Για τους χιλιάδες ανθρώπους που βρίσκονται αντιμέτωποι με τον καρκίνο, η είδηση είναι κάτι παραπάνω από ενθαρρυντική: έχουν όλες τις πιθανότητες με το μέρος τους να τον νικήσουν και να ζήσουν μέχρι τα βαθιά τους γηρατειά, με καλή ποιότητα ζωής.
Τα στοιχεία από τα επιστημονικά κέντρα όλου του κόσμου συνηγορούν ότι δύο στους τρεις ανθρώπους νικούν πλέον καρκίνους, οι οποίοι μόλις πριν από λίγες δεκαετίες μπορούσαν να τους κοστίσουν τη ζωή – και τα ποσοστά ιάσεως αυξάνονται αργά αλλά σταθερά, με κάθε μικρό βήμα προόδου που γίνεται στην αποκωδικοποίηση της συμπεριφοράς των καρκινικών κυττάρων και στην μετατροπή αυτής της γνώσης σε νέες μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας.
«Η θεραπευτική Ιατρική έχει κάνει άλματα προόδου τα τελευταία 30-40 χρόνια, με αποτέλεσμα να αυξάνονται ασταμάτητα τα ποσοστά ιάσεως του καρκίνου», λέει ο ακαδημαϊκός Δημήτριος Τριχόπουλος, καθηγητής Επιδημιολογίας & Πρόληψης του Καρκίνου στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ της Βοστώνης.
Αν και υπάρχουν πάνω από 200 μορφές καρκίνου και ο καθένας έχει τα δικά του ποσοστά ιάσεως, η γενική εικόνα για όλους μαζί είναι ξεκάθαρη: κάθε άνθρωπος έχει μία στις τρεις πιθανότητες να εκδηλώσει καρκίνο, αλλά μία στις έξι να πεθάνει από αυτόν, κατά τον κ. Τριχόπουλο. Ή αλλιώς «ενώ μέχρι τις δεκαετίες ’70 και ’80 χάναμε τον έναν στους δύο ασθενείς, σήμερα επιβιώνει περισσότερο από το 65%», λέει.
Η εκτίμηση αυτή σημαίνει ότι περισσότεροι από 15.000 Έλληνες βγαίνουν ετησίως νικητές στην μάχη εναντίον του καρκίνου και προστίθενται στην παγκόσμια λίστα των επιζησάντων, όπως λέγονται.
- Οι επιζήσαντες
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού ανήκει ήδη στους επιζήσαντες του καρκίνου – και οδεύει ολοταχώς προς το 10%.
Στις ΗΠΑ, λ.χ., οι επιζήσαντες θα φθάσουν το 2022 τα 18 εκατομμύρια, όταν το 2007 ήταν 11,7 εκατομμύρια, το 2001 9,8 εκατομμύρια και το 1971 μόλις 3 εκατομμύρια, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε τον περασμένο Ιούνιο στη δημοσιότητα το Εθνικό Ίδρυμα Καρκίνου (NCI) της χώρας.
Επιπλέον, μεταξύ 1990 και 2007 οι θνησιμότητες από καρκίνο μειώθηκαν κατά 22% στους άνδρες και κατά 14% στις γυναίκες, σύμφωνα με στοιχεία από τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC).
Αν και δεν υπάρχουν αντίστοιχες, λεπτομερείς στατιστικές για την χώρα μας,«υπολογίζουμε ότι στην Ελλάδα, το 2,5-3% του πληθυσμού έχει εκδηλώσει καρκίνο τον οποίο ξεπέρασε, δηλαδή έχει περάσει τουλάχιστον την πρώτη κρίσιμη πενταετία από τη διάγνωση και τη θεραπεία, και πλέον θεωρείται ότι έχει ιαθεί», λέει ο κ. Τριχόπουλος. «Συνεπώς, σχεδόν 250.000 άνθρωποι έχουν νικήσει τον καρκίνο στην χώρα μας, με τους 150.000 από αυτούς να έχουν ήδη κλείσει 10 χρόνια από τη διάγνωση και να συνεχίζουν τη ζωή τους».
- Εξατομικευμένη θεραπεία
Όλ’ αυτά δεν συνέβησαν σε μία μέρα, αλλά είναι απόρροια των ερευνών της τελευταίας 50ετίας που οδήγησαν σε σημαντική βελτίωση της διάγνωσης, της πρόληψης και της θεραπείας.
Αιχμή της προόδου αποτελεί η αποκωδικοποίηση των γενετικών και μοριακών μηχανισμών που τροφοδοτούν την ανάπτυξη του καρκίνου σε κάθε ασθενή.
«Την τελευταία δεκαετία ήταν ραγδαίες οι εξελίξεις στις βασικές επιστήμες, όπως η μοριακή και η κυτταρική βιολογία, και αυτό οδήγησε σε νέες, πιο στοχευμένες θεραπείες», λέει ο κ. Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, καθηγητής Θεραπευτικής και πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
«Υπάρχουν τεχνικές που μπορούν να αναλύσουν σε μικρό δείγμα του όγκου ένα μεγάλο αριθμό γονιδίων, για να δουν ποια είναι αυτά που υπερλειτουργούν και ποια υπολειτουργούν, ώστε να εξακριβωθεί ποια τροφοδοτούν την ανάπτυξή του. Έτσι αποκτούμε γνώση για τον καρκίνο και αναζητούμε νέους τρόπους αντιμετώπισης».
Καθοριστικό ρόλο, κατά τον κ. Τριχόπουλο, παίζουν επίσης οι επονομαζόμενες επιγενετικές μεταβολές. «Έχει βρεθεί ότι ουσίες που λέγονται ρίζες μεθυλίου ενώνονται με μερικά γονίδια και τα αδρανοποιούν ή τα ενεργοποιούν, δίχως να προκαλούν αλλαγές στο DNA», εξηγεί. «Η γνώση αυτή δίνει μεγάλη ελπίδα, διότι σημαίνει πως δεν χρειάζεται να αλλάξουμε τα γονίδιά μας για να νικήσουμε τον καρκίνο, αλλά απλώς να βρούμε τρόπο να αδρανοποιούμε το ή τα γονίδια που μας ενοχλούν».
Με βάση τις νεώτερες γνώσεις, αναζητούνται θεραπείες οι οποίες «χτυπούν» επιλεκτικά τους όγκους, διαφυλάσσοντας τους υγιείς ιστούς και μειώνοντας τις συχνά εξαντλητικές παρενέργειες.
Σύμφωνα με στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα τον Μάιο από την φαρμακευτική ένωση των ΗΠΑ, την PhRMA, υπό μελέτη βρίσκονται αυτή τη στιγμή 981 φάρμακα και εμβόλια για την αντιμετώπιση διαφόρων μορφών καρκίνου – μεταξύ αυτών 121 πειραματικά φάρμακα για τον καρκίνο του πνεύμονος, 117 για τα λεμφώματα και 111 για τον καρκίνο του μαστού. Από αυτά, υπολογίζεται πως το 1% θα προστεθεί τελικά στο οπλοστάσιο εναντίον του καρκίνου.
Όλα δείχνουν πως το μέλλον είναι η εξατομικευμένη θεραπεία. «Ο καρκίνος είναι διαφορετικός από άνθρωπο σε άνθρωπο, διότι αναπτύσσεται μέσα από πολλά βιοχημικά και μοριακά “μονοπάτια”», εξηγεί ο κ. Δημόπουλος. «Γι’ αυτό και ο ρεαλιστικός στόχος, που ήδη έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς, είναι να χορηγούμε στο μέλλον σε κάθε ασθενή μία αγωγή ειδικά προσαρμοσμένη στο δικό του γενετικό και βιοχημικό προφίλ».
- Πρώτα η πρόληψη
Οι επιστήμονες εκτιμούν επίσης ότι με την ολοένα καλύτερη κατανόηση των συμπεριφορικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που ευνοούν τον καρκίνο, θα έρθει κάποια στιγμή η μέρα που θα υπολογίζουν με ακρίβεια πόσες πιθανότητες έχει καθένας από εμάς να εκδηλώσει καρκίνο – και θα μας προτείνουν συγκεκριμένους, εξατομικευμένους τρόπους για να προστατευθούμε.
«Η πρόληψη έχεις τεράστιες δυνατότητες στην αναχαίτιση του καρκίνου», λέει ο κ. Τριχόπουλος. «Είναι η καλύτερη θεραπεία και επιπλέον ξέρουμε τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε. Όπου έχουν γίνει παρεμβάσεις για τη διακοπή του καπνίσματος, εκτενείς εμβολιασμοί για τον ιό HPV που προκαλεί καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας, εμβολιασμοί για την ηπατίτιδα Β που προκαλεί καρκίνο του ήπατος και θεραπείες για το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού που είναι κύρια αιτία καρκίνου του στομάχου, η αντιμετώπιση του καρκίνου βελτιώθηκε θεαματικά.
»Το ίδιο και με την αφαίρεση καρκινογόνων όπως ο αμίαντος από τους επαγγελματικούς χώρους».
Δυστυχώς, όμως, η πρόληψη δεν εφαρμόζεται όσο θα έπρεπε. «Ξέρουμε πολλά, αλλά δεν τα εφαρμόζουμε», παραδέχεται ο κ. Τριχόπουλος. «Ο ένας στους δύο ακόμα καπνίζει, οι παχύσαρκοι αυξάνονται, πολλοί δεν κάνουν τα εμβόλια για τον HPV και την ηπατίτιδα Β… όλα αυτά οπωσδήποτε αποτελούν εμπόδια στην μάχη που δίνουμε. Ακόμα κι έτσι, όμως, η πρόοδος στην αντιμετώπιση του καρκίνου είναι μεγάλη και αδιαμφισβήτητη».
- Χαρακτηριστικές εξελίξεις
Η πρόοδος στην αντιμετώπιση του καρκίνου φαίνεται και από τα ποσοστά ιάσεως σε μορφές του, που κάποτε κόστιζαν ατέλειωτες ζωές.
«Παλιά, η λευχαιμία κόστιζε τη ζωή στο 85-90% των παιδιών που την εκδήλωναν, ενώ σήμερα το ποσοστό ιάσεως φτάνει στο 80%, χάρη σε ένα εκπληκτικό φάρμακο το οποίο καταπολεμά και την μία από τις δύο κύριες μορφές λευχαιμίας των ενηλίκων», λέει ο κ. Τριχόπουλος.
«Σημαντική πρόοδο έχουμε και στον καρκίνο του μαστού, ο οποίος παλαιότερα κόστιζε τη ζωή σε περισσότερες από μία στις δύο ασθενείς, αλλά πλέον τον ξεπερνούν οι δύο στις τρεις γυναίκες. Μικρές ή μεγάλοι πρόοδοι έχουν συντελεσθεί σε σχεδόν όλες τις μορφές, ακόμα και κάποιες – όπως ο καρκίνος του παγκρέατος – που έως πρότινος η επιβίωση ήταν θέμα μηνών, αλλά πλέον υπάρχουν ασθενείς που ζουν επί χρόνια».
«Είμαστε στην εποχή που καινούρια φάρμακα, βασισμένα στην αναγνώριση μοριακών και κυτταρικών οδών, μπορεί να οδηγήσουν στη θεραπεία πολλαπλών αιματολογικών κακοηθειών, που πριν από μερικά χρόνια εμφάνιζαν μεγάλο ποσοστό αποτυχίας», συνηγορεί ο κ. Παναγιώτης Παναγιωτίδης, αναπληρωτής καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ωστόσο, «η δυνατότητα πρόσβασης στα καινούρια αυτά σκευάσματα θα αποτελέσει μια μεγάλη πρόκληση για το σύστημα υγείας κάθε χώρας, λόγω του αναμενόμενου υψηλού τους κόστους», προσθέτει. «Η πρόσβαση αυτή όμως, ας μην ξεχνάμε, θα εξασφαλίσει την επιβίωση των ασθενών».
tanea
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου