Νέα στοιχεία για τη σχέση του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν με τους ναζιστές

Ερευνώντας μέχρι στιγμής άγνωστα αρχεία, ο Αυστριακός ιστορικός και καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, Όλιβερ Ράτκολμπ, ρίχνει νέο φως στην αμφιλεγόμενη σχέση με το ναζιστικό καθεστώς ενός από τους γνωστότερους και σημαντικότερους Αυστριακούς του 20ού αιώνα: του μεγάλου αρχιμουσικού Χέρμπερτ φον Κάραγιαν. Σύμφωνα με τον Ράτκολμπ, ήδη το 1933 ο Κάραγιαν ήταν μέλος του χιτλερικού γερμανικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος.

   Η βιογραφία του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν (1908-1989), είναι το θέμα μιας σειράς βιβλίων στο γερμανόφωνο --και όχι μόνο-- χώρο, ενώ έχει γίνει θέμα τριών ταινιών-ντοκιμαντέρ, ωστόσο πολλές και σημαντικές πτυχές της ζωής του δεν είχαν ερευνηθεί μέχρι τώρα σε ικανοποιητικό βαθμό, τονίζει ο ιστορικός Ράτκολμπ, ο οποίος παρουσίασε σήμερα στη Βιέννη τα συμπεράσματα των δικών του ερευνών.

   Όπως σημειώνει, η γερμανοεθνικιστική πεποίθηση του αρχιμουσικού εμφανίζεται ήδη στα νεανικά του χρόνια, όταν ως μαθητής γυμνασίου στο Σάλτσμπουργκ είχε προσχωρήσει στην Παγγερμανική Αδελφότητα «Ρούγκια», ενώ σε μια πληθώρα επιστολών του, άγνωστων μέχρι τώρα, ο Ράτκολμπ ανακαλύπτει τις ανοικτά αντισημιτικές του τοποθετήσεις και είναι χαρακτηριστικές σε αυτές οι εκφράσεις του Κάραγιαν, όπως για την «εβραιοκρατούμενη» Λαϊκή Όπερα της Βιέννης, «στην οποία ποτέ δεν θα διεύθυνε μια ορχήστρα».

   Απάντηση δίνει ο Όλιβερ Ράτκολμπ στις διαφωνίες που υπήρχαν μέχρι σήμερα ως προς την προσχώρηση του αρχιμουσικού στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα, η οποία, όπως διαπιστώνει, έγινε ήδη στις 8 Απριλίου του 1933, στο Σάλτσμπουργκ, ενώ λίγο αργότερα, είχε κάνει αίτηση πρόσληψής του και στην τοπική οργάνωση του κόμματος, στο Άαχεν της Γερμανίας, η οποία έγινε αποδεκτή την 1η Μαΐου 1933.

   Στα 1939 απέκτησε το --σημαντικό-- βιβλιάριο μέλους του κόμματος, όπως αποδεικνύεται από τη σχετική κάρτα καταχώρισης μελών μαζί με φωτογραφία του, καθώς και ένα άλλο ντοκουμέντο στο οποίο ο Κάραγιαν επιβεβαιώνει τον αριθμό μέλους, με ημερομηνία 26 Νοεμβρίου 1936.

   Στην Επιτροπή Αποναζιστικοποίησης των Συμμάχων, μετά τη συντριβή των ναζιστών και τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν φέρεται να δηλώνει ψευδή στοιχεία, αρνούμενος ότι είχε ποτέ υποβάλει αίτηση μέλους για να ενταχθεί στο Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα και υποστηρίζοντας πως είχε προσχωρήσει σε αυτό στο Άαχεν για να μην έχει προβλήματα στην καλλιτεχνική του καριέρα. 

   Σύμφωνα με τον Αυστριακό ιστορικό, υπάρχουν και άλλες ανακρίβειες και ψευδή στοιχεία στις μέχρι τώρα βιογραφίες, όπως ο ισχυρισμός του Κάραγιαν ότι είχε σπουδάσει τρία εξάμηνο στο Πολυτεχνείο, χωρίς όμως στην πραγματικότητα να έχει εγγραφεί ποτέ σε αυτό, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι ο ίδιος με το συνήγορό του είχαν ακολουθήσει μια βιογραφική στρατηγική, προκειμένου να απαλλαγεί από την Επιτροπή Αποναζιστικοποίησης.

   Στο πλαίσιο αυτό ο Ράτκολμπ, εντάσσει και το γάμο του Κάραγιαν με την Ανίτα Γκιούτερμαν, «κατά το ένα τέταρτο Εβραία», κόρη ενός πολύ γνωστού βιομηχάνου μεταξωτών, για να διασκεδάσει τις επικρίσεις ως προς τη ναζιστική ιδεολογία του. Και ο ίδιος ο βιομήχανος όμως, όπως ο ιστορικός διαπιστώνει, είχε υποβάλει αίτηση για να ενταχθεί ως μέλος στους Εθνικοσοσιαλιστές για να διατηρήσει τα προνόμια της βιομηχανίας του, η οποία άνθιζε σε όλη την περίοδο του ναζιστικού Γ' Ράιχ.

ΑΠΕ