Στην κρίση του ευρώ, ειδικοί και πολιτικοί παραγνωρίζουν έναν παράγοντα: τον Θεό, τη θρησκεία, τον λουθηρανικό προτεσταντισμό. Κόρη ενός πάστορα, η Αγγελα Μέρκελ διαπνέεται από την έννοια της αμαρτίας. Το ίδιο και πολλοί συμπατριώτες της. Και αυτό έχει συνέπειες στην αναζήτηση λύσεων για τη σωτηρία της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης. Ορθώς το Βερολίνο δεν θέλει η ευρωζώνη να αποτελεί πλέον ένα μηχανισμό παραγωγής χρέους, όπως συνέβαινε τα δέκα τελευταία χρόνια.
Δεν είναι δυνατόν οι πλούσιοι (δηλαδή η βόρεια Ευρώπη) να συνεχίσουν να εγγυώνται τα χρέη των φτωχών (δηλαδή της νότιας Ευρώπης). Κάτι τέτοιο θα ενθάρρυνε τους τελευταίους να χρεώνονται όλο και περισσότερο.
Όπως επισημαίνει όμως ο Αλέν Φρασόν στη Μοντ, η επιχειρηματολογία που αναπτύσσεται στη Γερμανία διακρίνεται με σαφήνεια από μια επιθυμία τιμωρίας, μια διαλεκτική της αμαρτίας και της εξιλέωσης. Σε μια τραπεζική νομισματική ένωση, όπως είναι η ευρωζώνη, το Κακό είναι το χρέος, αποτέλεσμα μιας φολκλορικής διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών. Το χρέος δυσφημίζει το νόμισμα και υπονομεύει την εμπιστοσύνη σε όλη την ευρωζώνη. Πρέπει να υπάρξουν λοιπόν κυρώσεις, κυρώσεις σοβαρές, ώστε ο αμαρτωλός να σωφρονιστεί. Και οι κυρώσεις αυτές επιβάλλονται μέσα από τα επιτόκια.
«Θα ήταν μοιραίο να διαγραφεί εντελώς η σωφρονιστική επίδραση των αυξανόμενων επιτοκίων», είπε τον περασμένο μήνα στο Βερολίνο ο διοικητής της Μπούντεσμπανκ Γενς Βάιντμαν. «Όταν τα κράτη αρχίζουν να υποχρεώνονται να πληρώνουν όλο και πιο ακριβά ένα δάνειο για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, τότε η χρέωση γίνεται όλο και λιγότερο ελκυστική γι' αυτούς». Το πρώτο στάδιο της τιμωρίας είναι η υποβάθμιση από τους οίκους αξιολόγησης. Ακολουθεί η άνοδος των επιτοκίων. Αν η χώρα βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση, το τίμημα που ζητούν οι επενδυτές για να αγοράσουν τα κρατικά της ομόλογα φτάνει σε δυσθεώρητα επίπεδα.
Ο αμαρτωλός τίθεται υπό εποπτεία, όπως έγινε με την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία.
Αν πάλι η χώρα είναι λίγο καλύτερος μαθητής, βρίσκει μεν επενδυτές, αλλά σε κόστος ευθέως ανάλογο με το χρέος της: η Ισπανία και η Ιταλία καλούνται έτσι να πληρώσουν επιτόκιο άνω του 6% για τα ομόλογά τους.
Οι χώρες αυτές εισέρχονται σε ένα φαύλο κύκλο, που καταλήγει στην αμφισβήτηση της πιστοληπτικής τους ικανότητας: για να εξασφαλίσουν την αποπληρωμή του χρέους τους πρέπει να δανειστούν, αλλά το κόστος του δανεισμού επιβαρύνει ακόμη περισσότερο το χρέος τους… Ο Γενς Βάιντμαν δεν κρύβει την ικανοποίησή του: «Η ορθή δημοσιονομική πολιτική πρέπει να ανταμείβεται με το κόστος δανεισμού και η λανθασμένη πολιτική πρέπει να τιμωρείται με το ίδιο μέσο».
Κανείς δεν πρέπει να διαταράσσει αυτή τη γυμναστική των επιτοκίων: επιβραβεύει το Καλό και τιμωρεί το Κακό.
Με άλλα λόγια, το Βερολίνο αρνείται να χρησιμοποιήσει το όπλο που έχει αποτελέσματα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία (τη «χρηματοποίηση» του χρέους) τόσο για ηθικούς λόγους όσο και λόγω των τραυμάτων που άφησε στη Γερμανία ο προπολεμικός πληθωρισμός. Καθώς κατέχει τον μηχανισμό τυπώματος χρήματος, μια κεντρική τράπεζα μπορεί να αγοράζει ευθέως και χωρίς περιορισμούς τα ομόλογα που εκδίδει μια χώρα σε δύσκολη οικονομική κατάσταση. Μπορεί επίσης να επηρεάζει τα επιτόκια με τα οποία δανείζεται μια χώρα και να τα επαναφέρει σε ανεκτά επίπεδα.
Η πρακτική αυτή, όμως, είναι για τον διοικητή της "Buba" διπλά καταδικαστέα. Πρώτον, προκαλεί πληθωρισμό. Δεύτερον, ενθαρρύνει τον δανεισμό, αφού μετριάζει την τιμωρία (δηλαδή την αύξηση των επιτοκίων). Κατά την άποψη του Βερολίνου, ένα είναι το φάρμακο για την κρίση του ευρώ: η δημοσιονομική λιτότητα. Η διαδικασία θα είναι μακρά, αλλά όχι τραγική, λέει ο Βάιντμαν σε συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα Les Echos: «Τα επιτόκια είναι πιο υψηλά σε ορισμένες χώρες, χωρίς αυτό να είναι πραγματικά αφόρητο».
Για τη Γερμανία, η Ιταλία - τρίτη σε μέγεθος οικονομία της ευρωζώνης - μπορεί θαυμάσια να επιβιώσει με ένα επιτόκιο της τάξης του 6%. Το ίδιο συμβαίνει με τη Γαλλία, η οποία την εποχή του φράγκου αποπλήρωνε το χρέος της δύο φορές ακριβότερα.
«Η ιδέα ότι πάνω από ένα συγκεκριμένο όριο τα προβλήματα γίνονται άλυτα είναι απλουστευτική», υποστηρίζει ο διοικητής της Μπούντεσμπανκ. Δεν πρέπει λοιπόν να υποχρεωθεί η ΕΚΤ να κάνει αυτό που της απαγορεύει το καταστατικό της: να χρηματοποιήσει το χρέος. Οι λόγοι όμως δεν είναι οικονομικοί. Είναι πολιτικοί και ηθικοί.
Η ανανέωση του γερμανικού πατριωτισμού περνά από τον εγκωμιασμό του κράτους δικαίου, από τον «πατριωτισμό του Συντάγματος», από τον σεβασμό του νόμου. «Δεν θα ξεπεράσουμε τη σημερινή κρίση εμπιστοσύνης παραβιάζοντας τον νόμο», συνεχίζει ο Βάιντμαν. «Η Ευρώπη δεν είναι μόνο ένα κοινό νόμισμα, είναι και ο σεβασμός του κράτους δικαίου. Στην αναζήτηση μιας λύσης δεν πρέπει να δώσουμε την εντύπωση ότι καταπατάμε αυτές τις αξίες».
Να λοιπόν γιατί το Βερολίνο αρνείται έναν πιο ενεργό ρόλο της ΕΚΤ και μια μεγαλύτερη οικονομική αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης, καταλήγει ο Γάλλος αρθρογράφος. Κι ας επισημαίνουν πολλοί γείτονες της Γερμανίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλοί οικονομολόγοι ότι η συνταγή του Βερολίνου - η λιτότητα - θα οδηγήσει σε μια τρομακτική ύφεση…
lemonde.fr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου