλες αναθεωρήσεις. Με άλλα λόγια, αναζητά νέο ρόλο και νέο
αφήγημα.
Η Ευρώπη, είτε ως σχέδιο ειρήνης για τους ευρωπαϊκούς λαούς στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, είτε ως δυτική ασπίδα απέναντι στον σοβιετισμό της ψυχροπολεμικής περιόδου, είτε ως πρότυπο κοινωνικού κράτους και ευημερίας κατά την ίδια περίοδο, ανήκει, πλέον, στο παρελθόν.
Σήμερα, ανεξάρτητα από το τι λέει και τι θέλει ο καθένας, η μεγάλη πλανητική εικόνα χαρακτηρίζεται από έναν διαρκώς αυξανόμενο τριπολικό ανταγωνισμό δυνάμεων, μεταξύ ΗΠΑ - Ε.Ε. - BRICS. Στα πλαίσια αυτού του νέου διηπειρωτικού πολιτικού και οικονομικού ανταγωνισμού, καλείται η Ευρώπη να αναβαθμίσει την πολιτική και οικονομική της υπόσταση, σε μια ιδιαίτερα πολύπλοκη όσο και επικίνδυνη εποχή.
Πολύπλοκη, διότι η παγκόσμια οικονομία παραμένει σε παρατεταμένη κρίση.
Επικίνδυνη, διότι οι κίνδυνοι μιας παγκόσμιας σύρραξης ολοένα και μεγαλώνουν εξαιτίας και της οικονομικής στασιμότητας.
Η Ευρώπη, λοιπόν, χρειάζεται ένα αναθεωρητικό και επικαιροποιημένο αφήγημα για τους λαούς της, αλλά και για την οικουμένη. Μπορεί να οργανώσει τον νέο ειρηνευτικό της ρόλο, όχι μόνο στα πλαίσια των δικών της λαών, αλλά στα παγκόσμια πλαίσια όπως αυτά σήμερα ορίζονται από τους κινδύνους, αλλά και τους τυχοδιωκτισμούς των ανταγωνιστών της.
Μπορεί ν’ αναβαθμίσει τον πολιτικό της ρόλο προχωρώντας με τόλμη στην ταχύτερη ολοκλήρωση αντιπροσωπευτικών θεσμών και εξουσιών.
Είναι απολύτως υποχρεωμένη να οργανώσει την παραγωγικότητά της με κριτήριο την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα. Χρειάζεται να ξαναδεί αντιπαρασιτικές μεταρρυθμίσεις που ευνοούν τους πολλούς, κυρίως, όμως, να δει την ήπειρο ως ενιαία, ξεπερνώντας μονομέρειες και διχασμούς του τύπου η «Ευρώπη των τραπεζών» ή η «Ευρώπη των λαών». Διχασμούς που υπερβαίνουν τα παρωχημένα και αφελή σχήματα της κεντροαριστεράς για αντιλιτότητα και τα σωστά, αλλά ατελή επιχειρήματα της κεντροδεξιάς περί επικράτησης του λαϊκισμού.
Οι λόγοι της γρήγορης μετατροπής του ευρωσκεπτικισμού σε ευρωαρνητισμό είναι βαθύτεροι από εκείνους που, μεμονωμένα και αποσπασματικά, προβάλλονται -δηλαδη οι οικονομικοί, το προσφυγικό ή η ανάγκη επιστροφής στα εθνικά σύνορα.
Τα οξυμμένα προβλήματα ασφαλώς παίζουν το αρνητικό τους ρόλο. Η βασική, όμως, έλλειψη που καθιστά πλέον το ευρωπαϊκό εγχείρημα επίφοβο, είναι η απουσία ενός ενιαίου και συνεκτικού αφηγήματος που θα καθιστά την Ευρώπη ολική και ενσυνείδητη επιλογή και ιδιοκτησία του κάθε μέλους της. Δυστυχώς μέχρι σήμερα –και αυτό ομολογείται απροκάλυπτα– η Ευρώπη κατανοείται ως πεδίο εθνικής συνδικαλιστικής διεκδίκησης και μάλιστα μόνο των παροχών της.
Αυτό ήταν το αναγκαίο τίμημα της σταδιακής και από τα κάτω οικοδόμησης, μέσω εθνικών διαπραγματεύσεων με το κάθε νέο μέλος ή ομάδα κρατών. Και σαφώς υπήρξε λειτουργικό –σε συγκυρίες, όμως, σταθεροποιημένες γεωπολιτικά και οικονομικά.
Τώρα που οι καιροί άλλαξαν, η Ένωση πρέπει να σταθεί και να ξανασκεφτεί συνολικά το υπόδειγμα της. Να διατυπώσει νέο ηπειρωτικό αφήγημα στα πλαίσια της οικουμένης. Να ζητήσει από τους ευρωπαϊκούς λαούς να κρίνουν και να συγκρίνουν το δικό τους υπόδειγμα σε σχέση με οτιδήποτε άλλο υπάρχει στον πλανήτη. Να επιλέξουν οι Ευρωπαίοι πολίτες αν θέλουν να συμμετάσχουν σε συμφωνημένους δρόμους για την υπεράσπιση της ειρήνης, την ανασυγκρότηση της δημοκρατίας, της παραγωγής και της δικαιοσύνης μέσα στο κοινό τους σπίτι ή αν θέλουν να γυρίσουν στο καταστροφικό καθεστώς ο καθένας μόνος του και όλοι εναντίον όλων. Κορυφαία και συστηματική επιδίωξη πρέπει να είναι το νέο αφήγημα να γίνει οργανικό κτήμα των λαών και των κοινωνιών της Ένωσης.
Είναι ώρα οι ηγεσίες και οι ελίτ να εγκαταλείψουν την αμυντική υπεράσπιση του φιλοευρωπαϊσμού τους και να οργανώσουν την πνευματική και μαζική προβολή του οράματος ως παγκόσμιου συγκριτικού πλεονεκτήματος τρόπου ζωής, ειρήνης και δημοκρατίας. Αυτό σημαίνει ιδεολογικό αγώνα για την επεξεργασία και επανηγεμόνευση του νέου αφηγήματος, που πρέπει να είναι συνολικό και αληθινό –δηλαδή να περιγράφει τις κατακτήσεις, αλλά και δυσκολίες του. Να είναι επικαιροποιημένο ως προς τις αξίες του. Και, κυρίως, να είναι συγκρίσιμο με τον τρόπο ζωής στις άλλες ηπείρους, περιγράφοντας τα αδιέξοδα και τους κινδύνους του απομονωτισμού.
Ταυτόχρονα, απαιτείται ευρωπαϊκός πολιτικός λόγος, ειλικρινής και με ψυχή –όχι ψυχρός και τεχνοκρατικός επικοινωνισμός. Είναι, πλέον, απολύτως βέβαιο ότι η οικονομία δεν θα ανορθωθεί εύκολα, αλλά με κόπο και σχέδιο στα πλαίσια του αδυσώπητου παγκόσμιου ανταγωνισμού. Αυτός είναι, όμως, ο ζωτικός όρος της επιβίωσης των ίδιων των λαών της ένωσης: η ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής παραγωγής και ανταγωνιστικότητας. Ο άλλος δρόμος είναι η Βενεζουέλα.
Είναι, επίσης, βέβαιο ότι οι εθνικές παρασιτικές οικονομίες, αλλά ακόμα και οι μεμονωμένες παραγωγικές, δεν έχουν καμμία τύχη, όπως ψευδώς προπαγανδίζουν οι απομονωτιστές.
Το προσφυγικό δεν έχει μαγικές λύσεις, ούτε αποφεύγεται με τις κλειστοφοβικές πρακτικές. Η μόνη βιώσιμη λύση είναι η ευρωπαϊκή ενωτική και συντονισμένη αντιμετώπιση, μέσα από την αποδοχή και τον καταμερισμό των ευθυνών.
Τέλος, μετά το Brexit, επιβεβαιώθηκε ότι η Δημοκρατία, σε πολύπλοκες και σύνθετες καταστάσεις, δεν ενισχύεται με τον μανιχαϊσμό των δημοψηφισμάτων, αλλά προϋποθέτει την ώριμη και επεξεργασμένη προσέγγιση των προβλημάτων.
Τα ευρωπαϊκά κράτη - μέλη είναι, πλέον, υποχρεωμένα να σταθμίσουν όχι μόνο εθνικά δικαιώματα, αλλά κυρίως ευρωπαϊκά καθήκοντα και δεσμεύσεις και να τοποθετηθούν όχι εκτονωτικά, αλλά αντιπροσωπευτικά μέσα από βαθιά περισυλλογή και σκέψη.
Είναι κρίσιμο να κατανοηθεί από τους ευρωπαϊκούς λαούς ότι η τωρινή ευρωπαϊκή δυσκολία είναι θεμελιακή κατάκτηση για ένα καλύτερο αύριο απέναντι σε κάθε ψευτοπατριωτικά στρεψόδικη, υποβολιμαία καθοδηγούμενη και λαϊκιστικά αγανακτισμένη επιλογή του μετευρωπαϊκού χάους.
Είναι επίσης κρίσιμο να κατανοηθεί από τις ευρωπαϊκές ελίτ και ηγεσίες ότι αν δεν ξεκινήσει από τώρα η συνειδητή διαμόρφωση νέας ευρωπαϊκής ταυτότητας, το εγχείρημα μπαίνει σε κίνδυνο. Είναι ακριβώς η στιγμή να δοθεί στρατηγική ώθηση στην ευρωπαϊκή ενοποίηση.
liberal.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου