Κτηνοτρόφοι Θεσσαλίας: Αναζητώντας φθηνή και ποιοτική τροφή για τα ζώα τους

Ποικίλα και πολύπλευρα οφέλη προκύπτουν από την μετακινούμενη κτηνοτροφία στα λιβάδια της ορεινής Πίνδου, καθώς αφενός οι κτηνοτρόφοι εξασφαλίζουν στα πρόβατά τους άφθονη και ποιοτική
τροφή, αφετέρου η γη ανανεώνεται και αποφεύγονται πυρκαγιές λόγω της πυκνής

βλάστησης. Ευκολότερη είναι πλέον η παραμονή των κτηνοτρόφων στα βουνά, λόγω των μόνιμων υπαίθριων εγκαταστάσεων, αλλά και η μεταφορά των ζωντανών, η οποία γίνεται με φορτηγά.

Σε εξέλιξη βρίσκεται η προετοιμασία των Θεσσαλών κτηνοτρόφων για την καθιερωμένη ανάβαση, μαζί με τα ζώα τους, στα ορεινά της Πίνδου, όπου θα περάσουν το καλοκαίρι δίπλα στη φύση, εκμεταλλευόμενοι το απέραντο πράσινο και τον καθαρό αέρα, εξασφαλίζοντας δωρεάν και ποιοτική τροφή. Συνθήκες ιδανικές τόσο για τον κτηνοτρόφο, όσο και για τα ζωντανά του. Όπως λένε και οι παλιοί, «του Άη Γιώργη ξεκινά το οδοιπορικό για τα βουνά και του Αγίου Δημητρίου η επιστροφή στον κάμπο και στις στάνες».

Η νομαδική -ή μετακινούμενη- κτηνοτροφία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες παραδοσιακές πρακτικές για την οικονομία και τον πολιτισμό ολόκληρης της Μεσογείου. Αν και χρονικά οι ρίζες της πάνε πίσω στην προϊστορία, η μετακινούμενη κτηνοτροφία συνεχίζει ως σήμερα να είναι ζωντανή, ιδιαίτερα στην περιοχή της Θεσσαλίας.

Όσον αφορά στη διαδικασία του ταξιδιού από τον κάμπο στα βουνά, αυτή είναι χρονοβόρα και χωρίζεται σε δύο μέρη. Την προετοιμασία για την ανάβαση (που περιλαμβάνει το κουρκούρισμα και το κούρεμα) και το αυθημερόν -πλέον- ταξίδι με φορτηγά. Συνήθεις προορισμοί για τους Θεσσαλούς κτηνοτρόφους είναι τα Κουπατσαροχώρια (Δοτσικό, Αετομηλίτσα, Φιλιππαίοι) και τα ορεινά χωριά των Γρεβενών (Σαμαρίνα, Σμίξη, Αβδέλλα), όπου υπάρχουν οι μόνιμες κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις.

Η παράδοση

Η μετακίνηση των κοπαδιών από τον κάμπο στα βουνά συνιστούσε παλιότερα μια ιεροτελεστία, με ποικίλα πολιτιστικά στοιχεία, η οποία θα μπορούσε να εξελιχθεί και σε τουριστική ατραξιόν ή ακόμη και σε εναλλακτική μορφή τουρισμού. Η μελέτη και καταγραφή των διαδρομών αυτών μπορεί να αποτελέσει μέρος του περιπατητικού τουρισμού.

Σύμφωνα με τον Σωτήρη Μπακαγιάννη, ο οποίος ξεκινά τούτες τις μέρες το οδοιπορικό του από την Περαχώρα Τυρνάβου με προορισμό τους Καλαρρύτες, «παλιότερα μπορεί η μετακίνηση των κοπαδιών στα βουνά να γινόταν με τα πόδια και να ήταν κουραστικό (διαρκούσε ένα 10ημερο), αλλά συνάμα ήταν ιδιαίτερα συναρπαστικό. Τα βράδια διανυκτερεύαμε σε σκηνές που στήναμε στην ύπαιθρο, ανάβαμε φωτιές και συντροφιά με τους συνοδοιπόρους περνούσαμε όμορφες στιγμές. Τότε, ανέβαιναν ψηλά 80-100 ζώα, μαζί τους σκυλιά και άλογα για τη μεταφορά όλου του νοικοκυριού και των απαραίτητων τροφίμων για τη διαδρομή, αφού το κοπάδι ακολουθούσε και η οικογένεια».

Το Δίκτυο Μετακινούμενων Κτηνοτρόφων

Μάλιστα, το Δίκτυο Μετακινούμενων Κτηνοτρόφων, ένας μη-κερδοσκοπικός Οργανισμός που ξεκίνησε στις αρχές του 2015, εκτός από τη διατήρηση της μετακινούμενης κτηνοτροφίας και των πολλαπλών ωφελειών που αυτή συνεπάγεται, έχει ως στόχο την ανάδειξη της πολιτιστικής και περιβαλλοντικής πλευράς του μετακινούμενου συστήματος εκτροφής. Αυτό μπορεί να γίνει με τη διαμόρφωση ενημερωτικού – εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο θα διανεμηθεί στο ευρύ κοινό αλλά και στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ώστε να ενταχθεί στο πλαίσιο μαθημάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.