Μιχάλης Καρχιμάκης*: Η αυτονομία της πολιτικής επίκαιρο και επιτακτικό ζητούμενο

Η σκληρή και πολλές φορές ακραία κριτική που ασκείται σήμερα στο Πολιτικό Σύστημα, στους κομματικούς θεσμούς, σε πρόσωπα φορείς της εξουσίας, αλλά και σε ολόκληρο σχεδόν το φάσμα των αντιπροσωπευτικών θεσμών, θέτει ένα βασικό ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να απαντήσουμε:

Είναι άραγε η Πολιτική – και οι θεσμοί της - ικανή να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ιστορικές απαιτήσεις ή μήπως διαμορφώνονται συνθήκες που ωθούν την Πολιτική στο περιθώριο;

Τα φαινόμενα που διαμορφώνονται την τελευταία περίοδο σε ολόκληρο το Δυτικό-Ευρωπαϊκό χώρο, αποκαλύπτουν το ευρύτερο περιεχόμενο της πολύπλευρης κρίσης:

Πολιτικά συστήματα διαλύονται, κόμματα, με ιστορικές διαδρομές δεκαετιών, εξαφανίζονται από το προσκήνιο.

Κοινωνικά στρώματα μένουν χωρίς πολιτική εκπροσώπηση και συστοιχούνται πίσω από ετερόκλητους και ευκαιριακού χαρακτήρα κομματικούς σχηματισμούς.

Από την άλλη πλευρά, η φθορά πολιτικών προσώπων από οικονομικούς παράγοντες έχει καταφέρει ένα καίριο πλήγμα στην αξιοπιστία της Πολιτικής.

Πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση του κυρίαρχου ρόλου της πολιτικής
Πρόκειται συνεπώς, για μία κρίσιμη εξέλιξη που φέρει την ίδια την Πολιτική Εξουσία και τους θεσμούς της στη δίνη ριζικών αλλαγών και ανακατατάξεων που επιβάλλουν στο παραδοσιακό σύστημα της Πολιτικής Δημοκρατίας και των αντιπροσωπευτικών θεσμών, να επανεξετάσει τον ιστορικό του ρόλο και να αναλάβει σήμερα αποφασιστικές πρωτοβουλίες για την αποκατάσταση του κυρίαρχου ρόλου της Πολιτικής, της γνήσιας Πολιτικής Δημοκρατίας, στην εποχή που ανοίγεται μπροστά μας.

Σήμερα η Πολιτική εξουσία κινείται σε ένα νέο πολύπλοκο περιβάλλον.
Η επικράτηση των μηχανισμών της αγοράς σε παγκόσμια κλίμακα, οδηγεί τις χώρες και τα έθνη σε ένα καθορισμένο πια ρόλο στον παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας, δηλαδή αυτόματα σε μία νέα βαθμίδα πολιτικής κυριαρχίας ή υποτέλειας.

Παράλληλα οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις διαλύουν τις παραδοσιακές παραγωγικές δομές, διαμορφώνουν νέες σχέσεις μεταξύ ατόμου-εργασίας και αποσυνθέτουν την ενότητα της κοινωνίας και σε επίπεδο παραγωγικής διαδικασίας και σε επίπεδο συλλογικής έκφρασης.

Οι νέες αυτές εξελίξεις συνδέονται –και συνδυάζονται-με το σημαντικό και μερικές φορές κυρίαρχο ρόλο που διαδραματίζουν σήμερα τα Μ.Μ.Ε στο σύγχρονο κόσμο.

Όταν οικονομικά συμφέροντα που βρίσκονται πίσω από τα ΜΜΕ, επιδιώκουν να διεισδύσουν στο πεδίο της Πολιτικής –Εκτελεστικής Εξουσίας, να προωθήσουν τους στόχους τους, να επιβάλουν κοινωνικά και καταναλωτικά πρότυπα, τότε όλες αυτές οι διαδικασίες περικλείουν τον κίνδυνο να οδηγήσουν σταδιακά την πολιτική εξουσία στο περιθώριο, ώστε αυτή να περιοριστεί σε ένα ρόλο τρέχουσας διαχείρισης.

Επιχειρείται δηλαδή συστηματικά η ανακατανομή του συστήματος των δημοκρατικών εξουσιών και της αντιπροσωπευτικής βούλησης των κοινωνιών με βάση ένα νέο παγκόσμιο δόγμα:


Η Οικονομία αποφασίζει.


Η Πολιτική εκτελεί.


Η Κοινωνία υποτάσσεται.


Η Πολιτική Οικονομία διεκδικεί τη θέση της Πολιτικής Δημοκρατίας.


Η υποχώρηση της σοσιαλιστικής προοπτικής αποτελεί έναν επιπλέον παράγοντα συνολικής αμφισβήτησης της πολιτικής

Ασφαλώς η πολιτική εξουσία, οι φορείς της, τα πρόσωπα που την εκφράζουν, έχουν τις δικές τους σοβαρές ευθύνες. Κάποιοι αρκούνται να παρακολουθούν τις εξελίξεις, κάποιοι άλλοι ενσωματώνονται στη «λογική» του «δόγματος» χάρη της κατοχής ή της διεκδίκησης της εξουσίας. Κάποιοι τρίτοι «θέλουν μα δεν μπορούν…..».

Η αποτυχία της τυπικής Σοσιαλδημοκρατίας στη Δύση και η υποχώρηση της σοσιαλιστικής προοπτικής από την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού και των συντηρητικών απόψεων στην πολιτική και στην ιδεολογία, αποτελούν επιπλέον παράγοντες στη συνολική αμφισβήτηση της πολιτικής.

Κι όμως είναι τώρα η ιστορική στιγμή, όπου η Πολιτική, οι φορείς της, οι εκφραστές της, τα προοδευτικά αριστερά κόμματα, οι σύγχρονες κοινωνίες καλούνται να δώσουν μία κατηγορηματική απάντηση και να καθορίσουν μία αδιαπραγμάτευτη θέση. Ότι δηλαδή:

Μετά την Πολιτική Δημοκρατία δεν υπάρχει τίποτα άλλο, παρά μία ουσιαστικότερη Πολιτική Δημοκρατία, με κοινωνική προοπτική.

Οι μετα-πολιτικές και μετα-κοινοβουλευτικές λογικές, που οδηγούν στο περιθώριο τις πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές κατακτήσεις των ιστορικών κοινωνιών, δεν έχουν θέση στη σύγχρονη δημοκρατική πολιτεία.

Οι δημοκρατικές και οι σοσιαλιστικές δυνάμεις έχουν χρέος όχι μόνο να δώσουν ολοκληρωμένη απάντηση για τις βαθύτατες προσαρμογές που απαιτούνται στις διεθνείς πολιτικές και οικονομικές σχέσεις και σε κάθε χώρα χωριστά, αλλά και να υπερασπιστούν ιδέες και αρχές που αυτή την περίοδο έχουν μπει σε έντονη αμφισβήτηση.

Χρέος μας είναι να υπερασπιστούμε την πολιτική ως την αυθεντική εγγύηση υπηρέτησης των αξιών και των αναγκών του ανθρώπου

Πρώτο χρέος είναι να υπερασπιστούμε την Πολιτική ως την πλέον αυθεντική εγγύηση υπηρέτησης των ανθρώπινων αξιών, των αναγκών της ζωής κάθε ανθρώπου, των συλλογικών και ατομικών ελευθεριών.

Είναι επιτακτική ανάγκη να πείσουμε ότι είναι το θεμέλιο της Δημοκρατίας και η ουσία της κοινωνικής οργάνωσης, συμμετοχής και πάλης.

Για να επαναβεβαιώσουμε όμως εμείς την αναγκαιότητα και την αυθεντική της σχέση με τους πολίτες, προϋπόθεση είναι να προσδιορίσουμε τους στόχους που επιδιώκει, να της δώσουμε νέο περιεχόμενο, νέα γλώσσα.

Είναι επιτακτική ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε ότι η πολιτική:


Ταυτίζεται με την αλήθεια και τη διαφάνεια

Είναι προσκήνιο και όχι παρασκήνιο και συναλλαγή. Παράγεται από τα πολιτικά κόμματα και τους πολιτικούς και πρέπει να βρίσκεται στην καθημερινή κρίση των πολιτών.

Η αναξιοπιστία είναι ο χειρότερος εχθρός της.

Θεμελιώνεται πάνω σε ανθρώπινες αξίες και κοινωνικά οράματα.

Η προώθηση και υλοποίησή τους απαιτεί γνήσια λαϊκή και κοινωνική συμμετοχή και επιστημονική τεκμηρίωση.

Συνδέεται με τη λειτουργία και τη συνεχή αναβάθμιση των δημοκρατικών θεσμών.

Παράγεται και ταυτίζεται με τα πολιτικά κόμματα και τα πολιτικά πρόσωπα που οφείλουν να την υπηρετούν με ιδιαίτερα ξεχωριστό τρόπο

Το «ύφος» και το «ήθος» άσκησης της πολιτικής εξουσίας γίνεται στις μέρες μας κυρίαρχο στοιχείο για την υπεράσπισή της.

Απαιτεί ουσιαστική επίλυση των προβλημάτων που απασχολούν τη χώρα και τους πολίτες της.

Η πολιτική είναι λύσεις και απαντήσεις που οριοθετούν νέες κοινωνικές προοπτικές και όχι μόνο διαπιστώσεις και γνώμες.

Ιστορική και ανεξάντλητη πηγή δυναμικής και θεμέλιο νομιμοποίησης της Πολιτικής είναι η ίδια η κοινωνία με τις αντιθέσεις της, τις βουλήσεις της, τα οράματά της.

Αυτή την πηγή πρέπει σήμερα να αξιοποιήσει η Πολιτική Εξουσία.

Να προχωρήσει στη θεσμική ανασυγκρότηση του Πολιτικού Συστήματος, ώστε να ενδυναμωθεί η αυτοτέλεια και η ανεξαρτησία των φορέων προώθησης της πολιτικής, να ενισχυθούν οι θεσμοί διαφάνειας και ελέγχου των αποφάσεων της Εκτελεστικής Εξουσίας από την κοινωνία και τους φορείς της.

Συμπέρασμα: Η αυτονομία της πολιτικής παραμένει επίκαιρο και επιτακτικό ζητούμενο

Είναι η ώρα να αναζητήσουμε τι είναι αυτό που έχουν ανάγκη οι πολίτες.
Και αυτό είναι το ασυνήθιστο, το απρόσμενο, το συγκρουσιακό αλλά και ουσιώδες που ουδέποτε θα πίστευαν ή πιστεύουν και αναμένουν ότι η πολιτική μπορεί να κατακτήσει και να υλοποιήσει, αλλά όμως τελικά το κάνει πράξη ανατρέποντας την παγιωμένη αντίληψη περί αναποτελεσματικότητας και διαφθοράς της.

Αν λοιπόν η αυτονομία της πολιτικής είναι ο πρώτος όρος αναγέννησής της απέναντι σε κάθε είδους συμφέροντα που επιχειρούν να κυριαρχήσουν στην πολιτική και την κοινωνία, ο δεύτερος είναι το όραμα, η έμπνευση και το συναίσθημα που ζητά πάντα η κοινωνία για να κινητοποιείται σε μια εθνική συλλογική προσπάθεια με συγκεκριμένους στόχους και προοπτικές.

Μιχάλης Καρχιμάκης: Π. Υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης -π.Γραμματέας του 

ΠΑΣΟΚ, μέλος της Κ.Π.Ε ΠΑΣΟΚ Κίνημα Αλλαγής.
Β’ Περιφέρεια Αθήνας-Δυτικός Τομέας. (Αγία Βαρβάρα, Χαϊδάρι, Αιγάλεω, Περιστέρι, Άγιοι Ανάργυροι-Καματερό Ίλιον, Πετρούπολη).